Lesbók Morgunblaðsins - 17.06.1950, Blaðsíða 8

324
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
' ni He -^oa -.-rftjaður“.
i’eear 3ng-t.idingar settust um
:i rTiai : ihöín haust.ið 1807 og skutu
í lo gina. var Árni Helgason, síðar
ifvprófastur, þar við ni r*. Varð hann
ju að herklæðast eins og aðrir vopn-
færir stúdentar, til þess að taka þátt
í vcrn borgarinnar. Sú hersveit, sem
Árm var i va látin vera á vevði hjá
Kauphöllinn:, undir forustu Lorer.tsen
yfirfcríngja. Er, ekki leyfði hann stúd-
entur.um að taka þátt í áhl|ppi á ó-
'’iraherinn. því að hann taldi Iíf þeirra
ait of dýrmætt föðurlandinu til að
itofria því í háska. Þrjár nætur í röð
varð Árni að vera á verði. En þegar
hanh frjetti um morguninn eftir 3.
íóttina, að Peymann hershöfðingi
hef^i gefið upp vörnina og boðist til
að selja af hendi flotann, þá gat hann
yfir- oúð vörnina. En svo var hann
þruyuur eftir herþjónustuna, þótt ekki
yrði ’ingri en þetta, að hann lagðist
til sve.ns i heyhlöðu konungs þar
skamt frá og svaf 30 stundir í einni
stryklotu án þess að kenna hungurs. —
(Dr. Jón ap. Helgason).
Hroj lak jötsát.
rl.nnts biskup Finnsson segir i riti
sinu um mannfækkun af hallærum á
Isiandi: „Það var se^in saga, að hrossa-
kjötsætur voru þeir fyrstu, sem á þess-
um árum í harðrjetti út af dóu. Or-
sökin var augljós, að af því þessi nautn
var almennilega álitin óheiðvirð, þótt-
ust þeir, er hana brúkuðu, eigi skyld-
ugir til, voru eigi heldur svo vandir
að breytni sinni, að þeir vildu brúka
sóma aðferð og sparneytni í þessari
matartekju“.
Útlistar hann siðan nánar hvernig
menn hafi etið kjötið stórskemt, illa
verkað og í mesta óhófi.
Lestrarkunnátta.
Jón Ófeigssor; yfirkennari sagði svo
■ grein í Skírn, ! 926: — Einhvern tíma
^purði jeg kennara hier á landi, hvort
ekki væri unt að ætla lestri neiri
tíma í skólum ,en venð hefði til þessa
og var þá, svarið það, að þess væri
okki kostur vegna annara námsgreina.
Mjer r urð þá .0 orði, að jeg vildi
heldi , snúa þessu alveg við og segja,
aó ekki væri tirpi til að fást við
Nú er iangt síðan að hin svonefntía „stakkstæðisvinna“ lagðist niður í Revkja-
vík. Með seinni heimsstyrjöldinni var saltfiskverkun lokið hjer á landi, og hún
var ekki tckin upp aftur að neinu ráði fyrr en í vetur. En þá voru flestir fisk-
reitamir horfnir og nú á aðallega að þurka fiskinn í húsum. Þó er enn verið að
sélþurka fisk á stöku stað. Þessi mynd er tekin á fiskreit á Grímsstaðaholti við
Reykjavík. (Ljósm. Mbl.: Ól. K. M.)
aðrar námsgreinir vegna lestrarins,
sem auðvitað ætti að sitja í fyrirrúmi
fyrir öllu og miklu meira máli skiftir
en nokkuð annað. Jeg býst við, að sá
hafi haldið að jeg væri að gera að
gamni mínu, en mjer var þetta al-
vara þótt mjer væri þá enn ekki
orðið að fullu ljóst, hvernig þetta
mætti verða. Jeg vissi það þá og veit
það enn betur nú, að ljelegur lestur
er hin argasta töf og tímaþjófur. Og
það er ekki út í bláinn sagt, að skort-
ur á lestrarkunnáttu hafi þráfaldlega
valdið ærnu tjóni, með því að draga úr
eða gjöreyða áhuga og vekja óhug og
óbeit á öllu námi.
Skólaseta i skammdegi.
Guðmundur Björnson landlæknir
sagði: „Jeg hefi 20 ára reynslu fyrir
mjer í því, að börn þola yfirleitt mjög
illa langar — 6—7 tíma — skólasetur
á hverjum degi i skammdeginu. Þau
verða fjörlaus, lystarlaus, föl og gugg-
in og ónýt til námsins. Hjer í Keykja-
vík verður t. d. jafnan að taka mörg
börn úr skóla í skammdeginu, af því
að þau þola ekki þessa miklu áníðslu,
að sitja í skólafangelsi milli myrkra,
meðan dagarnir eru skemstir.“ —
(Læknablaðið 1916).
Bar sjálfur í erfi sitt.
Unglingsmaður hjet Jóhann, son
Halldórs, er sumir kölluðu barnakarl,
Halldórssonar, Bárðarsonar brotinnefs.
Druknaði Jóhann í Vatnsdalsá eða
Kvíslunum milli Steinness og Þing-
eyra ofan um ís, en hann fanst óskadd-
aður snemma um vorið í Sviðnings-
lækjarósi á Skagaströnd með poka á
baki. Voru í honum skammrif, er höfð
voru til útfarar hans (G. Konr.)
Löng villa.
Árið 1708 ætlaði fátækur maður í
Eyafirði að ferðast suður í Borgarfjörð
og fara fjöll. Hann viltist og lá úti í
24 dægur, lengi matarlaus. Um siðir
komst hann til bygða austur í Skaít-
árlungu, kalinn nokkuð á höndum og
fótum. Þetta var árið eftir stóru bólu,
sem sagt er að hafi drepið 18 þúsundir
manna hjer á landi.
Lengstur dagur
í Reykjavik (21. júni) er 20 klukku-
stundir og 56. minútur. En á nyrsta
odda landsins (66° 32' n. br.), sest cigi
sól í 17 daga um sumarsólhvörf.