Lesbók Morgunblaðsins - 04.06.1950, Síða 2

302
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
skipið fór þaðan. En á leiðinni hafði
Helgi verið eitthvað lasinn, en þó
altaf á fótum og fór þegar í land
er skipið kcm hingað. Gekk hann
þá rakleitt inn í lyfjabúðina, sem
þá var í Thorvaldsensstræti, hitti
þar Jón Tór.iasson afgreiðslumann
og bað hann að láta sig ía eitthvað
hressandi, því að ,,slen“ væri í sjer.
Jón Tómasson var kunningi ailra
bæarmanna, og allir sneru sjer t.il
hans er þeir þurftu að fá eitthvað
úr lyfjabuðinni. Var hann annálað-
ur maður fyrir háttprýði og greið-
vikni. Hann greiddi þegar úr erindi
Helga og fór Helgi við það, en
gleymdi vetlingunum sínum á borð-
inu. Tók Jón þá til handargagns
og' geymdi.
Tveimur dögum seinna komu mis
lingar út á Helga og varð hann að
fara í rúmið. Yfirvöldin úrskurð-
uðu þá, að hann skyldi settur i
sóttkví og hús hans einangrað og
haldinn vörður um það nótt og dag,
ef ske kynni að með þeim hætti
mætti varna því að mislingarnir
breiddust út. Hjá Helga voru fjórir
smíðanemar og var þeim bannað að
fara heim til sín, þegar húsið var
sett í sóttkví, urðu að sofa þar, en
fengu að borða hjá Kristbjörgu,
systur Helga, sem bjó í næsta húsi.
Þrátt fyrir þessar aðgerðir, voru
menn þó vonlitlir um að þær
mundu duga, því að Helgi hafði
víða farið og haft tal af mörgum
áður en hann lagðist í rúmið, og
var talið nokkurn veginn víst að
einhverjir hefði sýkst af honum.
Sú varð einnig reyndin á, og lagðist
Jón Tómasson fyrstur, og sögðu
menn að það hefði hann haft upp
úr því að hirða vetlingana, sem
Helgi gleymdi í lyfjabúðinni.
Jónas Jónassen, sem þá var sett-
ur landlæknir, hafði ráðið utanför
með póstskipinu, til þess að verja
doktorsritgerð sína um sullaveik-
ina á íslandi. Þóttist hann ekki geta
frestað þeirri för. Lágu margir hon-
um á hálsi fyrir það seinna, þegar
veikin var í algleymingi og dauðinn
stóð fyrir hvers manns dyrum.
Áður en landlæknir færi, Ijet
hann prenta leiðarvísi, sem læknar
áttu að útbýta meðal almennings.
Er mislingasóttinni þar lýst og bent
á þær varúðarráðstalanir, sem helst
gæti að haldi komið. Hjer í Revkja-
vík voru tveir læknar, þegar Jón-
assen var farinn, Tómas Hallgríms-
son hjeraðslæknir og Guðni Guð-
mundsson er síðar var læknir á
Borgundarhólmi. Jón Hjaltalín fyr-
verandi landlæknir var hjer að
vísu, en hann var „farinn að kröft-
um líkama og sálar“. Var harm þó
það hress að hann var á ferli dag-
lega og heimsótti ýmsa kunningja
sína. Þessi mæti maður andaðist i
svefni aðfaranótt 8. júní og fór
jarðarför hans fram 17. s.m. Mun
það eigi rjett, sem segir í ævi-
miruiingu hans í „Andvara' að mik-
ill fjöldi manna hafi íylgt honum
til grafar, því að talið er að þá hafi
legið um 900 af bæarbúum í mis-
lingunum, enda segir í „Þjóðólfi“,
að útför hans hafi „engan veginn
verið svo vegleg eða hátíðleg, sem
slíkum manni sómdi, en þá voru
líka mislingarnir hinir áköfustu“
UM miðjan maí fór sóttin að stinga
sjer niður í bænum og gerði einna
fyrst vart við sig í latínuskólanum.
Tók hún skólapilta svo geist, að á
nokkrum dögum höfðu 3 af hverj-
um 4 lagst í rúmið. Hinn 24. maí
var kensla alveg látin falla niður.
Gengu aðeins 5 piltar undir vor-
próf, en annars var prófum frestað
til hausts, nema stúdentsprófi, sem
haldið var seint í júlí.
Nú lögðust bæarbúar einnig í
hrönnum. Sýndist veikin í fyrstu
heldur væg, en annað varð uppi á
teningnum, er fram í sótti. Um það
leyti sem skólanum var lokað, var
talið að 1000—1100 manns hefði
tekið veikina og lágu þeir misjafn-
lega þungt haldnir. Harðast kom
veikin niður á vanfærum konum,
því að hún hafði þau áhrif á þær
að þær fæddu nær allar fyrir venju
-legan tíma; fæddust mörg börhin
örend og svo dóu mæðurnar. Ann-
ars tók veikin alla þá, sem ekki
höfðu íengið hana áður.
Ýmsir kvillar fylgdu veikinru eða
komu í kjölfar hennar. Er þar aðal-
lega getið um lungnabólgu, og þeg-
ar hún gerði vart við sig þá var
oltast dauðinn vís, því að þá voru
hvorki til sulfalyf nje penicillin,
pg engin vörn gegn lungnabólguhni
önnur en heitir bakstrar, en ekki
gott að koma þeim við, þar sem
engir voru til hjúkrunar. Margir
lengu slæman hlustarverk og mistu
nær heyrn í bili. Aðrir mistu sjón.
Um Erlend Árnason snikkara er
þess getið að hann misti sjón í leg-
unni og fekk auk þess stjarfa. Brá
hann við handtökum Guðna lækn-
is, er hann kom að honum þannig
og tók að liðka kjálkavöðvana og
reyna að opna á honum munninn.
Tókst Guðna það um síðir. Þegar
Erlendi fór að batna kom sjónin
smátt og smátt, en þó fekk hann
aldrei fulla sjón aftur.
SJALDAN hefur verið jafn dapur-
legt í Reykjavík eins og í þessum
júnímánuði, og þó einkum er á leið.
Á mörgum heimilum var enginn
maður uppi standandi og enginn til
að hjúkra sjúklingunum. Breitt var
fyrir alla glugga, því að sjúklingar
þoldu illa birtuna, og þegar komið
var inn í húsin heyrðist ekki annað
en veikindastunur í hálfrökkrinu.
Varla sást maður á ferð um göt-
urnar, nema þar sem Líkfylgdir
fóru, og dag eftir dag barst ómur
dauðaklukknanna inn til þeirra,
sem börðust við veikina og dauð-
ann.
Til er stutt skýrsla frá Hailgrími
Sveinssýni, er þá var dómkirkju-
prestur, um það hvernig veikin