Lesbók Morgunblaðsins - 20.11.1949, Blaðsíða 8

51G
LESBOK MORGUNBLAÐSINS
voru þeir, sem komu aldrei aftur
— sem ljetust í erlendum höfnum
eða druknuðu í hafinu. — í nýa
kirkjugarðinum í Sönder-Ho er
minnismerki þeirra sem hurfu í
hafið. Það er kona í Fanöbúningi
með tvö börn, sitt við hvora hlið.
Hún starir út á hafið, róleg og stilt.
Hún veit sem er, að hann sem hún
ann, er í hendi Guðs, hvort sem
hann er lífs eða liðinn. Alt um
kring standa sæbarðir hnullungar
með nöfnum druknaðra sjómanna
meitluðum í steininn — og á gröf
óþekta sjómannsins er letruð
kveðja frá konunum:
Vi værner om dit Hvilested
og önsker dig al Himlens Fred,
thi ogsaa vi har Grave
bag storm oprörte Have.
Fannikarnir sigldu alla leið til
Grænlands og íslands. Árið 1771
sigldi fiskiskip frá Sönder-Ho á
þorskveiðar við ísland og eftir lok
einokunarverslunarinnar árið 1788
sigldu Fannikarnir tvisvar, þrisvar
á ári til íslands með vörur frá
Rípurkaupmönnum, sem þeir síðan
seldu í íslenskum höfnum. Þessi
verslun stóð alt fram á miðja síð-
ustu öld. Enn eru til skipsskjö),
sem sýna hvaða vörur skipin höfðu
meðferðis og hvaða fyrirskipanir
skipstjórarnir höfðu fengið viðvíkj-
andi sölunni. Árið 1815 siglir Niels
Jensen Thækker frá Sönder-Ho á
skipi sínu „Altingvel“ með vörur
írá Fr. Kolvig kaupmanni í Rípum.
Ilarfn á að selja vörurnar á íslandi
fyrir íslenskar vörur, sem síðan
ciga að flytjast til Altona í Þýska-
landi. Hann hefur meðferðis verð-
lista yfir íslenskar vörur og þar
stendur meðal annars:
Hákarl 32 ríkisdali skippundið.
Saltfiskur 50 rd. Lýsi 50 rd. tunn-
an. Einspinnupeysa 1 rd. stk. Sokk-
ar 32 skildinga parið. Hreinsaður
dúnn 6 rd. pundið. Tviþumlaðir
Fanökona í þjóðbúningi
vettlingar 8 skildinga parið. Hvít
ull 48 sk. pundið og tólg 40 sk.
pundið.
Honum er sagt að Berufjörður
muni verða fyrsta höfnin, sem
hann komi að, það sje mjög góð
höfn og þar muni hann geta keypt
æðardún og prjónles. Svo eru tald-
ar upp hafnir frá Eskifirði og suð-
ur og vestur með landi til ísa-
fjarðar. Lengra norður er ekki tal-
ið ráðlegt að sigla. Honum er strang
lega skipað að viðhafa rjett mál og
vog og sagt að komast í samband
við embættismennina á hverri
höfn, en skipta sjer sem minst af
selstöðu kaupmönnunum, þar eð
þeir muni geta orðið honum þungir
í skauti. Þó segir að einstöku fakt-
orar muni ef til vill vera tilleiðan-
legir til þess að versla við hann.
Skjalið endar með þessum orðum:
„Vjer höfum nú lagt hluta vel-
ferðar vorrar yður í hendur, og
vonum að þjer bregðist ekki því
trausti, sem vjer berum til ,yðar.“
Farmurinn var metinn á 17,467
ríkisdali — engin smáupphæð í þá
daga. Skipstjórinn, Niels Jensen
Thækker, var ungur maður — að-
eins 28 ára að aldri, en hann hafði
þegar siglt til íslands tvisvar sinn-
um sem skipstjóri. Honum hefur
auðsjáanlega gengið vel rrteð versl-
unina, því hann heldur siglingun-
um áfram næstu ár.
Sum þessara skipa, sem til ís-
lands sigldu, voru smíðuð í Sönder-
Ho og líkön af þeim hanga uppi í
loftinu í kirkjunni í Sönder-Ho enn
þann dag í dag. Jeg sá þau þegar
okkur var sýnd kirkjan, en jeg vissi
ekki þá hvaða skip þetta voru.
Sönder-Ho er einkennilegt þorp
margra hluta vegna. Það sem mað-
ur tekur fyrst eftir er, að húsin
snúa öll eins, og að þau eru öll
með stráþökum. Að húsin snúa eins
— með göflum í austur og vestur —
kemur til af því, að á þann hátt
verjast þau best vindinum, scm
sífelt næðir úr vesturátt. Húsin eru
200 en íbúarnir eru nú aðeins 450,
svo þar eru engin húsnæðisvand-
ræði. Flestir leigja sumargestum
stofurnar sínar og auk þess eru
sumarhótel við ströndina og firnin
öll af sumarhúsum inni á milli
sandhólanna. Ströndin er talin hin
besta í allri Danmörku, hún er bæði
breið og eggsljett eins og besti veg-
ur, enda aka menn og hjóla eftir
henni sjer til skemtunar. Niðri í
Sönder-Ho sitja konurnar fyrir ut-
an húsin sín og prjóna og horfa á
sumargestina, sem stríplast í strand
fötum með sólgleraugu á nefinu og
glápa á umhverfið eins og þeir
hefðu aldrei sjcð annað eins. Þær
græða peninga á þessum hálfnöktu
heimskingjum, sem kaupa skraut-
gripi úr rafi og heimaofna dúka
okurverði og eru til með að borga
konunum ríflega fyrir að fá að taka
mynd af þeim í Fanöbúningi. En
Fanökonurnar segja fátt. — Fanik-
arnir eru ekki margmál þjóð. Enn
eru mennirnir á sjónum, en nú eru
Frh. á bls. 520.