Lesbók Morgunblaðsins - 29.01.1950, Blaðsíða 13
LESBÖK MORGUNBLAÐSINS I P ' w 57
LANDMÆLINGAMERKI
í REYKJAVÍK
SAMKVÆMT „Islands Kortlægn-
ing“, sem Geodætisk Institut í
Kaupmannahöfn gaf út 1944, þar
sem sagt er frá öllum landmæl-
ingum á íslandi, hafa landmælinga-
mennirnir dönsku sett merki á
1667 stöðum er sýna hvaðan mæl-
ingarnar voru gerðar. Nokkur af
merkjum þessum eru hjer í Revkja
vík, og eru þau samkvæmt skýrsl-
unni þessi:
Rauðarárholt. Koparnagli í fer-
hyrndum höggnum steini, sem er
grafinn niður um'2 álnir og festur
með steinsteypu. Utan um nagl-
ann sett sementspípa, sem nær upp
úr jarðvegi og var varða þar hlað-
in ofan á.
Skólavörðuholt. Við gamla veg-
inn suðvestur af Skólavörðunni
var settur koparnagli í granitstein
og hann merktur G. S. með kórónu
yfir (39 m. yfir sjó).
um að þeir líði ekki þjáningar.
Enda þótt ekki sje til neitt með-
al, sem er örugt gegn krabbameini,
segja læknar þó, að oft takist að
lækna hann á byrjunarstigi, t. d.
krabba í brjóstum kvenna.
Mest er undir því komið, að
menn láti ekki ótta við krabbamein
hamla sjer frá því að leita lækms
nógu tímanlega. Hafi menn nokk-
urn minsta grun um það að þeir
sjeu með krabbamein, eiga þeir und
ir eins að leita læknis og láta skoða
sig. Krabbamein er ekki sama sem
dauðadómur. Menn geta oft lækn-
ast og að minsta kosti fengið bót
á þeim þjáningum, sem veikinni
fyigja-
(Úr „Your Health").
Melarair. Sunnarlega á þeim eru
tveir steinar, merktir á sama
hátt og koparnaglar í (16 m. yfir
sió).
Landakotstún. Þar er sams kon-
ar steinn (23 m. yfir sjó).
Skólavörðuholt. Steyptur steinn
norðaustur af Skólavörðunni (hæð
yfir sjávarmál 37 metrar, á 64. gr
08 mín., 31 sek. n. br.)
Öll þessi merki voru sett árið
1900.
Auk þessa eru ýmis merki í ná-
grenni Reykjavíkur:
Grótta. Koparnagli steyptur í
ferkantaðan stein, sem var grafinn
um 2 álnir niður. Utan um nagl-
ann er leirpípa, sem nær upp úr
jarðvegi, lokuð og merkt G. S. Yfir
henni var varða allmikil,, en sjór-
inn hefir nú brotið hana niður og
'er ekkert eftir af henni.
Akurey. Þar er steinn með kop-
arnagla, merktur G. S. með kórónu
yfir.
Kópavogsháls. Um 1000 metra
austan við veginn niður í Kópa-
vog, er koparnagli festur í stein.
Ásfjall fyrir sunnan Hafnarfjörð.
Skamt fyrir austan gömlu vörðuna,
sem stóð þar, er koparngli rekinn
í stein.
Keilir. Uppi á fjallinu er kopar-
nagli rekinn í stein og varða hlað-
in yfir. (379 m. yfir sjávarflöt).
Langahlíð. Sams konar merki
skamt frá gamalli vörðu í 621 m.
hæð.
Vífilsfell. Sams konar merki,
skamt frá gamalli vörðu, í 655 m.
hæð.
Hamrahlíð. Sams konar merki og
varða hlaðin yfir.
Esja. Sams konar merki og varða
hlaðin yfir.
Valhúsahæð. Steinn merktur G.
S. með kórónu yfir og koparnagli.
Ráðagerði. Þar í túninu er sams
konar merki (7 m. yfir sjó).
Suðurnes. Sams konar merki
„við kvíarnar, suðaustur af gamalli
vörðu“. (8 m. yfir sjó).
Það má ef til vill segja, að öll
þessi merki hafi nú lokið hlutverki
sínu, þar sem landmælingunum er
lokið. En svo er þó eigi, því að
styðjast mætti við þessi merki, ef
enn nákvæmari landmæling færi
fram. Og eins geta þau verið til
leiðbeiningar um það síðar, hvort
land sje að hækka eða lækka hjer.
Það ber því að varðveita þessi
merki, og ekki of snemt að taka
slíkt til athugunar, þar sem nú
byggist óðum á ýmsum þeinr stöð-
um þar sem þau eru.
ÞORRATUNGL
O G PÁSKAR
FLESTIR íslendingar, sem komnir eru
til vits og ára, munu kannast við þessa
vísu:
Þá þorratunglið tínætt er,
tel jeg það lítinn háska,
næsta sunnudag nefna ber
níu vikur til páska.
Og alt fram að þessu hefur þetta verið
talið óyggjandi. En á þessu ári bregður
út af venju. Nú eru 10 vikur til páska
frá 10 nátta þorratungli. Finst sumum,
einkum gömlu fólki, þetta undarlegt.
Skýringin á því, að þessi ágæta vísa
bregst að þessu sinni, mun vera sú,
að bæði hún og ýmsar aðrar rímvísur
voru miðaðar við tímatalið fram að
síðustu aldamótum, eða til ársins 1900.
Hlaupár er 4. hvert ár og árið 1900
hefði átt að vera hlaupár, en var ekki,
og við það raskaðist gildi hinna gömlu
rímvísna.
Þess má þó geta, að oftast nær hafa
á þessari öld verið 9 vikur til páska,
þegar þorratunglið var tíu nátta. En
við og og við getur þessi eini dagur,
sem fell niður aldamótaárið haft þau
áhrif, að þetta ruglast.