Lesbók Morgunblaðsins - 11.06.1950, Blaðsíða 7

LESBÓK MORGUNBLAÐSINS 55*
315
þess lærði jeg að vinna, að treysta
á sjálfan mig og standa á eigin fót*
um. Af því lærði jeg skilsemi og
að bera virðingu fyrir vinnu og
peningum, en forsmá fjárglæfra,
loddaraskap, betl og að vera uop á
aðra kominn. Jeg lærði það, að
maður á að vinna fyrir launum í
dag, en eyða þeim ekki fyr en á
morgun og helst ekki öllum. Jeg
lærði það, að maður á að standa
við orð sín, greiða reikninga sína
í gjalddaga og forðast að glata
sjálfstæði sínu með því að stofna
skuldir. Fyrir þessar gömlu bænda-
dygðir — sem þróast á tímum erfið-
leikanna, en gleymast þegar alt
leikur í lyndi — er jeg fortíðinni
sannarlega þakklátur.
ÞÓTT VJER bændasynirnir lærð-
um ýmsar gamlar dygðir, þá skorti
oss mikið í augum heimsins. Oss
skorti hina ytri siðfágun.
Vjer gengum í ljelegum fötum
með gömlu sniði. Vjer vorum oft
sóðalegir og kærulausir með út-
litið, og vjer-vorum ekki altaf vel
þvegnir á bak við eyrun. Vjer
höfðum ekki lært neina borðsiði.
Vjer snýttum oss í fingurna. Vjer
þektum ekki kurteisisvenjur kaup-
staðánna. Vjer vorum sem sagt
skepnur — að minsta kosti jeg.
Það er auðvitað Þrándur í götu
ungs manns. Að vísu viðurkenna
allir, að mestu óþokkarnir sjeu
íínast greiddir og gangi með skörp-
ust brot í buxunum. En svo er
þess krafist að heiðarlegur ungur
maður skuli apa þetta eftir þaim.
Er það;ekki bæði heimskulegt og
andhælislegt?
Um mig er það að segja að jeg
var dubbaður upp, snurfusaður og
þveginn þegar hagsýn og skynsom
kona tók mig að sjer (af ást).
Breytingin varð þó að nokkru leyti
gegn vilja mínum. Og mjer er ekki
grunlaust um að úndir'niðri sje ieg
enn sveitarpiltur, og; jeg vona að
svo sje. Jeg tel það hrós ef einhver
kallar mig siðleysingja, eða með
vægara orði náttúrubarn. Því að
á langri ævi hefi jeg fengið stað-
fest það, sem jeg lærði í æsku, að
menning er ekki að kunna að hand-
fjalla hníf og gaffal eftir kúnstar-
innar reglum, nje að klæðast fín-
um fötum, greiða sjer vel og kunna
kurteisleg ávörp, heldur samræmi
innri eiginleika, sem eru þannig
saman slungnir að þeir skapa heil-
steyptan mann. Og lífið hefii enn
fremur kent mjer, að jafnvægi sál-
arinnar, sem er undirstaða sannr-
ar gæfu, þróast ekki á hinum mal-
bikuðu götum, heldur í einrúmi í
sálardjúpi hins einfalda manns í
kyrð og ró bændabýlanna og'
verkamannabústaðanna. Jeg get
bætt því við, að þetta jafnvægi sál-
arinnar hefi jeg fyrst og fremst
fundið hjá hinum nafnlausu kon-
Foreldrar
ÞAÐ ER ekki lengra síðan en um
aldamótin, að foreldrar höfðu alt-
af rjett fyrir sjer. Orð þeirra voru
lög. Þegar krakki vældi: ,,Hv,'ers
vegna má jeg það ekki?“ þá svar-
aði mamma: „Vegna þess að jeg
vil það ekki“, og þar við sat. Vilji
foreldranna gilti í einu og öllu, og
þótt börnunum fyndist það stond-
um hart að þurfa að beygja sig
fyrir þessum járnharða vilja, þá
virtu þau hann og fundu til ör-
yggis í skjóli hans.
Nú er öldin önnur. Nú eru það
börnin, sem öllu eiga að ráða. Upp-
eldisffæðingar, sálfræðingar og
læknar leggja foreldrunum lífs-
reglurnar. Þessar ráðleggingar
bylja á hinum, ungu mæðrum í
blöðum og útvarpi. „Þið megið
ekki banna börnunum'neitt. Það
ge.tur orðið til þess að kyrkja and-
legan þröska þeirra og .gera > þau
um, mæðrunum. Það eru þær, sem
vaka yfir menningarverðmætum
þjóðarinnar. Af krafti þeirra vex
framtíðin.
Hinar heilsteyptustu meðal þess-
ara kvenna hafa hvíslað yfirlætis-
lkusri setningu í eyra barna sinna,
setningu úr viskunnar bójc: Hvað
gagnar það manninum þótt hann
eignaðist allan heiminn, ef harin
biði tjón á sálu sinni.
Þessi setning hefir hljómað í
eyrum mjer frá því að jeg vaf barn
og hugsaði mjer að leggja uadir
mig heiminn og betra hann. Hún
hefir verið mjer huggun í mót-
læti og hvöt í meðlæti. Ög enn,
á aftni lífs míns, heyri jeg’eins o'g
fjarlægan óm: Hvað gagriaí ...
ef þú bíður tjón á sálu þinnil
Þessi setning er fyrir mig kjarni
lífspekinnar.
og börn
seinna meir undirförul svo að þau
reyna að hafa fram sinn vilja með
brögðum“, segja sumir.
„Þið skuluð ekki kippa ykkur
upp við það þótt börnin ykkar segi
sögur, sem ekki er ílugufótur fyr-
ir. Það ber aðeins vott um auðugt
ímyndunarafl“ segja aðrir. En svo
koma þeir þriðju og segja: „Ef
börnunum ykkar hættir til þess að
segja ósatt, þá er það ykkur sjálf-
um að kenna, þið hafið ekki kunn-
að hin rjettu tök á þeim“.
„Ef börnin ykkar eru þrjósk, þá
er það því að kenna, að þið hafið
ekki sýnt þeim nógu mikla bli5u“,
segja sumir. En svo koma aðrir og
segja: „Það er stórhættulegt að
gæla við börn. Það getur orðið til
þess að þau verði ósjálfstæð í upp-
vextinum og kunni ekki að standa
á eigin fótum þegar þau þrosk-
ast“. ' . :