Lesbók Morgunblaðsins - 22.05.1949, Blaðsíða 3

LESBOK MORGUNBLAÐSINS
271
manna um framtíð barrskóga á ís-
landi, hefur stöðin við Rauðavatn
komið fyrir kattarnef þessa ára-
tugi. Það hefur sem sje gleymst að
upplýsa menn um það, að þessar
runnfuru tegundir, sem þarna hafa
kúrt í óræktarholti nú um hálfa
öld, eru ættaðar sunnan úr megin-
lands loftslagi Alpafjalla, og verða
aldrei almennileg trje, ekki einu
sijini þar syðra.
Þcssi reynsla segir því í raun-
inni ekkert um hvaða framtíð barr-
tx'je geta átt hjer, ef þau eru upp-
runnin við lík lifskjör og hjer eru.
Jeg get vel ímyndað mjer, að
mörgum hafi fundist lítið til furu-
lundarins á Þingvöllum koma. —
Hann er á svipuðum aldri og Rauða
vatnsfururnar. En þegar Flensborg,
skógræktarstj. Heiðafjel. jóska
sem starfaði hjer að stofnun til-
raunareitanna um og eftir alda-
mótin, sá Þingvallalundinn eftir
þrjátíu ára fjarveru, var það hans
dómur, að þessar furur hefði
staðið sig álíka vel og stallsvstur
þeirra sem gróðursettar höfðu ver-
ið á sama tíma suður á Jótlands-
heiðum.
Misskildi veðráttuna.
Ekki ætla jeg að eyða fleiri orð-
um að mistökum og vonbrigðum
út aí fyrstu tilraununum um skóg-
rækt hjer á landi. Vissulega eiga
þeir menn, innlendir og erlendir,
er að þeim stóðu, þakkir skilið.
Það kom betur í ljós er frá leið
heldur en fyrstu áratugi aldarinn-
ar. Sumir þeirra — hinir erlendu
— gerðu sjer skalekar liugmyndir
um loftslagið hjer heldu t. d. að
vetur væri hjer kaldari en þeir eru.
Og þegar það kom í Ijós, að sumar
trjátegundirnar, sem hingað voru
fluttar, þoldu illa hitabreytingarn-
ar á vetrum, var vetrarhlákunum
kent um hve seint gekk fyrir hin-
um erlendu trjám að dafna. Þá var
taiað um vetrarhlákurnar eins og
versta óvin skóganna, og mundu
þær drepa hjer alla framtíðar nvtja
skóga, Og jafnvel var talað um að
þær mundu vera einstakt fyrir-
brigði á hnettinum.
Trú manna á skógana hnignaði.
Á tímabili hrakaði trú manna á
framtíð skóga hjer á landi. Þá kom
upp keriningin um það, að ísland
væri á nyrsta þremi skógargróð-
urs, eiris og sjá mætti á þvi, að
björkin væri eina trjeð, sem hjer
gæti þrifist. Hún teygir sig lengst
norður eftir og upp eftir fjalla-
hlíðum, upp fyrir alla barrskóga.
sögðu menn. En þessir góðu menn
tóku ekki tillit til þess, er jeg mint-
ist a hjer áður, að það er fjar-
lægð íslands frá öðrum löndum,
sem ráðið hefur úrslitum um það,
hvaða skógartrje hafa vaxið hjer,
en ekki skilyröi Joftslags og veð-
urfars í landinu sjálfu.
Þegar trúin á framtíð skógræktar
rjetti við á fjórða tug aldarinnar
ber einkum tvent til. Núverandi
sliógræktarstjóri, Hákon Bjarna
son, tekur sig til og leitar uppi þá
staði, austan liafs og vestan, þar
sem loftslag er svipað og hjer, þar
sem eru vetrarhlákur, en miklir
barrskógar dafna sjálfsánir, eða
fyrir tilverknað mannanna. Hann
færir sönnur á, að stórskógar eru
þar, sem samskonar loftslag er og
lijer á landi, bæði í AJaska og
nyrstu lxjeruðum Noregs. I öðru
lagi skal geta þess, að elstu skóg-
ræktartilraunirnar, á fyrstu árum
aldarinnar, tala nú til okkar skýr-
ustu máh um framtíð sliógræktar
i landinu. Án þeirra væri óvíst live
mildð mætti treysta á fraintíð skóg
ræktarinnar í dag.
Trjen í Hallormsstaðaskógi
„fá niál“.
Meðan trúin á skógræktina var
niðri í öldudal, heldu trjáplöntur
þær, er grúðursettar voru í skóg-
arteigum að Hallormsstað, þar sem
Mörk nefnist, áfram að vaxa. Þar
hafði íslensk náttúra tekið við ný-
græðingnum og gert úr honum það,
sem efni hennar leyfa. Þar er nú
m. a. ofurlítill furulundur, sem
dafnað hefur svo vel, að safnskon-
ar fura tekur ekki út meiri þroska
á sama tíma í miðjuin skógarhjer-
uðum Noregs og Svíþjóðar. Þar
eru Jíka blágreniplöntur, sem liafa
náð 11 metra liæð og því liærri en
nokkur íslensk birkitrje. Eru þau
öndvegistrje ættuð vestan úr miðj
um Klettafjöllum, að því best er
vitað, áreiðanlega úr loftslági, sem
er allmiklu lientugrá talið skógar-
gróðri en hjer á landi. tJþpi í Hall-
ormsstaðahlíð eru 40 ára gömul
grenitrje af norskuni upprúna. Þau
eru nú 7 metra há. Ekki er vitað
hvaðan úr Noregi þau eru ættuð,
en sjerfræðingar fullýrða að þau
sje frá lijeraði, sem er inuu suð-
lægara en Austfirðir. Þelta eru
noklvur dæmi um þá íéynslú, sem
fyrstu skógræktar tilraunirnar liaía
upp á að bjóða. Þessi reynsla segir
mikið, ef vel er að gáð.
Einliver kann nú að segja sem
svo, að þetta sje ekki að. rnarka,
þar sem trjen hafi verið gróður-
sett inni í miðjúm skjólríkum
skógi. En bíðið þið víð. Samtals
er nú á landi hjer, þrátt fyrir
þúsund ára sauðbeit, varla minna
en 1000 ferkílómetrar skógar- og
kjarrlendis. Það þarf því ekki íyrst
um sinn að gróðursetja barrtrje á
bersvæði. Og alls staðar, þar sem
nokleur gróður er á íáhdiriu íieðan
við 300 —400 metra liæð, ér liægt
að koma upp birkiskógi. t»að verða
hinir vantrúuðu að Viðurkenna. Og
sje vandað fræval í þá skóga birkis,
sem gróðursettir verða lijer eftir.
þá verða þeir mun þroskameiri en
Hallormsstaðaskógur er nú.
Franitið lerkiskóga.
SigUrður Sigurðsson frá Drafla-