Lesbók Morgunblaðsins - 04.09.1949, Blaðsíða 8

388
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
___y<iMva»
Pall Bergsson
utvegsbóndi og kaupmaður í Hrísey
sendi Matthiasi jochumssyni nýan fisk
i soðið við og við. Þakkaði Matthías
það i ljóðum. Einu sinni fekk hann ýsu
og launaði með ljóðabrjefi og er þctta
seinasta visan:
Lifðu sæll i Ijósi þvisu,
lifðu sæll við þorsk og hnísu,
lifðu sæll í lofsöngs-visu,
lifðu sæll og — meiri ýsu.
Staka.
Þegar Jón Eldon skáld (faðir frú
Hlír.ar i Herdisarvík) fór vestur um
haf, þótti honum þröngt á skipinu.
Ekki batnaði það þegar fjöldi írskra
útflytjenda bættist við. Þá kvað Jón
þessa vísu:
Streymir báran nauða ný,
neyö og sár ei þrjóta,
bætist fár af írum í
írafáiið Ijóta.
Bjarndýravisur.
Missirin næsl á eftir 1820 voru ísar
miklir íyrir Ströndum. Komu hvíta-
birnir þar á land, en ei er getið aö
þeir vnni mönnum þar mein eða fjen-
aði. En vestur komu tveir á Múlanes
og annar rauðkinnóttur, en þó mein-
lausir, sem Bjarni skáld á Siglunesi
kvað í ljóðabrjefi:
Þóttu fregnir fróns um leir,
firðar að megni spurðu,
þá bj'gðir gegn um bessar tveir
bjuggu þegnum furðu.
Yfir fjörðu eins og írón
engan spörðu hraða,
en ekkert gjörðu ýtum Ijón
eða hjörðum skaða.
En það ætla meim að týnst hafi þeir
í Patreksfirði. Önnur ætla merm tæn
ut á isinn aftur. (Gísii Konr.)
Gísli í Skörðum
var hagorður i besta lagi, en ófyrir-
leitinn i kveðskap og orðlagt skammar-
skáld og orðhákur. Einu sinni hóf Þor-
lákur frá Stóru Tjörnum mál gegn
honum út af skammarkveðlingum.
Gísii tapaði máliinu, en laumaði að
þvi loknu þcssari vísu að Þorláki:
Það mig grunar, Þorlákur,
— þrotni spuni ljóða —
að við þig uni ættgengur
æru og muna þjófnaður.
Visnakunnátta.
Mikill misbrestur var á lestrarkunn-
áttu á 17. og 18. öidinni, en þó hafa
samt verið fleiri læsir og skrifandi
en almennt er álitið. En í stað þess
að lesa, lærðu þeir, sem ekki voru
læsir, og aðrir, auðvitað líka, mestu
fádæmi utanbókar. Næmið eða náms-
gáfan var undarlega þroskuð á þeim
tímum. Það var svo fátt, sem glapti
fyrir. Menn og einkum konur, kunnu
heila sálmaflokka, t. d. Passíusálmana
og mikið af Grallaranum og auk þess
heila rímnaflokka, utanbókar. Guð-
laug, móðuramma mín, entist til að
skanderast 3 kvöldvökur í skammdeg-
inu við Ólaf Eyjólfsson fræðimann á
Laugalandi, svo að hann varð að fara
að yrkja á móti. (Jónas Jónasson).
Þórsmörk.
Oddastaður átti afrjett „í miðja
Mörk". Var ágreiningur lengi um það
hve stórt land það væri í Þórsmörk.
En greinileg merki eða úrskurð um
það hefi jeg eigi fundið. Virðist helst
vera, eftir Jarðabók Á. M. ákveðið
aliur óteinn
ÞESSI cinkcnnilegi steindrangur cr i
nágrenni Re.vkjavikur. Hann stendur
einn sjer og hefir boðiff frostum og
stormum bvrginii um margar aldir.
Nú cr liann fariitn aff láta á sjá og
liafa vindarnir sorfiff hann alla vcga
og þó helst að neðan, svo að nú er
honum Éúiff viff falli. — Ef einhvcrja
iangar til aö sjá steininn, þá skulu
þeir ganga upp á Vífilfell. Þar stend-
ur hann. — (Ljósm. Ói. K. BI.)
svæði lands fyrir innan aðal Mörkina
fremur en allt fram í miðja Mörkina
— eða Vfe Mörkin? Var og misjafnt leigt
og nærri tapað á köflum af notkun-
arleysi. Jarðabók Á. M. lýsir þessu í-
taki svona: „Allan hálfan afrjett í Mið-
mörk hver nu er ijeður til brúkunar
nokkrum af staðarins landsetum".
Og: „á Miðmörk (sem nú er svo nefnd)
fyrir innan Þórsmörk“. Steingrímur
prófastur leigði Vif'fúsí Thorp*-ons '
sýslumanni þetta land fyrií J rd, hjgj
að nota og ljá öðrum til forsvaran-
legrar brúkunar". Sýslumaður greiddi
þó 2 rd. Sjera Skúli leigði ítakið Inn-
hlíðarmönnum (Tómasi á Barkarstöð-
um o. fl.) fyrir 4 fjórðunga smjörs
(Vigf. Guðm.)
Frostaveturinn.
Veturinn 1880—81 hefir að líkum
verið einn með langvinnustu frosta-
vetrum, sem sögur fara af. Á Mýrum
byrjuðu hörð frost milli veturnótta og
jólaföstu, og gerði þegar mikil isalög
og klaka í jörð, sem var ber og snjó-
laus að mestu leyti fram á miðborra
Snemma á þessu vori var hlaðinn torf-
kofi á Hoísstöðum þar rjett við bæ-
ínn, en 15—20 órum síðar var grafin
í kofatóft þessa súrheysgeymsla. Þegai
komið var rúman metra niður í jörð-
ina, kom klakaskán undir sjálfum
veggjunum, sem virtist aldrei hafa
þiðnað frá því að þeir voru hlaðnir.
(Ásgeir Bjarnason frá Knarrarnesi).