Lesbók Morgunblaðsins - 27.03.1949, Blaðsíða 14

170
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
*:------n

Enii rýkur úr lauginni
hver og einn getur um það dæmt
af myndinni, er hjer með fylgir.
Er hægt að sjá miklar breytingar
á hvernum frá lýsingu Árna Helga-
sonar fyrir 100 árum?
Þá er það og ranghermi, að Seyl-
an sje „rú ekki lengur til“. Hún
er enn tr og með sömu ummerkj-
um og á dögum Skúla fógeta. Enn
er þar „sandbotn, sem er þó nokk-
uð blandinn skeljum“, þótt vart
muni nú vera þar 9 faðma dýpi.
Og vafalaust geta enn legið þar 10
skip þeirrar stærðar, sem tíðkuð-
ust á dögum Skúla. Sama máli
gcgnir um innsiglingu á höfn
þessa. Hún er enn „torveld og ná-
lega ófær, nema með vel kunnug-
um leiðsögumanni". Innsiglingin
er um djúpan, en þröngan ál, sem
er milli skerjanna í firðinum og
Breiðabólsstaðareyri. Stór oliu-
flutningaskip sigla nú um álinn
inn á höfnina, og er mjer það
óskiljanlegt, hver skuli geta hafa
fundið upp þá firru, að höfn þessi
sje ekki lengur til.
Víða gætir nokkurrar óná-
kvæmni og jafnvel missagnar um
flutning bæja á Nesinu, en eigi
þykir ástæða að leiðrjetta það
allt.
Er jeg á annað borð er farinn
að leiðrjetta missagnir, sem færð-
ar hafa verið fram því til sönnun-
ar, að land væri að síga hjer suð-
vestanlands, og þó sjerstaklega
Alftanesið, vildi jeg nefna þrjár
staðreyndir, er jeg þykist hafa
góðar heimildir fyrir, og ættu þær
að geta orðið mönnum til nokk-
urrar leiðbeiningar, er þeir mynda
sjer skoðun um landsig hjer um
slóðir.
Faðir minn, Erlendur Björnsson,
býr enn á Breiðabólsstöðum á
Álftanesi, er fæddur þar og hefur
dvalist þar allan sinn aldur. Hann
er r.ú tæpiega hálfníreður að aldri.
Ævilangt hefur hann stundað sjó-
mennsku og lönguin bar liann
byssu í landlegum, svo að hann
er vel kunnugur bæði sjónum um-
hverfis og út af Álflanesinu og
fjörum þess, þar sem helst var
fugls von til veiða. Hann hefur
vakið athygli á því, er hjer fer
á eftir.
Skammt suður af Akrakoti er
smátangi, er nefnist Stóragrjót, og
má sjá hann á korti því af Álfta-
nesi, sem birt var með grein Ólafs
Friðrikssonar. Út af þessum tanga
eru tveir miklir steinar, er nefn-
ast Selasteinar, annar þó miklu
meiri, og stendur hann hátt upp úr
sjó um fjöru. Milli lands og þess-
ara steina er nokkur spölur. Segir
faðir minn svo frá, að þegar hann
var unglingur, liafi þurft að vaða
út í þessa sleina, til að komast
þangað, þótt stórstraumsfjara
væri. Nú er aftur á móti svo kom-
ið, að hægt er að komast næstum
því þurrum fótum út í steinana um
stórstraumsfjöru, og eru þó klett-
ar og grjót enn í botninum eins
og fyrr á árum.
I vestur frá vörinni á Breiða-
bólsstoðum er sljett fluð, er r.efn-
' ist Kolla. Á unglingsárum fóður
míns kom það fyrir um mestu
í skerinu lijá Hliði.
fjörur, að flúð þessi kom upp úr,
svo að hægt var að'standa á henni
þurrum fótum. Enn kemur Kolla
upp úr sjó, þegar mikið fjarar út,
svo að hægt er að standa á henni
þurrum fótum, og fullyrðir faðir
minn, að nú komi meira upp úr
af henni en áður, þegar hann
var unglingur á Breiðabólsstöðum.
Út frá Álftanesi í suðvestur eru
margir boðar. Næst því er Kerl-
ingarsker, þá Kcppurinn, síðan
Jörundur, og enn eru margir boð-
ar sunnar og innar. Hæsti klettur-
inn á Jörundi er sljettur að ofan
og nokkrir faðmar á hvern veg
Faðir minn segir, að klettur þessi
hafi komið upp úr sjó, þegar mik-
ið fjaraði út fyrir sjötíu árum, er
hann var farinn að stunda sjóróðra
Klettur þessi kemur enn upp úr
sjó, þegar stórstraumsfjörur cru
miklar, og íullyrðir í'aðir minn.
að aldrei hafi komið eins mikið
af klettinum upp úr fyrr á árum
og nú á sjer stað. Kerlingarsker
kemur einnig upp úr um fjöru,
sömuleiðir Keppurinn um miklar
fjorur. en vont er að atta sig a því
á þessum boðum, hvort r.okkru
mur.sr frá því, sem áður var.
Mjer er það vel Ijóst, að upp-