Lesbók Morgunblaðsins - 04.06.1950, Side 7
LESBÓK MORGUNBLADSINS
307
Sveinn sterki a Kleiium
SJERA SVEINN Nielsson á Staða-
Stað ritaði dálítinn þátt um afa
sinn, Svein Sturlaugsson, er kend-
ur var við Kleifar í Gilsfirði og
eru hjer teknar upp frásagnirnar
um aflraunir hans.
Sveinn var fæddur 1728. Hann
ólst upp í Fagradal (á Skarðs-
strönd) og þótti snemma afbragð
jafnaldra sinna, bæði til munns og
handa. Harm átti fyrir seinni konu
Guðrúnu laundóttur Ólafs Björns-
sonar í Hvítadal. Bjugguþau fyrst
í Bessatungu í Saurbæ. Fluttust
þaðan að Efri-Brunná og þaðan að
Þambárvöllum í Bitru. Eftir 6 ára
búskap þar fluttu þau að Kleifum
og bjuggu þar í 31 ár. Þar andað-
ist Sveinn skömmu eftir aldamót-
in 1800.
Sveinn var hinn mesti afburða-
maður að afh, en beitti því aldrei
við nokkum mann, þótt honum
rynni í skap, en maðurinn var
bráðlyndur. Enda sýndi hann
aldrei að óþörfu afl sitt, en það
sáu menn, þegar á lá, munaði meira
um handtök hans en 4—5 óval-
inna manna, og aldrei varð honum
aflfátt. Hjer skal minst á fáein
dæmi:
Maður hjet Brandur Skeggja-
son. Hann var mikáll maður og
mjög þreklegur. Hann var svo
sterkur að hann var álitinn maki
tveggja gildra manna. Hann bjó í
Litla-Holti í Saurbæ. Hann varð
geðveikur og geðveikin varð að
æði. Þá bjó Sveinn Sturlaugsson
á Efri-Brunná. Þá var það einu
sinni, að svo bráði af Brandi að
honum var lofað að fara í kirkju
að Hvoli um messutímann. Prestur
var í stóL En Brandur segir í því
hann gengur inn kirkjugólfið: ,Jeg,
Brandur Skeggjason, á að þjóna
þessu húsi í dag“. Þá gegnir prest-
ur: „Þegi þú, Satan“, og skipar
undir eins að taka hann höndum
og færa í bönd. Sex menn hlupu
á Brand, en þeir gátu engu við
hann ráðið. Hopaði hann þá út úr
kirkjunni og tók þá, sem á hann
rjeðust og fleygði þeim. Loks var
Sveinn, sem var við kirkjuna, beð-
inn að hjálpa til að taka Brand.
Hann var tregur til, en fór þó einn
að Brandi og þá kom BranduV
engri vörn fyrir sig.
Þegar Sveinn bjó á Þambárvöll-
um, stóð bænahús í Guðlaugsvík.
Á sú, er Víkurá#kallast, fellur á
milli Skálholts og Kolbeinsvíkur.
IIún verður oft ófær í vorleysing-
um. Um einn vormessutíma hafði
Víkurá vaxið svo, að hún þótti
lítt fær. Sveinn fylgdi þá Guðrúnu
konu sinni yfir ána, en þá hann
kom á land, sá hann að flaut ofan
eftir ánni kona, er Sesselja hjet og
átti heima í Skálholtsvík. Á það
horfðu tveir karlmenn úrræða-
lausir. Sveinn hljóp af hestbaki og
út í ána. Braut straumurinn á öxl-
um honum, þar sem hann náði
konunni og bar hana á handlegg
sjer í land, en konan var kvenna
stærst.
Einu sinni sá hann heiman frá
sjer (á Kleifum) eitthvað það. sem
hann átti ekki von á, í blautri
mýri fyrir neðan Brekku í Gils-
firði, er Brekkugormur er kölluð.
Heldur hann að eitthvað gangi þar
að, og gengur þangað. Þegar hann
kemur þar, sjer hann að tvær kon-
ur standa þar hálfbognar og grát-
andi og halda báðum höndum í
eyru á kú, sem er fallin í pytt og
orðin máttvana. Þær urðu fegnar
komu hans. Hann skipar þeim að
fá sjer eyrun. Veður var mjög
hvast og kalt. Skipar hann þeim
svo að sækja heim tvær rekkju-
voðir og brekan og flýta sjer sem
mest. Þær hlupu af stað sem mest
þær gátu, því þeim var orðið kalt,
enn sem þær litu aftur, sáu þær
baulu standandi á pyttbárminum
og var hún að öllu jafrigóð, 'riéma
máttlítil í eyrunum. Þá var Sveinn
sextugur að aldri og að líkindum
mikið farinn að tapa afli.---------
Geir Jónsson Vídalíri (biákup)
kom sumarið 1790 að Kleifum á
ferð. Dvaldi hann þá lengi hjá
Sveini. Þeir bundust því áð skrif-
ast á meðan báðir lifðu, og það
gerðu þeir.
Sjera Einar Guðbrandsson, sem
dó á Auðkúlu 1842, kvaðst hafa
heyrt biskupinn segja, að hann
hefði sjeð einn gamlan mann hjer
á landi, sem sjer hefðí þótt mjög
líkur því, sem hann ajtlaði að hin-
ir frægu fornaldar kappar, -eink-
um Gunnar á Hlíðarenda, hefði
verið. Og þá int var eftir, hver sá
hefði verið, nafngreindi hann
Svein Sturlaugsson á Kleifum.
Sveinn óskaði oft í elli sinni að
niðjar sínir ljeti heita eftir sjer og
lagði heitar blessunaróskir yfir
nafn sitt hjá niðjum sínum.--------*
Sveinn Björnsson, forseti ís-
lands, er fjórði maður frá Sveini
á Kleifum.
^ ^ íL Ít
Ungur málari kysti stúlkuna, sem sat
fyrir hjá honum.
„Jeg er viss um að þú gerir þetta
við allar fyrirmyndir þínar“ sagði hún.
„Nei, nei, þú ert sú fyrsta“.
„Hvað margar fyrirmyndir hefir þú
haft?“
„Fjórar", sagði hann, „rós, lauk,
bjúgaldin og þig“.
★
Hjúkrunarkona tekur á móti kven-
sjúkling:
„Jeg vona að yður líði nú vel hjerna
og þjer kunnið við yður. Og ef það
er eitthvað, sem yður vantar, þá látið
mig vita og jeg skal sýna yður hvernig
hægt er að komast af án þess“.