Lesbók Morgunblaðsins - 29.05.1949, Blaðsíða 7
LESBÓK MORGUTfBLAÐSINS
283
næst fer hann í herleiðangur gegn
Untamo og fellir hann og allt hans
fólk. En þegar hann kemur heim
aftur, kemst hann að raun um, að
öll skyldmenni hans eru dáin og
landið í auðn. Hann reikar því ut
í skógana á ný, lætur fallast þar á
sverð sitt og deyr.
37.—49. söngvar. Ilmarinen smíð-
ar sjer nýja konu úr gulli og silfri.
en getur ekki blásið lífsanda í nas-
ir henni. Hann rænir því annarri
dóttur Louhis, en hún hrellir hann
svo mjög, að hann lætur hana hafa
hamskipti og breytir henni í máv.
Því næst leggja Ilmarinen, Váiná-
möinen og Lemminkainen af stað
í nýjan leiðangur til Pohjola, til að
ná í verndargripinn Sampo. Á
leiðinni býr Váinámöinen til hörpu
úr dálki úr geddu og syngur Louhi
og fólk hennar í svefn og ,nær
verndargripnum. En hún veitir
ræningjunum eftirför. og fyrst
hrekkur langspilið fyrir borð og
síðan dettur verndargripurinn.
brotnar í spón, og brotin hrökkva
útbyrðis. Louhi hefur því lítið upp
úr krafstrinum, en Váinámöinen
flytur heim gull og gersemar, og
hann smíðar nýtt langspil úr birki.
Louhi lætur nú hverja pláguna á
fætur annarri ganga yfir Kalevala-
þjóðina. Fyrst sendir hún illkynj-
aða drepsótt, því næst ólman
björn, og að lokum stelur hún sól-
inni og tunglinu og felur hvort
tveggja í fjallinu við Pohjola.
Váinámöinen vinnur bug á drep-
sóttinni, fellir björninn og kveikir
bál af neista, sem guðinn Ukko
sendir af himnum. Því næst smíð-
ar Ilmarinen fjötra, til að leggja
Louhi í, og ógnar henni, þangað
til hún skilar aftur sólinni og
tunglinu og kemur þeim á sinn
rjetta stað.
50. söngur. Jómfrúin Marjatta
gleypir trönuber, verður barnshaf-
andi og elur son, sem er gerður
að konungi yfir Kirjálum. Váiná-
möinen verður reiður, stígur á skip
og fer úr landi. En langspilið og
strengleikakvæði sín skilur hann
eftir, þjóðinni til gleði og yndis-
auka.
★
T’il gamans skulu birtar hjer fá-
einar ljóðlínur úr Kalevalaljóð-
unum á hinni kliðmjúku tungu
þúsund vatna landsins, aðeins til
að lofa fólki að sjá, hvernig þessi
tunga lítur út á pappírnum, ef ein-
hver skyldi ekki hafa vitað það áð-
ur. Það ætti ekki að verða neinum
til trafala, þó að þessi vísuorð sjeu
á fornfinnsku.
Mieleni minum tekevi,
Aivoni ajattelevi
Láhteáni laulamahan,
Saa’ani sanelemahan,
Veli kulta, veikkoseni,
Kaunis kasvinkumppalini.
Láhe nyt kanssa laulamahan,
Saa kera sanelemahan,
Ytehen yhyttyámme,
Kahta’alta káytyámme,
Lyökámme kási kátehen
Sormet sormien lomahan,
Lauloaksemme hyviá,
Parahia pannaksemme,
Kuulla noien kultaisien,
Tietá mieli-tehtoisien,
Nuorisossa nousevassa,
Kansassa kasuavassa,
Noita saamia sanoja,
Virsiá virittámiá
Vyöltá vanhan Wáinámöissén,
Alta ahjon Ilmarisen,
páástá kalvan Kaukomielen,
Joukahainen jousen tiestá,
pohjan peltojen periltá,
Kalevalan kankahilta.
Svo mörg eru þau orð. Ef það
skyldi nú samt hafa vafist fyrir
einhverjum að komast til botns í
þessari þulu, þá lítur hún út eitt-
hvað á þessa leið, þegar hún er
komin yfir á „ástkæra, ylhýra
málið“, í mjög lauslegri þýðingu
og auðvitað eftir krókaleiðum ei-
lítið skiljanlegri tungna:
Ljóðaþrá til kvæða knýr mig
Kviknar löngun mjer í brjósti
orðs að leita, söng að syngja,
sögu herma írf þularstóli
Fjelagi og málvin mæti,
mildi bróðir! Fátítt er að
fundum okkar beri saman,
og við hefjum hrókaræður
hjer á þessum eyðislóðum,
nöpru slóðum norðurhjarans.
Tengjumst hlýju handabandi,
höfum fingur saman krækta,
hefjum svo upp reginraddir
rímur dýrar skulum kveða
til gamans hinu jgöfgá fólki,
gleði öllum ljóðavinum,
ýturglæstum æskumönnum,
öllum þeim, sem hlýða vilja, —
kyrjum ljóðin kyiigi mÖgnuð,
kvæði um Wáinámöinens belti
afl og steðja Ilmarinens,
óð um sverðsodd Kaukomielis,
Joukahainens yddu örvar,
útskagana Pohjalanda,
krappan lyngmó Kalevala.
! -ííóú-íT girn:'
Kalevalaljóðin eru sjerstök í
sinni röð. Kvæði í svípuðum stíl
á engin þjóð í víðri veröld önnur
en Finnar. Margir kaflar í þeim eru
í senn einkennilegur, frumlegur.
stórbrotinn og fagur skáldskapur.
i/ V V i/
Ströng fyrirmæli.
Árið 1840 gaf bæjarfógetinn í Reykja
vík út þessa auglýsingu: „Þar eð sú
óregla hefir viðgengist, að sumir tómt
húsmenn leyfislaust hafa tekið inn
húsfólk, já, jafnvel stundum það fólk,
sem hefir verið eins og nokkurs kon-
ar afhrak, útskúfað frá öðrum lög-
sagnarumdæmum sökum leti og ann-
ara klækja, þá aðvarast allir hlutað-
eigendur um að gæta þeirrar skyldu
sinnar að láta engan mann passalaus-
an, eða án pólitisins vitundar og sam-
þykkis, dvelja í húsum sínum einni
nóttu lengur, undir þær lagásektir,
sem við eiga“. . . _