Lesbók Morgunblaðsins - 16.04.1950, Blaðsíða 15

LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
219
ddin^ranm
otj pcídtar
ÚT AF grein Sigurðar Daðasonar
um fingrarím, hefir annar fingra-
rímsfróður maður bent á, aðfingra-
rím Jóns biskups Árnasonar nái í
rauninni ekki nema til ársins 1900.
íslendingar voru mjög leiknir í
fingrarími meðán gamli stíll var
í gildi. „En sem sá stíll var aí Kóngl.
Majst. svo vel hjer sem annars stað-
ar í Hans Majsts. ríkjum og lónd-
um upp á boðinn, Ao 1700, fjell
löndum vorum allur ketill í eld,
svo færstir hafa síðan getað á fingr-
unum upp fundið Neomenias og
hátíða komurnar“ eins og' Jón bisk
up segir í formála fyrir fingra-
rímsbók sinni. Þess vegna breytti
hann fingraríminu til samræmis
við nýa stíl, en segir sjálfur svo
um það, að tunglkomur og hátíðir
sje ekki hægt að reikna út eftir
því, „lengur enn út þetta og eftir-
farandi Seculum, allt til þess Dat-
um skrifast 1900, ef guð vill svo
vera láta, úr því kann enginn að
rjetta sig' eftir þeim Aurero Num-
ero, sem stendur í rímstokknum“.
Það hefði því þurft annan Jón
Árnason til þess að laga fingrarím-
ið frá seinustu aldamótum.
4/
■ JLömjiiliaiiSai'
°9 9
cdldralwer
UM NOKKURT skeið hafa ýmsir
fundið sjer það til dundurs að skrifa í
Lesbók Mbl. um galdramál og löngu-
hausa. Pistill sem birtist um þctta á
gamlársdag er til eíni þess að jeg tek
mjer penna í hönd og langar að skrifa
nokkrar línur um þessi mál. í greininni
er skýrt frá því að maður nokkur, Guð-
mundur að nafni, frá Haga í Holtum,
hafi fest tvo lönguhausa upp á prik
i horlákshöfn, með þeim ummælum, að
nú skyldi hvessa duglega (að því er
mjer skilst). Var ekki að sökum að
spyrja. Bátar þeir er á sjó voru heldust
þar ekki við, en komust þó heilu og
höldnu á land. Þá er sagt frá því, að'
Guðmundur þessi hafi átt kver sem í
voru tákn og galdrastaíir.
Guðmundur sá, er hjer um ræðir,
var Sigurðsson, fæddur að Húsgarði í
Landssveit 27. júní 1851, bjó lengi í
Haga og siðan í Mykjunesi og dvaldist
þar síðan til dauðadags, 15. ágúst 1941.
l»að fer ekki hjá því að jeg hafi þekkt
þennan mann nokkuð. Jeg var 23. ára
er hann dó og allan þann tíma höfð-
um við verið samvistum, fyrst sitt í
hvorum bæ, en síðar undir sama þaki,
eftir að hann brá búi 1924. Oft hefi
jeg heyrt minpst á þetta lönguhausa-
mál, en aldrei trúað því í þcirri mynd,
sem gefið er í skyn að það hafi verið,
til þess þekkti jeg Guðmund of vel.
Jeg held mjer sje óhætt að fullyrða,
að hann hafi ekki trúað því sjálfur a'ð
hægt væri að framleiða gemingaveður
með lönguhausum. Svo þó einhverjir
hafi verið í Þorlákshöfn, sem tryðu
að slikt væri hægt, þá hefir hann ekki
verið í þeirra hópi. Og trúlegt þykir
mjer, hafi hann á annað borð sett upp
þessa hausa, hafi það verið gert í þeim
eina tilgangi að erta auðtrúa sálir, sem
voru langt á eftir honum í hugsun.
Á galdrakverið hefi jcg ekki heyrt
minnst áður.
En dóttir hans, sem á heima í Reykja-
vík, hefir sagt mjer, að hann hafi
átt fornfálega bók í svörtu bandi með
fornu letri. Minnir hana að þetta hafi
verið Sturlunga. Hafði Guðmundur
þessa bók með sjer í verið á hverjum
vetri. En eitt vorið liafði hann farg-
að hcnni og kom hcim aftur með gam-
alt handrit, sem hún veit ekki hvað
um hefir orðið'.
Guðmundui' var emlægtu' trúmaður
og las mikið. Greindur var hann og
fylgdist vel með öllu utanlands og inn-
an, eftir því sem föng voru á. Mikið
kunni hann af gömlum sögnum og
kvæðum og þykir mjer ekki ósenni-
legt að rnargt af því sjc nú glatað með
öllu. Mjer er minnisstæður svonefndur
Jökulgilsbragur, sem hann fór oft með
ug lííó þá einatt dátt að. Efni brags-
ins er á þá leið, að eitt sinn er verið
var að safna Jökulgil á Landmanna-
afrjetti dulbjó sig einn leitarmanna og
]jek útilegumann, til að leika á ann-
an, sem mun hafa þrúað að hjer væri
blákaldur veruleikinn á ferðinni. Átt-
ust þeir svo nokkuð við og um alla
þá viðureign er bragurinn. Jeg man að
hann sagði að mikið hefði maðurinn
verið einfaldur að halda að þetta hefði
verið útilegumaður. Ef til viil er hjer
að finna skýringuna á lönguhausamál-
inu, einmitt þá, áð hann hafi þar
gengt sama hlutverkinu og útilegu-
maðurinn í Jökulgilinu, að skjóta þeim
skelk í bringu, sem auðtrúa voru og
einfaldir. Hinn illi tilgangur í þessum
leik þykir mjer jafn ótrúlegur og það
að Ögmundur í Auraseli hafi breytt
farvegi vatna með gráuni fressketti og
gráu ullarreyfi. Þannig kunna ýmis
smá atvik að vera álitin galdrar eftir
fá ár eða tugi ára. Þeir sem hafa gam-
an af að skrásetja galdrasögur ættu
að biða með að birta þær á meðan
viðkomandi persónur eru fjölda fólks
í fersku minni — og mörgum að góðu
einu.
Við ættum að venja okkur af bví Is-
lendingar, að ætla náunganum illt að
órannsökuðu máli og skrásetja þann-
ig sögur, að gera samferðamenn vora
verri en ástæða er til.
Magnús Guðmundsson
Mykjunesi.
^ ^ ^ ^ ^
ÞAÐ átti að undirrita tollasamning
milli Bandaríkjanna og Noregs. Fyrir
hónd Bandaríkjanna átti James E.
Webb að skrifa undir og norski sendi-
herrann Wilhelm Munthc de Morgen-
stjernc fyrir hönd Noregs. Fjöldi virð-
ingamanna var kominn t.il þess að vera
við þessa hátiðlegu athöfn og Sex ]jós-
myndarar stóðu þar alt, um kring.
. Morgenstjerne valdi sjer fallegan
penna, sem lá á borðinu og byrjaði að
draga til síns langa nafns. Alt í einu
lagði hann frá sjer pennann og sagði:
— Jeg get ekki undirskrifað þemian
samning.
— Hvers vegna? hrópaði einhver.
— Vantar blek, sagði Morgenstjerne.