Lesbók Morgunblaðsins - 27.05.1950, Qupperneq 1
Norrænu bræöraþjóðirnar
GREIN þessi er eftir dr. phil. llakon Stangerup og birtist hún i danska
ihaldsblaðinu ,,Fyns Stiftstidende“. Er hún hjer þýdd vegna þess sem
þar er sagt um norræna samvinnu og um íslcndinga sjerstaklega og
handritamálið.
Það er einkennilegt með þessa
norrænu samvinnu, sem vjer er-
um allir fylgjandi og tengjum við
vora fegurstu drauma, að í hvert
skifti, sem draumurinn á að ræt-
ast, þá fer alt út um þúfur. Þetta
staðfestist ekki síst af atbúrðum
seinustu ára. Konungssambandi
íslands og Danmerkur er lokið,
varnarbandalag Noregs, Svíþjóð-
ar og Danmerkur fór út um þúf-
ur, tollabandalaginu hefir verið
frestað um ófyrirsjáanlegan tíma
Þetta eru staðreyndir, og þær eru
ekki upplífgandi. Alt hefði getað
farið vel, stendur í gamalli vísu,
en alt gekk á trjefótum, segir i
niðurlaginu.
Ef nokkur lönd í heimi ætti að
sameinast og gæti sameinast, þa
cru það Norðurlönd. Allar skyn-
samlegar ástæður mæla með þvi.
Sögulega og þjóðernislega liggur
það opið fyrir. Atburðarásin í
heimspólitíkinni cftir seinni heims
styrjöldina, er ekki myrk í máli:
Það er ekki aðeins nauðsynlegt að
sameinast í stærri heildir til þess
að fá staðist, heldur er það líís-
spursmál. Og þegar norræn sam-
vinna verður þrátt fyrir þetca æ
minni, þá ræður eitthvað annað en
skynsemi og hagsýni. Það er rangt
að snúa baki við skynsemi og hag-
sýni, en heillavænlegt að fylgja
þeim. Almenningur heldur að alt í
þessum heimi fari eftir áætlun-
um og þjóðahagsmunum. En svo
er ekki. Um samvinnu Norður-
landa, eins og í flestum öðrum
vandamálum, eru það aukaatriðin.
sem alt strandar á. Það eru tilfínn-
ingamál, sem standa allri norrænni
samvinnu fyrir þrifum. Afleiðing-
arnar af atburðum seinustu hundr-
að ára liggja nú mjög í augum
uppi. Þær stía sundur Norðmönn-
um og Svíum annars vegar og ís-
lendingum og Dönum á hinn bóg-
inn.
Danmörk og Svíþjóð eiga auð-
velt um samvinnu. Þetta eru göm-
ul* sjálfstæð ríki, sem hafa náð
þroska á borð við önnur lönd í
Evrópu þar sem ekki er aðeins lit-
ið á málin frá þjóðernislegu sjón-
armiði. Norðmenn og íslendingar
eru gamlar og heiðvirðar þjóðir,
en sjálfstæði þeirra er nýtt af nál-
inni og þess vegnu ynjög við-
kvæmt. Margra alda- íambúð við
yfirdrotnandi sambaijidsþjóð, þefir
skilið eftir ótta við dosjáifstæði,
löngun til að verja siAt, andúð og
tortrygni þegar talað ler um að
taka upp sambandið ao nýu, það
samband er vjer getum jjdlilega
viðurkent að ekki vartaltaf nær-
gætnislegt en oft 'ftránaíegt' af
hálfu Dana og Svía: ^-Sjtpgginn af
valdbeitingu danskr^- ^g sænskra
embættismanna eamivart íslepþ-
ingum og Norðmönnum "Tiggur
enn sem mara á norrænum stjórn-
málum 1950.
Það er leiðinlegt að þe(
eiga sjer stað. En það saní
Svíum og Dönum að verj
út af því og telja sig rhóðga
leiðir aldrei neitt gott af4
vera móðgaður. Eitt‘e| ga^ll
skilja og sleppa ölluní fo*
Og eí vjer hugsum Pss um,
þá getum vjer vel skiþ’ð NWlWienn
og íslendinga. Sú þróun, iV^^æfir
orðið í löndum þeirra
og út á við gagnvarf S*?
Danmörk, er auðskilip. S?
var og er nauðsynlegr og’
er hún hefir verið viðurké
mæt af hinum eldri rikjuií