Lesbók Morgunblaðsins

Ulloq
Ataaseq assigiiaat ilaat
Saqqummersitaq pingaarneq:

Lesbók Morgunblaðsins - 16.04.1950, Qupperneq 3

Lesbók Morgunblaðsins - 16.04.1950, Qupperneq 3
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS 207 tæki liðug 600 manns, og svo mætti lengja leiktímann, byrja fyr og hætta seinna að vorinu, og með því móti yrði leikhúsið væntanlega nógu stórt, þótt 100.000 manns ætti heima í bænum“. LEIKHÚSMÁLIÐ var hjartans mál Indriða Einarssonar. Lengi stóð hann svo að segja einn uppi með það. Sumir töldu það ekki tímabært. Öðrum blöskraði sá kostnaður, sem af því mundi leiða. Og til munu hafa verið þeir menn, er töldu að vjer hefðum ekkert við leikhús að gera, vjer hefðum eitt- hvað annað þarfara að hugsa um en slíkt tildursmál og hjegóma- mál. En Indriði gugnaði ekki þótt ó- vænlega bljesi. Hann var sann- færður um að hann væri að vinna að mesta menningarmáli þjóðar sinnar. Hann hafði ekki asklok fyr- ir himinn nje sjóvetling þumlafull- an af peningum fyrir átrúnaðar- góð. Frá hans sjónarmiði var menn- ingin aldrei of dýru verði keypt, af því að hún „eflir alla dáð“. Á einum stað sagði hann: „Vjer erum að verða rík þjóð. En hjer skortir hugsjónir. Það er ekki til neins að neita því, að hug- sjónirnar hafa umskapað þjóðirn- ar. Hver þjóð hefir sál, og sálin hefir þarfir eins og líkaminn. Hug- sjónalaus þjóð er — hreppur. Þing- ið, sem hún lætur fulltrúa sína sitja verður — hreppaskiláþing til að mæla með nýum hreppstjóra. Það lyfli áliti okkar, bæði í okkar cigin augum og annara þjóða, ef við hefðum eitthvert mark og mið í andlegum efnum að stefna að. Það væri öllum auðsætt hve vel það færi afkomendum þeirra manna, sem skrifað hafa íslensku sögurnar. Það findi margur útlend- ingurinn hve sjáll'sagt það væri fyrir þjóðina, sem átt hefir Snorra Eufcmia Waage Sturluson, að hafa andlegar hug- sjónir á dagskránni“. Og á öðrum stað segir hann: „íslendingar hafa fleiri takmörk- um að ná en verða búmenn og sjó- menn. Saltfiskur, smjör og ull munu seint verða til þess, að vekja velvild eða eftirtekt þjóða á lands- mönnum. Það sem best mundi ( vekja hvort tveggja væri skald- skapur og listir. Þótt efnai'ramfar- ir sje undirstaða undir andlegum framförum, þá eru þær aldrei nema grunnurinn undir húsinu, en ekki húsið sjálft. íslendingum mun kippa í kynið ennþá, og þeirra hugsjón hlýtur að vera að ná aftur því, sem þeir áður voru, rithöfund- ar, sagnaritarar og skáld. Það, sem gert hefir verið til að styðja listir og vísindi er ekki alt, sem þai'f til að halda við íslenskri tungu og ís- lensku þjóðerni. Mænirinn á bygg- inguna er ókominn, en hann er leikhúsið. Leikhúsið er efsta loft menningarinnar í hverju landi“. En hvcrnig stóð nú á því, að Indriði hafði tekið slíku ástfóstri við lciklistina og fengið slika trölla- trú á menningargildi leikhús- anna? Til þess að fá skýringu á því leitaði jeg upplýsinga hjá dóttur hans, frú Eufemiu Waage, því að það fanst mjer alt merkilegast, er hún hcfði um það að segja og ólík- legast til misskilmngs. Frásögn frú Eufemíu Waage. — Fimtán ára gamall kyntist pabbi leiklistinni fyrst. Hann sá þá leikna Útilegumennina eftir Matt- hías Jochumsson. Hafði Skugga Sveinn svo stórkostleg áhrif á.hann, að hann gleymdi stað og stund og var sem í leiðslu. Vissi hann ekki úf sjer fyr en dyravörðurinn kom til hans og sagði að nú ætti að loka húsinu. Þessi heillan og hrifning entist pabba ævilangt og á gamals- aldri gat hann enn endurlifað í ar.da þessa stund. Sagði hann þá oft að ekkert hefði snert sig svo djúpt á lífsleiðinni sem örlög Skugga Sveins og það atriði úr Fjalla-Ey- vindi þegar Halla kastar barninu í fossinn. í endurminningum sínum segir hann frá því að sjer hafi fund- ist sýningin á Útilegumönnunum það „mesta í heimi“. Og þá sór hann leiklistinni órofatrygð og efndi það vel, því að jeg held að mjer sje óhætt að fullyrða að hann hafi verið henni dyggur þjónn upp frá því til hinstu stundar. Sigurður Guðmundsson málari var um þessar mundir lífið og sálin í leiklistinni hjer í bæ. Hann hafði hvatt Matthías til að semja Úti- legumennina og var í ráðum með honum. Sigurði var og mjög í mun að leitast fyrir meðal hinna ungu mentamanna hvort þar væri ckki efni í rithöfunda og skáld. Varð það til þess að ýmsir skólapiltar fóru að fást við leikritageið, svo sem Valdemar Briem og Kristján Jónsson Fjallaskáld. Og 18 ára gam- all lagði pabbi út í það að semja Nýársnóttina og var hún leikin í latínUskólanum þá um veturinn. Var hún þá söngleikur. Sciima breytti pabbi henni í það íorm, er. flestir þekkja. Að loknu stúdentsprófi 1872 fór pabbi til Kaupmannahafnar og stundaði þar hagfræðinám í fimm ár og sjölta árið lilustaði hann á hagfraeðifyrirlestra við haskolann

x

Lesbók Morgunblaðsins

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Lesbók Morgunblaðsins
https://timarit.is/publication/288

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.