Lesbók Morgunblaðsins - 02.10.1949, Blaðsíða 6

418
LfcöBOK MOKGLNtíLALaiWiá
SKIMÓA
LANDNÁM E
/ SCORESBYSUND
MARGIR MERKIR gestir hafa komið til Reykjavikur í sumar, en það
er nú orðið svo títt, að það er talin eðlileg afleiðing þess að ísland er
ekki lengur einangrað, heldur orðið þátttakandi í samskiftum þjóða og
er miðstöð á flugleiðinni nulli Norður Ameríku og Evróp.u. Margskon-
ar ráðstefnur hafa hjer verið haldnar og hingað hafa komið erlendir í-
þróttamenn og listamenn og margir aðrir góðir gestir. En einna mesta
athygli vakti þó ein heimsókn, bæði vegna þess að hún kom óvænt og
hafði á sjer nokkurn ævintýrablæ. Það var þegar danska skipið „Sværd-
fisken“ kom hingað með stóra Eskimóafjölskyldu frá Scoresbysundi.
— Skipið var á leið frá Angmagsalik til Scoresbysunds, en hrepti af-
takaveður, laskaðist og varð að leita hjer nauðhafnar. Löng og hættu-
leg leið er á milli Angmagsalik °g Scoresbysunds. Angmagsalik er í há-
vestur af Bjargtöngum, en Scoresbysund í hánorður af Horni og eru um
900 km. þar á milli. — Einar Mikkelsen, sem var stofnandi nýlendunn-
ar í Scoresbysund, var sjálfur með skipinu. Mun mönnum þykja fróð-
legt að heyra af hans eigin munni hvernig þetta landnám hefir
4 gengið. Fer hjer á eftir samtal við hann um það hvernig nú er ástatt
í nýlendunni, en siðan frásögn um fyrstu landnámsárin, tekin úr bók
hans „De Östgrönlandske Eskimoers Historie“.
Samtal við
Ejnar Mikkelsen.
ÞEGAR EJNAR Mikkelsen, hinn
víðfrægi danski landkönnuður, yf-
irumsjónarmaður austur græn-
lenskra bygða var hjer um daginn
á ferð hitti jeg hann snöggvast að
máli og spurði hvernig nágrönnum
okkar, þegnum hans, vegnaði.
Hann var sem kunnugt er upp-
hafsmaður að því að stofnuð var
nýlendan í Scoresbysundi fyrir 25
árum.
— Jeg get ekki annað en verið
ánægður með starf mitt og hvern-
únisíaflokksins í öllum löndum.
En þar sem kommúnistaflokkar í
öllum löndum fara eftir fyrirskip-
unura Politbureau í Moskva er hjer
í rauninni um að ræða yfirráð
kommúnistaflokks Rússlands, ein-
veldi Politbureau, einveldi Stalins.
MEIRA
ig Austur-Grænlendingum hefur
vegnað þenna aldarfjórðung síðan
Scoresby-nýlendan var stofnuð.
Eins og þjer munið voru allir „land
námsmennirnir í Scoresbysund
teknir frá Angmagsalikhjeraðinu
Það hefði aldrei farið vel að sækja
þá til Vestur-Grænlands. Því lífs-
skilyrðin þar eru. öll önnur en á
austurströndinni. Þarf harðfengara
fólk til að komast þar af.
— Hve margir eru íbúarnir í
Scoresbysurd nú?
— Þeir eru samtals orðnir 270.
En það voru 87 alls, sem þangað
voru fluttir fyrir 25 árum.
í Scoresbysund hjeraði lifa Eski-
móarnir á selveiðum og bjarndýra-
veiðum. Þar eru víðlendari veiði-
svæði en í Angmagsalik hjeraðinu
því Scoresbysund firðirnir eru alls
300 km. langir frá myrininu inn í
fjarðarbotn.
íbúarnir eru dreifðir þar í þrem
bygðum. Því að sjálfsögðu er ekki
hægt til lengdar að hafa þjettbýli,
þar sem fólk lifir einvörðungu á
veiðum, en veiðin er meiri þarna
en við bjuggumst við.
En ef fólkinu í Scoresbysund
heldur áfram að fölga svona ört
eins og verið hefur, þá er fyrirsjá-
anlegt að selurinn og bjarndýrin
verða ekki nægilegt viðurværi fyr-
ir það er stundir líða. Þessvegna
höfum við reynt að fá Eskimóana
þar til þess að taka upp hákarla-
veiðar. En þetta hefur reynst tals-
verðum erfiðleikum bundið. Ekki
hægt að fá veiðimennina þar, sem
vanir eru að fást við bjarndýr og
sel, að hafa áhuga fyrir hákarla-
veiðum. Frekar að hægt sje að fá
unglinga og gamalmenni til þess.
Fullgildum veiðimönnum þykir það
niðrandi að fást við hákarlinn.
— Geta þeir haft nokkuð á móti
því að stunda hákarlaveiðar, ef
önnur atvinna reynist ekki nægi-
leg til þess að komast af?
— Þjer verðið að taka það með
í reikninginn, að hjer er um þjóð-
flokk að ræða, sem fyrir hálfri
öld eða rúrrlega það lifði fullkom-
lega á menningarstigi steinaldar-
mannsins. Þegar tengdafaðir minn
Gustav Holm, fann austurgræn-
lenska kynflokkinn haf ði hann ekk-
ert samband haft við aðrar þjóðir
og lifði sem einangraður steinaldar-
þjóðfiokkur. Og það var ekki fyr en
árið 1895Í sem Angmagsalik nýlend
an var stoínuð og þetta fólk komst
í skipulagt samband við umheim-
inn.
— Hve margt fólk var þá í Aust-
ur-Grænlandi?
— Alls voru það 330 sálir. En
nú eru íbúarnir orðnir 1550 alls í
Angmagsalik og Scoresbysund. Svo