Lesbók Morgunblaðsins - 02.10.1949, Blaðsíða 13

LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
425
vjer vitum. Vor innri maður er
upplýstur og vermdur af andans
sól, en ytri maðurinn nýtur yls og
ljóss þeirrar sólar eftir viti og
þroska sínum.
Af þessu er auðskilið hve háska-
legt er að miða alt við hið sjáan-
lega og vilja ekki trúa að til er ann-
að en það, sem menn geta þreifað
á. Slíkt leiðir beint til myrkurs,
og þeim, sem aldrei hafa viljað
nota innri sjón eða skilning, fer
líkt og náttuglum og leðurblökum,
þegar þeir koma yfir um.
Hugsanir manns eru andlegt líf
hans, og hann verður að geta nært
það frá andlegri uppsprettu, til þess
að það sje heilbrigt.
Hið andlega getur ekki orðið af
neinu öðru en kærleika. Kærleik-
urinn er kjarni alls, og hann getur
ekki komið frá neinum nema guði,
sem er sjálfur kærleikurinn. Guð
er í sólinni í andans heimi og þess
vegna er hún einskær kærleikur
og ljós hennar vísdómur samfara
ylnum, sem er kærleikur. —
Það er upp sprottið í guði,
og andrúmsloft hans og ljóm-
inn, sem hann býr í, og þar er hann
sjálfur þungamiðjan. Út frá þess-
ari sól hefur alt skapast sem til er.
Alt er ein óslítandi heild, sem ó-
sjálfrátt leitar sameiningar og sam-
ræmis, af því það er hvað öðru
háð, alt frá sömu uppsprettu og
leitar sama óss.
í heimi andans er hvorki rúm nje
tími, heldur fyllir andinn rúm og
tíma, án þess sjálfur að minka eða
vaxa, og þannig er því einnig var-
ið með kærleikann, því að hann er
alls staðar nálægur.
Vilji og skilningur
(eða skynsemi).
Menn vita að alment er alt miðað
við og metið eftir því hvort það er
gott, eða hvort það er satt. Til þess
að geta metið það hafa menn öðlast
tvær gáfur: vilja og skilning. Vilj-
inn er víðtæki hins góða og skiln-
ingur viðtæki hins sanna, af því
að hið góða stendur í sambandi við
kærleikann og hið fanna stendur í
sambandi við vísdóminn. „Sá mað-
ur, sem eklu aðgreinir nákvæm-
lega bfcssi tvö viðtæki, vilja og
skiining, og gerir sjer ljósa
grein fyrir hlutverki þeirra og þýð-
ingu, mun án árangurs leita and-
legrar þekkingar og skilnings á
andlegum efnum.“
Alt hið góða á upptök sín í guði
og ekkert af því sprettur upp í
manninum. Andinn er jákvæður af
því að hann lifir, en efnið er nei-
kvætt af því að það er líflaust. Sá
maður er vitur, sem ályktar að
enginn sje vitur nema guð. En sá
sem þykist vitur og góður er
heimskingi, hversu „gáfaður“ eða
„lærður“ sem hann kann að vera.
„Mannleg skynsemi hefur að-
setur í stóra heilanum, þeim hluta
sem er við ennið, en viljinn hefur
aðsetur í litla heilanum, sem er
aftan í höfðinu.“ (Þessi kenning
var viðurkennd og dásömuð á al-
þjóða læknaþingi í Þýskalandi
snemma á þessari öld, og var
Svedenborg þar talinn langt á und-
an tímanum).
Það má öllum vera augljóst, að
sá maður, sem byggir á röngum
forsendum, verður andlega ruglað-
ur, óheilbrigður, því að þá hugsar
hann og breytir samkvæmt því öf-
ugstreymi, sem honum finst þá
jafn sjálfsagt eins og hinum heil-
brigða finst hið sanna og rjetta.
Hver maður veit líka, að vitur mað-
ur, sem fylgir ljósi sannleikans,
forðast girndir og fýsnir og hefur
taumhald á þeim. Hinn vitri hefur
dómgreind, af því að hann trúir
á guð, en ekki á sjálfan sig. Heimsk-
inginn trúir ekki á guð, heldur á
sjálfan sig, heldur að hann sje góð-
ur og vitur af eigin ramleik. En
hver maður getur horfið frá villu
síns vegar vegna þess að hann hef-
ur sjálfstæðan, frjálsan vilja.
Hið mannlega vit getur hafist
svo hátt að menn verði lí'kir engl-
um í vísdómi. Vilji manns getur
líka lyfst upp í yl kærleikans, eftir
því sem verk hans eru meira í sam-
ræmi við alt sem gott er og fag-
urt, í samræmi við sannleikann.
En alt sem fer í bág við sannleika
og kærleika, leiðir menn afvega.
Þegar rr.e m vita að skilningurinn
er hæfileikinn til að móttaka ljós-
ið, ljósið, sem í eðli sínu er vís-
dómurinn sjálfur, þá liggur í aug-
um uppi hvað honum er nauðsyn-
legt að nota rjett það ljós, því að
þá verður hinn hæfileikinn, vilj-
inn til hins góða, æ sterkari. Þetta
tvent, hið góða og sanna.
sameinar og samtengir alt og
alla af því að það er eðli þess
að líða inn í alt, sem tekur á móti
viðnámlaust. Á þessu byggist alt
samband við æðri verur, þótt oftast
viti þær nje við ekki af því. En
fyrir þá, sem ekki vilja viðurkenna
ljósið liggur vegurinn „norður og
niður“, því að þeir hljóta að lenda
þar, sem ekki er ylur og ljós sem
snúa við því bakinu. Þetta
fá þeir ekki skilið, því að þeir hafa
útilokað sig frá skilningi. Menn
muni hvað mikið þeim er í sjálfs-
vald sett.
Bænin.
Það er mannlegt að vera breisk-
ur, og menn verða það altaf þang-
að til þeir hafa náð fullum þroska.
En að snúa sjer frá sínu eigin lífs-
eðli og uppruna er hið eina sem
er verulega hættulegt. Menn þurfa
að gera sjer grein fyrir þessu. og
biðja guð um hjálp. Allir góðir
menn um allan heim ættu að sam-
einast í þeirri miklu bæn.
Yfirleitt eru áhrif sálarkraftanna
viðurkend, en það er ekki svo alm.
að menn geri sjer grein fyrir áhrif-
um guðs á sál mannsins. Þetta kem-