Lesbók Morgunblaðsins - 23.07.1950, Qupperneq 8

364
LESBOK MORLtUNBIaÐSINS
Úr brjefi.
Gísli Tiiorlacíus rektor Hólavalla-
skóla skrifaði bi.skupi brjef um ástand
skólans 6. febr. 178Í5 og segir þar meðal
annars: „Læsestuen er þá þann veg á
sig komin, að nær eða stríð snjófjúk
tilfalla, láta hennar gluggar inndrífa,
svovel umkring trjekarma, sem um blý-
ramma, so mikinn snjó, að hann í
bunkum safnast í og undir hverjum
glugga aó i.man, hvór ioium þjappaður
treðst i feaud og iætur sig ei so hreint
síðan bur', hremsa, að ei endel þar af
smel'ist ' g á grundvöll ialli. Aptur á
móti þá megn hlákuveður tilvilja, drífa
stríðir straumar greinavís frá hverjum
glugga, eð móti veðri horfir. Þessi
vatnsþorre leitar þá gegnum glugga,
hvar hanr. optast frýs, og aflar;
ubehagelig . Fölger. T'- örn trekk slíker
gíuggar orraka, þarf ei mæla ....
óveLiherbi.i gið er að þaki so óþjett,
að nvorki iieldur úti snjó nje vatni....
Stuitiega, eftir nærverandi nú tauldu
.staadi, er varla fyrirsjáanlegt, að
Disciplene kunni tii lansframa við slik
Ljeleghi.it heilsu halda, en síður lik-
væniegt að æskilegum framfaurum
.ekið geta í sínum bóknámsiðkunum,
og viiji þbim ci heilsa endast, munu
þeirra kjör ei allviðunanieg í slíku
værelsi.... Hvort docentibus sje vel
ætlandi að kenna í siíkum Omstændig-
heder, sem fyrirfinnast í Læsestuen og
öðtum Værelser, með heilsu og ánægju-
luliri Forelæsnings Drift að præstera
præstanua, vil jef yfirláta billega þenkj
andi dómurum". — Skólahúsið var þá
þriggja ára gamalt og sýnir þessi lýs-
ing hvílíkt hrófatildur það heíir verið.
En brjefið sýnir einnig stíl sumra
mentamanna á þeim dögum. Varð skól-
anum það til happs að flytjast að
bessastöðum og fá þar fyrir kennara
jaín ágteta íslenskumenn og þá Hali-
grím Sclievmg og Sveinbjörn Egilsson.
Hatís fyrir Suðurlandi.
Annálar lierma að 1615 hafi hafísimt
umxringt landið, og veiddu menn vöðu-
seli á ísnum undan Suðurnesjum. Bjarn
dýr gengu þá víða á land og voru sum
þeirra unnin sunnan lands. Árið 1639
lagðist hafís að öllu Suðurlandi, alt
vestur að Reykjanesi, en röstin tók þar
Hjer sjást nokkrir af munum þeim, sem Norðmenn gáfu Þjóðminjasaín-
inu. (Ljósm. Ól. K. Magnússon).
við honum og flutti hann a haf út, en
nokkra jaka rak þó á Grindavíkurhöfn.
1695 lá enn ís fyrir öllu Suðurlandi
og inn á Faxaflóa til Borgarfjarðar. Þá
var gengið frá Akranesi til Reykjavik-
ur á ísi. 1756 lá ísinn að Reykjanesi,
1759 náði hann til Grindavíkur. Það
er athyglisvert um slrauma við Ísland,
að hafisinn kemur altaf austan frá til
Suðurlandsins, en ekki að vestan. ís
hefir mjög sjaldan komið inn á Breiða-
fjörð fyrir Látrabjarg. (Ferðabók
E. Ól.)
Fyrsti timburíarmur.
kom til Víkur í Mýrdal með seglskipi
skömmu eftir vertíðarlokin 1901. Timb-
urskipið lagðist eins og önnur segl-
skip margfalt lengra frá landi en gufu-
skip, sem komu, og var því enginn
hægðarleikur að ná farminum í land.
Fyrst varð að binda timbrið í hæfilega
stóra flota, eða rjettara sagt hæfilega
litla fiota, uppi á skipinu, renna þeim
svo fyrir borð og róa þá að landi. Þar
tók landsjórinn við þeim og færði þá
upp á sandinn í fiæðarmálið, þangað
sem hægt var að leysa þá sundur og
koma timbrinu upp a sporvagna, er
fluttu það upp að búðarhúsunum. Alt
tók þetta langan tíma, og að sjálfsögðu
var uppskipunin dýr að áliti manna á
þeirn tímum og eftir innkaupsverði.
Tímakaupið mun hafa verið 25—30
aurar, eins og þá var algengast víðast
hvar. En það fór ekki mikið fyrir
hverju dagsverki við uppskipun og
uppakstur á þessu, og jók þessi kostn-
aður hjög á verð timbursins (Gunnar
Ólafsson). ___