Lesbók Morgunblaðsins - 20.03.1949, Page 1
11. tölublað.
XXIV. árgangur.
Frönsk kynni á fyrri öld V:
FRAKKAR KADPA LAIMDAKOT
NÚ GERÐIST sá atburður árið
1859, að franska stjórnin keypti
Landakotseignina í Reykjavík.
Milligöngumaður var hinn franski
konsúll, Randrup lyfsali, og kaup-
orðið var 4500 rdl.
Það fara ekki miklar sögur af
Landakoti fram, að þeim tíma. Lýs
ing á jörðinni er í Jarðabók Árna
og Páls, og var hún þá hjáleiga
frá Vík. „Landskuld er 90 álnir.
en mun hafa verið 70 eða 80 alnir
fyrir 50—60 árum. Greiðist með
4 vættum og 4 fjórðungum fiska
í kaupstað. Leigukúgildi hafa ver-
ið 2 til forna, en nú eitt fyrir ósk
ábúanda, en fyrir það orðlof gef-
ur hann árlega kúgildisleigu, 2
fjórðunga smjörs. Leigur betalast
í smjöri heim til bóndans (í Vík).
Kvaðir: Mannslán um vertíð; dag-
sláttur einn; að styrkja til falka-
burðar, þá hann er af bóndanum
heimtur; að styrkja til flutninga
þá Bessastaðamenn kalla. — Kvik
fjenaður er 4 kýr (fóðrast kunna
3), ein ær með lambi og 2 hestar.
Skipaútgerð má ábúandi hafa svo
mikla, sem hann megnar, frí af
bóndanum í Vík. Eldiviðartak
nægilegt ásamt heimabónda. Vatns
ból er næsta ekkert, nema í Vík-
Sjera Bernard.
urbrunni eða Hlíðarhúsa-------“
Þegar Reykjavík fekk kaupstað-
arrjettindi var Landakot ekki lagt
undir kaupstaðinn og ekki heldur
Grjóti nje Götuhús. Við útmæl-
ingu kaupstaðarlóðarinnar var
ekkert ákveðið um það hvað um
Landakot skyldi verða, eftir að
það var tekið undan Vík, en einu
kúgildi var þó bætt þar á. Grjóta-
hverfið var lagt til kaupstaðarlóð-
arinnar með útmælingu 1792, en
ekki fylgdi Landakot þá með, en
mun hafa verið „innlimað“ við
næstu útmælingu.
Þegar Landakot var tckið undan
Vík, bjó þar Jón Markússon hafn-
sögumaður, kallaður „skjallari".
Átti hann son sem Jón hjet og var
talinn óknyttastrákur. Jón yngri
varð nafnkunnur fyrir það að eitt
kvöld 1796 afhýddu skólapiltar
hann á tjörninni með bleyttri
skjóðu, fyrir það að hafa borið sög-
ur um sig í þáverandi rektor.
Petersen kaupmaður eignaðist
Landakot nokkru síðar, en 1814
keypti L. M. Knudsen verslunar-
stjóri hans verslunina og eignir
hennar, og þær voru taldar: Bisk-
upsstofan (nú Aðalstræti 10), Vefn
aðarhús og Spunahús innrjetting-
anna, Suðurbær, Bergmannskram-
búð, Landakot, Götuhús og V> Hóla
völlur.
Knudsen átti Margrjetu Andreu
Hölter. Hún hafði áður verið gift
Claus Mohr verslunarstjóra og var
aldursmunur þeirra mikill. Er
mælt að hennl hafi verið þröngv-
að í það hjónaband. Endaði það
og með ósköpum, eftir því sem þá
var talið, því að hún stökk frá
Mohr þegar á fyrsta hjúskaparári.
Vakti þetta mikið hneyksli í bæn-