Lesbók Morgunblaðsins - 28.08.1949, Blaðsíða 5
LESBÓK MORGUNBLAÐSINP
377
SAIUBVLISHUS
Sýnishorn af sambvlishúsi: St — stofa. S. — svefnherbergi. K — eldunarkróknr.
M — matlyfta. P — fólkslyfta. B — bað, b — svalir
ÞAÐ, sem hjer kallast sambvlis-
hús, kalla Svíar „Kollektivhuse“
og hafa bygt nokkur af þeim í
Stokkhólmi. — Þessi sambýlishús
voru upphaflega ætluð einhleyp-
ingum og var svo til ætlast að þeir
hefði þar alt í fjelagi, mat, þjón-
ustu og hreingerningu. En síðar var
bætt við hjónum, sem bæði stunda
atvinnu og þá var um leið dag-
heimili fyrir börn í þessum húsum,
svo að hjónin þyrfti ekkert að
hugsa um þau. Og ennfremur var
gerður leikvöllur fyrir stálpuð
börn.
Sum þessara húsa eru eign hluta-
fjelaga, í öðrum eru leigjendur
meðeigendur og aðeins eitt er ein-
staklingsfyrirtæki.
Hverri íbúð fylgir sú kvöð, að
menn verða að kaupa þar fæði og
þvott, greiða allir sameiginlega fyr-
ir hreingerningu, fyrir bað, ljós og
hita og kostnað við samkomusal.
Þeir, sem eiga börn, greiða auð-
vitað sjerstakt gjald fyrir gæslu
þeirra, hvort sem er í dagheimilinu
eða á leikvellinum.
Mönnum kann nú máske að fipn-
ast að lítið verði heimilislegt á
svona stað, og heimilislíf geti ekki
þróast þar. Reynt er þó að gefa
mönnum kost á því að vera út af
fyrir sig eins og framast er unt. Til
dæmis fylgir ofurlítið eldhús hverri
íbúð svo að þar er hægt að hita
kaffi handa sjer og gestum. Ekki
þurfa menn heldur að matast sam-
eiginlega. Hverri íbúð fylgir mat-
arlyfta og með henni er maturinn
sendur upp í íbúðina neðan úr eld-
húsi. Að lokinni máltíð er svo á-
höldunum rent niður aftur.
Veitingastofa er í hverju húsi og
þar geta menn matast ef þeir vilja
það heldur. Og þar er einnig selt
fæði öðrum en þeim, sem í húsinu
búa og verða af því tekjur, sem
ljetta hinn sameiginlega kostnað Á
einum stað er verslun í sambandi
við veitingasalinn. Þar geta menn
pantað vörur sínar og eru þær sett-
ar í skáp í veggnum. Skápur þessi
er opinn inn í búðina, en í stiga-
ganginum er fyrir honum læst hurð
og hefur hver maður lykil að sínum
skáp. Þarna ganga menn svo að.
vörum sínum þegar þeir koma
heim á kvöldin og þykir þetta þægi-
leg tilhögun á afgreiðslu.
Reynslan sýnir, að það verður
nokkuð dýrt að búa í svona hús-
um, sjerstaklega fyrir einstaklinga.
En fyrir hjón, sem bæði eru vinn-
andi, getur það verið mjög þægi-
legt og ekki tilfinnanlega dýrt þeg-
ar þess er gætt, að bæði hafa fult
kaup. Mikið þykir í það varið að
þurfa ekki að hafa neinar áhvggj-
ur af börnunum og vita af þeim í
góðum höndum. Auk þess er fast-
ráðinn læknir við hvert heimili og
kemur þangað við og við til þess
að líta eftir heilsufari barnanna
Þar sem stálpuð börn eru, þar er
einnig undirbúningsskóli. Ef for-
eldrar þurfa að vera fjarverandi
eina nótt eða um lengri tíma, eru
sjerstakar stúlkur fengnar til þess
að gæta barnanna á nóttunni. Ef
foreldrar veikjast, svo að þau geta
ekki annast börnin, tekur dagheim-
ilið þau alveg upp á sína arma. í
einstaka húsi hafa foreldrar sjálfir
stofnað með sjer fjelagsskap til þess
að sjá um barnagæsluna, af því að
stjórnir heimilanna hafa ekki vilj-
að taka það að sjer.
í þvottahúsunum eru hinar full-
komnustu vjelar, betri heldur en
hver einstaklingur hefði ráð á að
kaupa sjer. Þær eru svo mikilvirk-
ar, að þær geta annað meiri þvotti
en aðeins fyrir húsin sjálf og taka
því þvott fyrir aðra, en hagnaður
af því dregst frá þeim kostnaði,
sem leigjendur verða að greiða.