Lesbók Morgunblaðsins - 10.07.1949, Blaðsíða 7

t.ESROK MORGUNTðLAÐSINS
323
fullgerði svo hið mikla málverk
eftir að hann var kominn heim.
SAMHLIÐA þessu var Morse altaf
að hugsa um það hvað samgöng-
urnar væri erfiðar. Póstferðirnar
tæki alt of langan tíma í Ameríku.
— Skárra væri fyrirkomulagið í
Frakklandi, en þó væri það ekki
viðhlítandi. Hann fór að hugsa um
að hægt væri að nota rafmagnið
til þess að koma skilaboðum á milli.
Og einu sinni er hann sat með vin-
um sínum og þetta barst í tal, þá
sagði einn þeirra: „Já, það er svo
að sjá, sem rafmagnið sje hvorki
háð rúmi nje tíma. Á einu auga-
bragði fer það eftir eins löngum
vír og hægt er að hugsa sjer.“ Og
svo ljet hann þess getið að neisti
kæmi fram þar sem það mætti
mótspyrnu.
Þá var eins og ljós rynni upp
fyrir Morse og hann sagði:
„Fyrst svo er, þá er áreiðanlega
hægt að senda skeyti með raf-
straumnum um óravegu.“ Hann
vissi ekki að fleirum hafði komið
hið sama í hug. En um leið og
hann hafði lokið við Louvre-mynd-
ina byrjaði hann á því að fást við
símann. Myndina ætlaði hann að
sýna fyrir fje, en enginn vildi sjá
hana. Fyrstu vikuna, sem hún var
til sýnis í New York komu inn 15
dollarar í aðgangseyri. Þá fór hann
með myndina til New Haven og
ætlaði að sýna hana þar. En þar
tók ekki betra við. Og til þess að
hafa ofan af fyrir sjer og standa
straum af tilraunum sínum með
símann, varð Morse nú að fara að
kenna. Einn af nemendum hans var
D. H. Strothér, sem seinna varð
frægur teiknari undir nafninu
Porte Crayon. Einhverju sinni er
hann átti að greiða námsgjald sitt
fyrir liðinn ársfjórðung, bað hann
Morse að umlíða sig nokkurn tíma,
því að hann hefði ekki peninga.
Hann mundi geta borgað í næstu
viku..
„Næstu viku,“ hrópaði Morse.
„Þá er jeg dauður.“
„Úr hverju.... ?“
„Úr sulti.“
Struther varð hverft við og
kvaðst geta látið hann fá 10 doll-
ara. „Þessir tíu dollarar bjarga lífi
mínu,“ sagði Morse.
HAUSTIÐ 1835 var Morse kominn
vel á veg með símann, en var þá
svo fjelaus að hann gat ekkert að-
hafst. Og þá varð hann enn fyrir
sárum vonbrigðum. Það átti að fá
fjóra málara til þess að skreyta
þinghúsið. Adam forseti gekk fram
hjá Morse. Seinna sagði Morse svo
um þetta: „Adam drap mig sem
málara, og hann gerði það að yfir-
lögðu ráði.“
Eftir þetta hætti hann alveg að
mála, en hugsaði eingöngu um sím-
ann. Og 24. janúar 1838 var svo
komið að hann gat sýnt uppfinn-
ingu sína. Hann vpnaðist til þess að
fá fje hjá þinginu fyrir uppgötv-
unina. En það var ekki fyr en fimm
árum seinna að honum voru veitt-
ar 30 þúsundir dollara fyrir að
leggja síma milli New York og
Baltimore. Sú símalína var opnuð
ári síðar og svo fór síminn sigur-
för um öll Bandaríkin.
Norðurálfuríkin vildu líka hag-
nýta sjer uppfinningu Morse og
frægð hans jókst nú með degi
hverjum. Napoleon III. efndi til
símaráðstefnu í París 1858 og bauð
þangað fulltrúum tíu þjóða. Þar
kom það til orða að veita Morse
400.000 franka heiðursverðlaun. En
þá komu samverkamenn hans og
heimtuðu að fá hlutdeild þar í og
endaði það með því að Morse fekk
í sinn hlut 19.000 dollara. Helstu
mentastofnanir keptust við að
heiðra hann. Háskólinn í Yale gerði
hann að heiðursdoktor og konung-
arnir í Frakklandi, Danmörku,
Prússlandi, Ítalíu og keisarinn í
Austurríki sæmdu hann heiðurs-
merkjum. En Alexander Rússakeis-
ari heiðraði hann með því að gera
af honum myndastyttu, sem er í
Central Park í New York.
Morse dó 1872 og var þá 81 árs
að aldri. Hann hafði orðið frægur
fyrir símann, en hefði eflaust held-
ur kosið að verða frægur lista-
maður. Síðan hann dó hefur þó
frægð hans sem listamanns farið
vaxandi, og nú er hann talinn einn
af fremstu mannamynda málurum
í Bandaríkjunum á öldinni sem
leið.
^ ^ ^
- Molar -
Aaðugur maður sagði við prestinn
sinn: „Hvernig stendur á því að fólk
ásakar mig altaf fyrir það að jeg sje
nískur og ágjarn, þegar það veit, að
alt sem jeg á fer til góðgerðarstofnana
þegar jeg dey?“
Prestur hugsaði sig um stundarkorn
og sagði svo:
„Hafið þjer heyrt söguna um grís-
inn og kúna? Grísinn var að barma
sjer út af því hvað hann væri illa lið-
inn, en hún í afhaldi hjá öllum. Allir
tala um blíðu augun þín og geðprýði
þína, sagði hann. Þú gefur þeim að
vísu mjólk og rjóma, en jeg gef þeim
miklu meira, því að þeir eta mig upp
til agna. Og samt þykir engum vænt
um mig. Jeg er bara grís. Er það ekki
ósanngjarnt? Kýrin jórtraði og sagði:
Ætli munurinn sje ekki sá, að jeg gef
þeim á meðan jeg lifi“.
---o----
Fyrir nokkru kom sá kvittur upp í
Barcelona á Spáni að í 10 centima pen-
ingum, sem slegnir voru 1945, væri
mikið af úranium. Þá var gerður hreinn
og beinn aðsúgur að bönkunum til
þess að ná í þessa mynt. Manna á
milli gengu þessir peningar Kaupum
og sölum. Þeir eru um 5 aura virði,
en fólk keypti þá fyrir 2 peseta (eða
1 krónu). Og svo var þetta alt vit-
leysa að úraníum væri í þeim.