Lesbók Morgunblaðsins - 01.05.1949, Blaðsíða 10

230
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
börnin sýki, svo að þau deyja í
hrönnum. Hún læðist að fullorðnu
fólki á kvöldin í höggormsgervi, og
hremmir það o. s. frv. Gegn þess-
um ógnum eru gerðar bænir og
færðar fórnir til guðanna, því eru
bænahúsin og ölturu á víð og dreif
alls stáðar, meðfram vegunum og
uppi í fjöllum, dölum og hásljett-
um. Fólkið nálgast þessa helgi-
staði sífelt á göngum sínum, fell-
ur á knje og biður með lotningu
á sína vísu.
í hverju þorpi er sjerstakur lista-
maður, sem leggur stund á útskurð,
hann byggir ölturun og skreytir
myndum, letrum og flúri, sem mátt
ugt er til varnar illum öflum. Hann
býr sjálfur í „skrautlega" útskornu
húsi, sem þorpsbúar reisa honum
á fögrum vígðum stað í miðju þorp-
inu, góðar vættir verja það. svo
hann megi öruggur vinna hið þjóð-
holla starf sitt í góðu næði og full-
um friði.
Lífið heima fyrir.
Nú er jeg stödd í litlu þorpi.
Lækur rennur um það, og í miðj-
um læknum stendur nakinn dreng-
hnokki, og er að þvo og bursta
„sappi“ sinn. Kýrin er spengileg,
„eins og alt á Balie“, fjörleg og
ljett í hreyfingum eins og hjört-
ur væri, hún lætur vel að drengn-
um eins og hún ætti hann sjálf,
og snáðinn vinnur verk sitt með
fyrirmyndar alúð og ánægju.
Litlu ofar í læknum er 10—11
ára telpa að baða sig. Bakkar lækj-
arins þar eru allháir, og vaxnir
risavöxnu grasi, furu og pálmum,
svo að vel má fela sig þar, en hun
er ekki að hugsa um neitt annað en
njóta baðsins sem best má verða,
hver sem kynni að ganga um veg-
inn. Hver mundi líka koma inn í
þorpið þeirra, nema þeirra eigin
systur og bræður, eigið heimafólk?
Það er svo óvanalegt að slíkt kem-
ur henni ekki í hug, hún lítur því
ekki einu sinni upp.
Undir bambusþaki sitja tveir
rosknir menn og gæla við hvítan
hana, þeir strjúka hann, þula eitt-
hvað yfir honum á meðan þeir setja
á hann einskonar spora, því það á
að etja honum gegn öðrum stórum
og föngulegum hana á næsta tylli-
degi þorpsins. Hanaat er gömul
þjóðarskemtun á þessum slóðum
og veðjað er um vaskleika þeirra,
og allir hlakka til að sjá hverjir
vinna.
Þarna eru nokkur smábörn með
dökk, dreymandi augu og brúnt
hörund, þau eru hvorki frá nje
fasmikil, halda sig á sama blett-
inum og dútla við dótið sitt. Eldri
drengur, sem líklega á að gæta
þeirra, situr þar skamt frá og tálgar
sjer lítinn trjeguð. Hann er djúpt
sokkinn niður í verk sitt, og lítur
ekki upp. Sennilega dreymir hann
um þann mikla frama, að verða
valinn listamaður þorpsins ein-
hverntima og fá að. búa í friðhelga
húsinu, þegar hann er orðinn full-
orðinn.
Nú kemur ung stúlka, inn um
mjög snildarlega útskorið og málað
hlið. Hún er fínleg og grannvaxin
og smekklega sveipuð ljós-blárós-
óttu „sarong“, á höfðinu ber hún
margar körfur, sem falla hver nið-
ur í aðra og eru sýnilega fyltar
ýmsu, sem hún hefur verið að
sækja til matar; með annari hendi
heldur hún neðstu körfunni stöð-
ugri og með hinni styður hún
ljettilega tveim fingrum á mjöðm-
ina, hún gengur einkennilega lip-
urlega og ljett, þrátt fyrir byrðina;
ekki má neitt hreyfast í körfunum,
það er líkast því sem hún svífi eða
sigli áfram. Þannig lærði hún að
ganga þegar hún var 5 ára, svo að
það brothætta í körfunum væri ör-
ugt, hvort sem það eru egg og
ávextir eða gler og parreklin. Nú
tekur hún niður körfurnar og rað-
ar þeim á bambusbekk, sem er not-
aður til alls: liggja á, sitja og leggja
á ýmislegt. Körfurnar eru 5. Og svo
gengur hún upp í húsið án þess að
hafa hugmynd um, að hún er eitt
af furðuverkum vorrar fögru til-
veru.
Þarna berast ómar að eyra, fyrst
úr fjarlægð, veikir, en styrkjast og
skírast smátt og smátt. Það er ver-
ið að æfa „Gamalan" (þjóðartón-
leik), því í kvöld á að vera mikil
veisla.
Jeg geng í áttina til húsanna, sem
tónbylgjurnar virðast koma frá, og
sje nú á leið minni lengra inn í
þorpið, á einskonar palli eða
breiðri hillu við húsið og yfir henni
standa og hanga ýmsa búninga og
áhöld, könnur og körfur og verk-
færi, alt sem lýtur að daglegu verki
og afnotum. Hver sem á þarf að
halda, hann notar að sjálfsögðu
þessa sameiginlegu eign, og ber svo
aftur á þennan samastað að loknu
verki. Það er eitt af aldagömlum
venjum ,.adat“, sem enginn vill nje
þyrði að rjúfa.
Jeg dáist að þessu listræna fólki,
og spyr sjálfan mig, hvort Balie
sje þá bygð eintómum snillingum
og listamönnum. En það væri ef
til vill of gott til að geta verið satt.
ÖNNUR HLIÐ
Útför á Balie
A F I gamli er dáinn. í dag á að
jarða hann. Okkur er boðið til
veislunnar. Hvílík útför! Annað
eins hef jeg aldrei heyrt nje sjeð.
Á Balie eru líkin brend, eins og
flestir munu vita, sem annars vita
nokkuð um lífið á Indlandsevjum
(eða Austur-Indíum).
Að vísu dó afi fyrir einu ári. Þá
var lík hans lagt í þrefalda kistu:
inst hvíta ómálaða trjekistu, þá
tinkistu, stóra, þykka og sterka og
þar utan yfir mjög fagurlega og
listarlega útskorna trjekistu og