Lesbók Morgunblaðsins - 17.06.1950, Blaðsíða 5

LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
321
DAUÐINIM KIMfl I
VffiHTU SKVI
SAGA þessi hefst í borginni Donoro
í Pennsylvaníu klukkan 5 síðdegis
hinn 29. október 1948. Námamaður,
John West að nafni, var að koma
frá vinnu sinni og á heimleið. Sá
hann þá kolsvart ský koma á móti
sjer. Varð hann afar skelkaður og
lagði á flótta undan því. En bað
var eins og skýið þendist út og byrl
aðist utan um hann áður en hann
varði.
Við illan leik komst hann heim,
en hneig niður og sagði hvað eftir
annað við konu sína: „Svarta skýið
kom yfir mig og það mun drepa
mig.“
Hann hafði rjett að mæla. Tveim-
ur dögum seinna ljest hann. —
Nítján menn aðrir dóu líka. Af
13.839 íbúum borgarinnar og ná-
grennis veiktust 5910 af því að hafa
andað að sjer hinu mengaða lofti,
sem í skýinu var. Og samkvæmt
opinberum skýrslum voru 1440
mjög hætt komnir.
Þegar fregnirnar um þetta dráps-
ský bárust út um landið, varð
mörgum bylt við og heldu menn
að hjer væri um eitthvert óþekt
náttúru undur að ræða. En stjórnin
í Pennsylvaníu bað sambandsstjórn
-ina að láta rannsaka þetta mál, og
heilbrigðismálaráðuneytið sendi 25
•*jk* • * .

vísindamenn til Donora þegar í
stað.
Það var ekki auðvelt starf, sem
þeim var fengið, enda unnu þeir
að því sleitulaust í fjóra mánuði að
rannsaga hvaða eiturefni hefði ver-
ið í þessu skýi. Þá þóttust þeir
komnir að nokkurn veginn öruggri
niðurstöðu. En þó var rannsókninni
ekki lokið fyr en í apríL
SAMKVÆMT hinni opinberu
skýrslu, sem gefin var út um rann-
sóknina, varð fyrst vart við betta
svarta ský í Donora miðvikudag-
inn 27. október 1948. Menn gáfu
lítinn gaum að því fyrst í stað. En
tveimur dögum seinna, eða föstu-
daginn 29. október, var það orðið
að ógurlegum kolsvörtum mekki.
Flestir vöknuðu þann morgun við
ákafan hósta. En þar sem þetta var
einmitt á þeim tíma er kvefpestir
eru verstar, heldu flestir að þeir
hefði fengið vont kvef. En suma
grunaði þó, að hjer væri ekki alt
með feldu.
Fyrsti maðurinn dó á laugardags-
morgun. Það var gamall maður og
hafði verið lasinn að undanförnu,
svo að það þótti svo sem ekki neitt
merkilegt að hann skyldi deya. En
svo kom hrun. Fimtán menn dóu
svo að segja í einu, allir á svipaðan
hátt, og tíu þeirra voru dauðir fjór-
um stundum eftir að þeir kendu
krankleikans.
Fjöldi manna veiktist og fólk var
allan daginn og alla nóttina á bön-
um að leita læknis. í borginni voru
átta læknar og þótt þeir sofnuðu
ekki dúr, komust þeir ekki yfir að
vitja allra sjúklinganna.
Fram að þessu höfðu menn ekki
hugmynd um af hverju þessi drep-
sótt stafaði. Það var ekki fyr en
þeir heyrðu það í útvarpi, að þetta
væri af völdum svarta mökksins.
Þá komst alt í uppnám. Fjöldi fólks
flýði borgina eins og fætur toguðu.
En nóttina eftir kom helhrigning.
— Hún eyddi skyinu og skolaíi
mökknum í fljótið.
ÞANNIG var sagan sem vísinda-
mönnunum var sögð er þeir komu
til borgarinnar. Og þeir tóku þegar
til starfa.
Um fjögurra mánaða skeið gengu
sex hjúkrunarkonur hús úr húsi í
borginni og tóku skýrslu af öllum
Hver hjúkrunarkona komst yfir að
yfirheyra 7—10 fjölskyldur á dag.
Og í lok marsmánaðar höfðu þær
fengið ýtarlega frásögn um drep-
sóttina.
Læknarnir tóku að sjer að vfir-
heyra þá, sem höfðu veikst. Sýnis-
horn voru tekin af blé ói allra þeirra
og rannsökuð í rannsóknastofu, seni
vísindamennirnir komu sjer upp í
slökkvistöðinni.
Var leitað vandlega í b oðinu i. 5
inflúensusýklum og merk: am c-Lt' -
un. Röntgenmvndir voru einmg
teknar af öllum þeim, sem sýkst
höfðu.
Aðrir vísindamenn unnu að því
að rannsaka andrúmsloftið í bcfrg-
inni og umhverfi hennar. Þeir settu
upp athuganastöðvar víðs vega og
söfnuðu úr lofiinu með rr'\stu ná-
kvæmni öllu ari r ramsökuðu
það ýtarlega. Þeir rannsökuðu líka
hvort nokkrar eitraðar gastegundir
væri í loftinu, og þeir fóru inn í
verksmiðjurnar og athuguðu alt