Lesbók Morgunblaðsins - 03.04.1949, Blaðsíða 7

LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
179
vegna þess hvað sláttujörð var ó-
greiðfær. Hjer í Reykjavík er kona,
sem Þorbjörg Steinsdóttir heitir.
Hún er nú á níræðisaldri. Hún
segir að faðir sinn hafi sjeð sláttu-
vjel Benónýs og þótt hún merkis-
gripur og hugvitsamlega smíðuð.
Rösklcika gamalmenni.
Á Glettingsnesi bjó Benóný þang
að til börn hans voru upp komin
og Magnús eldri sonur 'hans gift-
ist og tók við búinu. Kona Magn-
úsar hjet Kristborg og áttu þau
mörg börn. Um þær mundir misti
Benóný konu sína Ólöfu og flutt-
ist þá frá Glettingsnesi. Hann
mun þá hafa verið rúmlega sjötug-
ur að aldri. Fluttist hann nú í
Borgarfjörð og bygði sjer kofa á
svokölluðu Karlsbarði utan við
túnið á Desjamýri. Fekk hann þá
til sín unga stúlku sunnan úr Öræf-
um. Hjet hún Guðrún og var Sig-
urðardóttir, en móðir hennar hjet
Ingibjörg og var dóttir Þorsteins
tóls, sem var orðlagður smiður og
hagyrðingur. Þarna eignaðist Guð-
rún dreng með Benóný og hjet
hann Sigurlaugur. Fór hún frá
Benóný og mun drengurinn hafa
lent á sveit hennar. En er hann
komst upp fluttist hann suður á
Hvalsnes á Miðnesi.
Benóný hröklaðist nú burt frá
Karlsbarði, þegar Guðrún var far-
in frá honum. En enn einu sinni
bygði hann sjer kofa og að þessu
sinni á Hvoli í Borgarfirði og sett-
ist þar að. Þá kom Guðrún til hans
aftur og eftir árið eignuðust þau
annan dreng. Þá var Benóný um
áttrætt. Lenti hann nú á sveit, en
Guðrún var flutt hreppaflutningi
suður í Öræfi með drenginn á
fyrsta ári. Hann hjet Jóhann. Lenti
hann í Skaftafelli hjá góðu fólki
og ólst þar upp. Hann er enn á
lífi, 82 ára gamall, ern og hraust-
ur, og á heima í Reykjavík.
Benóný dó á Hvoli rúmlega átt-
ræður að aldri. Hann hafði venð
fátækur alla ævi, en þó hafði hann
brotist í því að nema land á tveim-
ur stöðum, og fjórum sinnum
bygði hann yfir sig, sitt á hverjum
stað. Hann var óvenjulegum gáf-
um gæddur, en þær urðu hvorki
honum nje öðrum að gagni, vegna
sífelds brauðstrits með tvær hend-
ur tómar. Ef hann hefði notið sín
má vera að hann hefði orðið fræg-
ur hugvitsmaður.
Erfið ár.
Nú er að segja frá Magnúsi
eldra, syni Benónýs. Hann bjó á
Glettingsnesi fram til ársins 1898
Höfðu þeir feðgar þá búið þar og
í Hvalvík um 70—80 ára skeið, ef
miðað er við aldur Brandþrúðar,
sem fæddist í Hvalvík meðan ver-
ið var að byggja þar, en andað-
ist laust eftir aldamótin, þá á ní-
ræðisaldri.
Magnús var góður smiður og
lagði gjörva hönd á margt. Hann
smíðaði meðal annars marga róðr-
arbáta þegar hann var á Glettings-
nesi, en lítt mun hann hafa auðg-
ast á því, vegna meinleysis síns
og undansláttarsemi. Var sagt. að
margir hefði fært sjer það í nyt.
Efnið í bátana fekk Magnús úr
rekaviði, því að þá var mikill trjá-
reki á Glettingsnesi. En það var
erfitt verk og seinlegt að saga reka-
viðinn í borðvið og telgja og hefla
byrðingsvið með Ijelegum verk-
færum. Er hætt víð að nú á dög-
um mundi það talin frágangssök.
Oft var þröngt í búi á Glettings-
nesi, því að ómegð var mikil, en
búskapur lítill, ein kýr og fáein-
ar kindur. Einkum svarf skortur
að þegar hafís lá við land, eins
og á árunum 1880—85, því að á
þeim árum kom ísinn á Þorra eða
Góu og lá við land langt fram á
sumar. Þá gengu og frosthörkur
miklar og enga björg að fá úr
sjó. Á Borgarfirði var þá engin
verslun. Alt varð að sækja til
Seyðisfjarðar. En þar var oft lítið
um vörur þegar fram á leið, og ekki
hlaupið að því að komast þang-
að í stórviðrum, hríðum og fann-
fergi, því að yfir tvo vonda fjall-
garða er að fara. Enda fór svo að
seinni hluta vetrar og á vorin var
stundum engin björg í búi. Er sagt
að börnin hafi þá farið niður í
fjöru og lagt sjer til munns þöngla
og sölvablöð, en þó hafði Brand-
þrúður þannað þeim að eta annað
af þönglunum en „hnakkaspikið“,
sem hún kallaði svo. Það voru
þöngulhöfuðin, og sagði hún að
þau væri best til manneldis. Mun
hún sennilega hafa vitað það frá
uppvaxtarárum sínum, því að þá
var líka oft þröngt í búi, og senni-
legt að hún hafi leitað matfanga
í fjörunni. Þessi mikli skortur dró
mjög úr líkamsþroska barnanna
fram eftir öllum aldri. Sum veikt-
ust, en á önnur beit hvorki hung-
ur nje farsóttir.
Fugla má ekki drepa.
Þegar slík harðindi gengu var
oft mikið af rjúpu á Glettingsnesi.
Var rjúpan svo spök þar að nærri
lá að taka mætti hana með hönd-
unum. En heldur hefði börnin mátt
deya úr sulti, en Magnús veiddi
rjúpur til matar. Hann sagði að
„fár yrði feitur af fugladrápi“, og
að það væri himinhrópandi synd
að drepa fugla.
Einu sinni lagðist mávur á fisk,
sem Magnús átti í hjalli niður við
sjó. Hafði mávurinn komist milli
rimlanna inn í hjallinn. Ekki var
Magnúsi vel við þetta og þótti
hann sýna sjer óverðskuldaðan yf-
irgang. En márinn var þrár og
skeytti því ekki þótt hann væri
rekinn burt, heldur kom dag eftir
dag. Seinast fauk svo í Magnús að
hann tók mávinn og sjóvetlinga
sem hann átti í hjallinum. Gelck
Frmh. á bls. 183.