Lesbók Morgunblaðsins - 07.08.1949, Blaðsíða 1
29. tölublað
Sunnudagur 7. ágúst 1949.
XXIV árgangui
HEKLA EYDDI BYGÐ
Á HRUNAMANNA AFRJETT
í Árbók Fornleifafjelagsins, sem nýlega er komin út, eru fróðlegar
greinar um rannsóknir eyðibygðar á Hrunamanna afrjett, ritaðar af
þeim vísindamönnunum Kristjáni Eldjárn fornleifafræðing og Sigurði
Þórarinssyni jarðfræðing. Fer hjer á eftir stuttur útdráttur úr greinum
þessum.
Bondinn á Þórarinsstöðum hefur vcrið járnsmiður og unnið sjálfur járn úr jörð.
Iljer er rauðahruga, sem fanst afgiit hellum í fjárhúsjötu.
ÞAD hefur lengi verið kunnugt að
íorn eyðibygð var á Hrunamanna
afrjett upp með Hvítá (og jafnvel
alt inn að Hvítárvatni). Bygð þessi
var til skamms tíma nefnd Hvamm
ar, einu nafni, eða í Hvömmunum.
Geta þeir Árni Magnússon og Páll
Vídalín um eyðibygð þessa og segja
að talið sje að þar hafi verið 14
bæir: Stangarnes, Rógshólar, Laug-
ar, Mörþútur, Heygil, Þórarinsstað-
ir, Harðivöllur, Búriell, Ilrafntóft-
ir, Grjóturtunga, Fremri Ásgarður
og Syðri Asgarður. En ekki hafa
þeir þó talið líkicgt aö bygð haii
verið á öliuni þessum síöoum. Og
það mun nú sannað, aö svo lielur
ekki verið.
Sumárið 1(395 skoðaði L’ryhjólfur
Jónsson lrá Minna Núpi staðiiætti
þarna fyrir íornleiiaijelagið. Otví-
ræð merki mannabygða lann hann
þá á Laugum, Þórarinsstöðum.
Rógshólum og Mörþúfum. Á öllum
hinum stöðunum leitaði hann ár-
angurslaust að bæjarrústum og
fullyrðir að sums staðar hati aldrei
bygð verið. Bendir og flest tii þess,
að bæirnir hafi aldrei fleiri verið
en fjórir (eða timm) á fc^ssum stað
Þar sem Rógshólar voru er nú alt
öríoka svo að ekki sjer nema litla
grjótdreif í moidarflögum. — En
þarna hafa fundist ýmsir gripir, þar