Lesbók Morgunblaðsins - 26.06.1949, Síða 2
302
LESBOK morgunblaðsins
Bror Hjorth, en þessi mynd, sem
og málverk hans og höggmyndir,
sýnir merkilegt sambland af frum-
stæðri list og hámenningu.
Norðmenn höfðu tekið á hina
miklu sýningu í Kaupmannahöfn,
er haldin var fyrir nokkru, það
mesta af því, sem þeir höfðu fyrir
hendi, til að lýsa hinni stórfeng-
legu myndlist sinni. Samkvæmt
sjerstökum tilmælum, lögðu þeir
nú mesta áherslu á, að sýna frum-
drög að myndskreytingu stórhýsa
En auk þess höfðu þeir þarna til
sýnis ágæt málverk, meðal annars
eftir Kai Fjell, Ole Mæhle og Johs.
Rian, er sýna hina sjerkennilegu
iitatilfinningu Norðmanna.
Hvorki finnsk eða dönsk list var
sjerstaklega áberandi, þótt ágæt
verk væru þar innan um. En að
því er snertir Dani, lá jafnvel
beinna við, að tala um allt það. sem
ekki var þarna. Sem yfirlit yfir
danska list, var sýning þessi ákaf-
lega ljeleg og villandi.
★
Þegar litið er til íslands á sýn-
ingu þessari, getur maður furðað
sig á hinu mikla, frjóa framtaki í
þessari ungu list, sem engar erfða-
venjur á, að heita má. Það getur
verið bæði illt og gott að hafa
engar erfðir við að styðjast. Meðal
íslenskra listamanna hefur það orð-
ið til þess að þeir hafa leitað áhrifa
til erlendra þjóða, oft með mjög
róttæk sjónarmið. Og það getur
stundum verið erfitt, að eygja þau
sjerstaklega íslensku blæbrigði hjá
hinum óstýriláta hóp þeirra, enda
þótt vera kunni, að áhrifa frá ís-
lenskri náttúru gæti í þeim draum-
um og hugmyndum, sem fram
koma til dæmis í hinum litauðgu
myndum Svavars Guðnasonar,
„abströktu" hugrenningum Þor-
valdar Skúlasonar, Valtýs Pjeturs-
sonar, Kristjáns Davíðssonar og
Jóhannesar Jóhannessonar. Við
hjer í Danmörku höfum sjeð mikið
af þesskonar óhlutrænni myndlist,
sem nú er hælt í dagblöðunum um-
fram verðleika, þar sem áður var
hæðst að henni.
Er óþarfi að benda á, að öll list
hefur í sjer „abstraktan“ þátt, og
sennilega fer það aðeins eftir mis-
munandi skapbrigðum, hve langt
menn vilja hverfa frá hlutrænni
myndagerð. Jafnvel þeir, sem
lengst hafa farið, hverfa aftur til
hins hlutræna, eins og til þess að fá
fast undir fætur, og átta sig aftur
á raunveruleikanum.
Sigurjón Ólafsson sannfærði mig
betur um það í naturalistiskum
verkum sínum, að hann er góður
myndhöggvari, heldur en með hin-
um einstrengingslegu afkáramynd-
um. Og hjá Ásmundi Sveinssyni
finnst mjer hin nýja tíska nálgist
tilgerð.
En í list Gunnlaugs Schev-
ing hefur hinn franski skóli sam-
lagast íslensku eðli, eins og áður
hefur komið í ljós í list Jóns Stef-
ánssonar. Hjá Gunnlaugi Blöndal
fann maður meiri heimsborgara-
áhrif, og hjá Finni Jónssyni gætir
ótamins hugmyndaafls, sem lýst er
með litaíburði. En frásagnir Jó-
hannesar Kjarval og skilningur á
íslensku landslagi er hreinn og
beinn og oft einkennilega þrótt-
mikill. Júlíana Sveinsdóttir tók líka
þátt í sýningunni, en var í dönsku
deildinni. Hún sýndi margar ágæt-
ar myndir, meðal annars íslenskt
landslag, er Carlsbergsjóður
keypti.
Hjer er engan veginn allt nefnt,
sem frásagnar vert var á sýning-
unni. Nefna má meðal annars hin
ágætu graphikverk Barböru Árna-
son, en bæði „Statens Museum for
Kunst“ í Höfn og „National Muse-
um“ í Stokkhólmi keyptu af henni
myndir.
★
Hvernig sem litið er á verk hinna
einstöku íslensku listamanna, þá er
hægt að fullyrða, að sú von hefur
ræst, sem stjórn íslensku deildar-
innar ljet í ljós í formála mynda-
skrárinnar, að danskir listunnendur
myndu í list þessari finna æsku-
þrótt og grómagn.
Prtul Uttenreitter.
V V ^ ^ V
n/tdaí
ÞAÐ ágerist nú óðum að enskir
læknar venji sig á neftóbak. Og
sannarlega mundi það hafa glatt
einn af fremstu læknunum, sem
uppi var á öldinni sem leið sem
sje dr. Gordon Hake.
Einu sinni ásakaði einhver dr.
Hake fyrir það að taka í nefið. Þá
skrifaði Hake honum þetta brjef:
„Viljið þjer vita hvers vegna jeg
tek í nefið? Það er nú ekki aðeins
vegna þess að neftóbakið hreinsar
vel alt slím úr nefi og skerpir hug-
ann, svo að hugsanir mínar fljúga
á ljettum vængjum, sem fiðrildi,
heldur vegna þess, að þegar aðrir
hósta og hnerra og eru augnvotir,
þá er jeg hinn brattasti. Jeg fæ
aldrei kvef“..
Neftóbak kom fyrst til Englands
á 18. öld og mun mönnum hafa
verið ráðlagt að taka í nefið bæði
til að forðast kvef og skerpa sjón-
ina. „Gentlewoman’s Companion“
ráðleggur þeim lesendum sínum,
sem eru farnir að sjá illa, til þess
að nota „hið rjetta portugalska nef-
tóbak“, og sagt er að margir nafn-
kunnir menn hafi læknað sig með
því, svo að þeir gátu lesið gler-
augnalaust, enda þótt þeir hefði áð-
ur þurft að nota gleraugu í mörg
ár.
(British Medical Journal).