Lesbók Morgunblaðsins - 02.10.1949, Blaðsíða 10

422
LESBÓK MORGUNBLAÐSfNS
Haldið norður á bóginn.
Komið við á ísafirði.
Veturinn leið og sumarið kom
Og þegar fært var að sigla var alt
tilbúið bæði í Scoresbysundi og í
Angmagsalik.
í Scoresbysundi höfðu öll husin
verið reist og tilbúin að taka á móti
innflytjendunum. Og í Angmagsa-
lik voru landnemarnir tilbúnir að
fara um borð í skipið, sem Græn-
landsstjórn sendi þangað til þess að
flytja þá norður til hinna r.ýu
heimkynna og nýrra veiðistöðva.
Hinn 16. ágúst 1925 kom „Gustav
Holm“ til Angmagsahk og sigldi
þaðan nokkrum dögum seinna með
87 Angmagsalik-búa um borð, þar
á meðal tilvonandi nýlendustjóra
og prest. Þetta fólk var nú að
kveðja alt sem því var kært, ætt-
ingja og vini, heimili og bernsku-
stöðvar. En það voru ekki miklar
geðshræringar að sjá á Eskimóun-
um framar venju. Engir táruðust
þeir á skilnaðarstundinni. Þeir kink
uðu aðeins kolli til vina og ættingja
sem komnir voru til að kveðja þá.
Undir smellum blaktandi fána á
hverju húsi, hundgá og gleðilátum
barna, ljetti skipið akkerum og rak
upp þrjú hás gól. Og svo lagði það
frá landi, langt út á haf. Fjöllin
blánuðu í fjarska og hurfu seinast
alveg, og enginn af landnemunum
gat átt von á því að fá að sjá þau
nokkru sinni framar.
Þeir tóku öllu þessu með mestu
ró, eins og þeirra er siður. En
hvernig skyldi þeim hafa verið inn-
an brjósts þegar þeir sáu ekkert
annað en haf, þessir menn, sem
altaf þræddu sem næst landi af
ótta við hafið, þegar þeir voru á
ferð?
Ferðinni var fyrst heitið til ís-
lands, því að í ísafirði átti að vígja
Sejer Abelsen til prests. Til þess
var sendur þangað grænlenskur
prófastur. Vígsluhátíðin varð Eski
móunum ofurlítið sýnishorn af
þeirri menningu, sem þeim er alla
jafna hulin. Að henni lokinni var
svo aftur haldið á stað og komið
til Scoresbysunds hinn 4. sept.
Sjúkdómar og andstreymi.
Hjer var þá kominn 87 manna
hópur frá Angmagsalik og auk þess
ljósmóðir frá Vestur-Grænlandi og
maður hennar. Þetta var gott fólk
duglegir veiðimenn og duglegar
húsmæður, sem höfðu haft kjark
til þess að rífa sig upp úr heima-
högum og reyna að sjá sjer far-
borða á þessum ókunnu slóðum.
Þegar allir farþegarnir voru
komnir í land ásamt farangri sín-
um, eldunaráhöldum, fatnaði, ka-
jökum, sleðum, hundum o. s. frv.
gengu vetursetumennirnir um
borð og svo kvaddi „Gustav Holm“
og fór sína leið. Og nú urðu land-
nemarnir að treysta á sjálfa sig og
þá aðstoð, sem Danir gátu veitt
þeim. Mest var nú undir dugnaði
veiðimannanna komið, því vetur-
setumenn höfðu sagt að ágæt veiði-
svæði væri þarna í Scoresbysundi.
En fyrstu mánuðirnar urðu land-
nemunum erfiðir. Þeir höfðu flutt
með sjer inflúensu að heiman. Hún
ágerðist meðan staðið var við á
íslandi og á leiðinni norður, en
magnaðist um allan helming eftir
að komið var til Scoresbysunds.
Ánægja landnemanna yfir því að
vera komnir í áfangastað, varð enda
slepp, því að þeir veiktust nær all-
ir, og deifð og vonleysi kom í stað-
inn. Konurnar gátu ekki sint hús-
störfum sínum. Karlmennirinir
treystu sjer ekki til að stunda veið
arnar eins og skyldi — og altaf
versnaði pestin. Sumir fengu
lungnabólgu og fyrir nýár höfðu
gömul hjón og ung kona látist, og
lítið barn dó skömmu síðar.
Það hafa verið dapurlegar hug-
renningar sem ásóttu landnemana
þessa fyrstu mánuði, og ekki bætti
það úr að þeir voru haldnir hjá-
trú, sem þeir höfðu tekið í arf frá
hinum heiðnu forfeðrum sínum
Hjer sáu þeir alls staðar merki eft-
ir horfna kynslóð og kofarústirnar
spáðu þeim hörðum forlögum. Áttu
þeir að verða hjer strádauða eins
og fyrirrennarar þeirra? Hvíldi ein
hver bölvun yfir þessu landi? Var
hjer fullt að illum öndum, sem
ömuðust við því að menn settust
þar að?
Þeir þráðu að komast heim til
Angmagsalik aftur. Þeir vissu ekki
að inflúensan geisaði þar líka og
lagði 25 af frændum þeirra í gröf-
ina á sama tíma og hún geisaði
hjer í Scoresbysundi.
Til allrar hamingju fyrir land-
nemana og framtíð nýlendunnar
var á meðal þeirra maður, sem
þeim þótti vænt um og báru virð-
ingu fyrir og gátu leitað styrks og
ráða hjá. Það var Johan Petersen.
Hann talaði kjark í þá, hjúkraði
hinum sjúku og hjálpaði þeim á
allan hátt. Sjálfur hafði hann trú
á framtíð nýbygðarinnar og þegar
veikin tók að rjena tókst hor.um
að sannfæra þá um að þeir ætti
betri daga í vændum.
Bygðin hefir blómgast.
Johan Petersen reyndist sann-
spár. Veiðin reyndist góð fyrir þá
sem gátu stundað hana og þegar
vorið helt innreið sína og sólin kom
aftur, þá smárjenaði hjátrú land-
nemanna og þeir fóru að stunda
veiðarnar af kappi. Og veiðin hefir
altaf verið góð síðan.
Með veiðiskap geta landnem-
arnir aflað sjer meiri matar en
þeir og fjölskyldur þeirra geta torg
að. Af selskinnum fá þeir meira en
nóg til fatnaðar, því að þeir geta
veitt þetta um 4000 seli á ári. Auk
þess er gnægð bjarndýra og refa
á þessum slóðum. Fyrir loðskinn
geta þeir keypt það, sem þá langar
til að eignast. En því miður fer
það hjer eins og annars staðar að