Lesbók Morgunblaðsins - 16.04.1950, Page 13

LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
217
Braskarar og fjárplógs-
menn í Rússlandi
GREIN þessi er eftir Kirill Alexeiev, mann sem er nákunnugur stjórn-
arfarinu og ástandinu í Rússlandi. Hann er verkfræðingur að mentun
og gegndi um eitt skeið mikilsverðum trúnaðarstörfum fyrir rússneska
iðnaðinn. Síðan var hann sendur til Mexiko og átti að vera ráðunautur
rússneska sendiherrans þar í viðskiftamálum. En þá greip hann tæki-
færið, flýði til Bandaríkjanna og dvelst þar nú sem landflótta maður.
Greinin birtist í „The Saturday Evening“.
VEGNA þess áróðurs moldviðris
sem þyrlað hefur verið upp, er
mönnum yfirleitt lítt kunnugt um
það hvernig svartamarkaður þró-
ast í þúsund myndum í hinu full-
komna þjóðnýtingarríki Sovjet-
Rússlandi. En í skjóli socialisma
Stalins fer þar fram fjársöfnun og
stórkostlegt brask einstakra manna
á bak við tjöldin.
Sagan af Voronsky er gott dæmi
um hina „socialistisku“ búhnvkki
einstakra manna, sem mönnum
vestan járntjaldsins er alveg ó-*-
kunnugt um. Voronsky var hátt-*
settur embættismaður og hafði góð
sambönd í Kreml. Hann boðaði þrjá
menn til fundar við sig á einhverj-
um stað í Moskva og kom sjálfur
þangað með úttroðna tösku. Þegar
þeir höfðu rætt málið og komið sjer
niður á því hvernig ágóðanum
skyldi skift, opnaði'Voronsky tösku
sína og tók þar upp flösku af arm-
ensku koniaki. í því drukku þeir
skál fyrirtækisins. Þeir þektu hver
annan of vel til þess að nokkuð
þyrfti að tala um þagnarheit eða
þesskonar.
Voronsky samdi svo umsókn um
leyfi til þess að mega stofna social-
istiskt framleiðslufyrirtæki. Hann
vissi hvernig hann átti að orða
brjefið:
„í samræmi við hina sögulegu
ákvörðun ríkisstjórnarinnar um að
auka framleiðslu á hverjum stað til
hagsbóta fyrir hinar vinnandi stjett
ir, og sem viðleitni til þess að verða
við áskorun vors stórvitra leiðtoga
og kennara þjóðarinnar, fjelaga
Stalins, hafa nokkrir verkfræðing-
ar og sjerfræðingar ákveðið að hafa
frumkvæði að stofnun verksmiðju
til þess að framleiða vörur, sem nú
verður aðallega að kaupa frá út-
löndum, og hjálpa þannig til þess
að leysa vort glæsilega viðskifta-
líf undan því að þurfa að skifta við
auðvaldslöndin."
Á yfirborðinu var árangurinn af
þessu sá að stofnað var á löglegan
sovjethátt nýtt „artel“, til þess að
framleiða málmduft. Og bráðlega
var það skrásett og löggilt.
Eftir öllum ytri merkjum að
dæma var fjelag þetta stofnað á
löglegan hátt og í þjóðræknisleg-
um tilgangi. Framtak einstaklings-
ins gaf sig þarna fram til þess að
vinna í þágu ríkisins, og hlutverk
þess var gert að einum lið í fimm
ára áætluninni, sem hafði seinkað.
En í raun og veru var þetta nýa
fyrirtæki stofnað sem einkafyrir-
tæki og eingöngu í því skyni að
raka saman fje.
Eins og öll önnur fyrirtæki í
Rússlandi átti fyrirtæki þetta að
vinna eftir áætlún og framleiða
svo og svo mikið á' ári. Það fór
þegar nokkuð fram úr áætlun, en
ekki þótti rjett að sýna of góðan
árangur, því að það hefði getað
orðið til þess að koma öllu upp.
Áætlunin náði ekki nema til 2%
af framleiðslugetu fyrirtækisins.
97% af framleiðslunni var í hönd-
um stofnendanna, og þeir seldu
hana á svörtum markaði. Bókhald-
ið var í frægasta lagi. Þar komu
ekki fram nema 2—3% af fram-
leiðslunni og svo vel gengið frá því
að endurskoðendur gat ekki grun-
að neitt. En bókhaldið um það hvað
varð af hinum 97% af framleiðsl-
unni kom aldrei fyrir sjónir endur-
skoðenda.
Fyrirtæki þetta starfaði í mörg
ár, eða þangað til stríðið skall á og
tvístraði forstjórum þess. En á með
-an það stóð höfðu þeir haft um
7000 rúblur í tekjur á mánuði, en
þá var meðalkaup í Rússlandi 500
rúblur á mánuði.-------
Jeg var hissa þegar jeg kom til
Vesturlanda í stríðslok og komst að
því að menn höfðu þar ekki hug-
mynd um þetta ástand í Rússlandi.
í Rússlandi sjálfu er það á hvers
manns vitorði að slíkt gróðabrall
á sjer stað í stórum stíl. Yfirvöldin
loka augunum fyrir því og ýta jafn-
vel uncþr það. Því að á þennan
hátt losnar úr læðingi orka, sem
annars mundi hvergi koma frám.
Afrakstur hennar fyllir í skörð á-
ætlana stjórnarinnar.
Að vísu kemur það fyrir að einn
og einn maður er tekinn fastur fyr-
ir ólöglega framleiðslu eða verslun.
Og þeir eru venjulega dæmdir fyr-
ir óleyfilegt brask, eða þá illa með-
ferð á eigum þjóðarinnar. Þetta er
gert til að sýna hvað yfirvöldin
fylgist vel með. En venjulega er
hjer um að ræða einhvern minni
háttar mann, sem verður að þola
dóm svo að hinir æðri geti sloppið.
Það er engin leið til þess framar
að stöðva fjársöfnun ejnstaklinga
á bak við tjöldin. Rætur þessa. á-
stands standa svo djúpt, að þær