Lesbók Morgunblaðsins - 06.04.1950, Blaðsíða 1
13. tölublað.
Skírdag, 6. apríl 1950.
XXV. árgangur.
ÞEGAR PÁSKA-BJÖRGIN FÓRST
VIB RÆARVEGGINN
JÓHANN V. DANIELSSON kaupmaöur var byrjaffur á því aff rita end-
urminningar sínar skömmu áður en hann ljest. En ekki auðnaðist hon-
um aff ljúka þeim, og eru sumir kaflarnir varla meira en minnisgreinar.
Aftur á móti hafði hann gengiff frá bernskuminningum sínum og lýs-
ingu á uppvaxtarárunum. Er margt af því fróðlegt til samanburffar á
kjörum manna þá og nú.
Fræðsla í æsku.
JEG er fæddur í Kaldárholti í
Holtahreppi, Rangárvallasýslu, 17.
nóv. 1866, sonur Daniels Þorsteins-
sonar bónda þar og Vilborgar Jóns-
dóttur frá Skálmholti. Höfðu for-
feður mínir búið mann fram af
manni í Kaldárholti, og má rekja
þá ætt í beinan karllegg til Torfa
í Klofa og Lofts ríka á Möðru-
völlum.
Þegar jeg var 4 ára var byrjað
að kenna mjer að þekkja stafina.
Þegar pabbi kom inn frá gegning-
um á kvöldin, tók hann mig á hnje
sjer og sýndi mjer stafrofið. En
engan greinarmun gerði hann á
a og á, ð og d, i, í og j, o og ó, u og ú,
y og ý. Þessir stafir hjetu hjá hon-
um á, d, í, ó, ú og ý. Þegar jeg hafði
svo lært að þekkja stafina, og átti
að fara að setja þá saman í orð og
kveða að, þá urðu sum orðin skrít-
in í framburði, t. d.: íeg óg gúd
(jeg og guð), þád er ád (það er að)
o. s. frv. Þetta kunni jeg illa við,
og smám saman lærðist mjer að
kveða rjett að. Og þegar jeg var 6
ára var jeg farínn að lesa sögur
upphátt á kvöldin fyrir fólkið.
Tvær gamlar konur voru á heim-
ili mínu, föðuramma mín á átt-
ræðisaldri' og önnur kona jafn
gömul; hafði hún lengi verið hjá
afa og ömmu og var látin njóta
þess í ellinni. Þessar gömlu konur
kendu okkur bræðrunum marga
fallega sálma, vers og kvæði. Þess-
um sálmum og kvæðum raðaði jeg
svo jafnharðan og jeg lærði þau,
út um tún og uppi í heygarði, og
þar var jeg fljótur að finna þau
þegar gamla konan fór að hlýða
mjer yfir.
Afi minn, sem var um áttrætt,
stóð alla vökuna uppi við grútar-
lampa í baðstofunni við að skera
út lok á öskjur eða sverfa skónál-
ar. Smíðaði hann mikið af þessu á
hverjum vetri, en fór á vorin út
Jóh. V. Danielsson.
um sveitir til að selja það. Öskj-
urnar voru smíðaðar þannig, að
þunt girði var haft í belginn, beygt
í hring og teglt vel saman. Svo var
látinn botn í og lok yfir, útskorið
með allskonar flúri. Þetta voru
þægileg smjörílát bæði heima og
heiman í ferðalög. Askjan kostaði
það sem hún tók af smjöri, þetta
frá 1—5 merkur.
Það var siður þá, að flest, sem
þurfti til heimilis, var smíðað
heima, svo sem: mjólkurfötur,
vatnsfötur, þvottabalar, koppar og
kyrnur, askar, kistlar, skrínur, hey-
laupar, kláfar, klyfberar, vefstól-
ar, orf og hrífur, sleifar, ausur og