Lesbók Morgunblaðsins - 20.08.1950, Blaðsíða 5
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
'H>3
Sigurför öldungsins
ARTURO TOSCANINI fæddist í
Parma á Ítalíu árið 1867 og er því
83 ára gamall, en vel ern enn. Fað-
ir hans var fátækur skraddari, sem
hafði barist með frelsishetjunni
Garibaldi. Það kom fljótt í ljós að
Arturo var mjög hneigður fvrir
hljómlist og 9 ára gömlum vrar
honum komið í hljómlistarskólann
í Parma. Átján ára að aldri út-
skrifaðist hann þaðan með heiðri
og sóma. Næstu árin ljek hann með
ýmsum hljómsveitum. Fór þá þeg-
ar að fara frægðarerð af honum,
og varð það til þess að hann var
ráðinn að óperunni La Scala í
Milanó 1896 og starfaði þar svo að
segja óslitið um 30 ára skeið.
Á árunum 1908—1916 starfaði
hann við Metropolitan óperuna í
New York og er það tímabil
venjulega nefnt gullöld hennar. Þá
komu þar fram hinir frægu söngv-
arar: Caruso, Nellie Melba, Ant-
onio Scotti, Emmy Destinn og
Marcella Sembrick.
Toscanini fór heim til Italíu að
þessu loknu, en hvarf aftur til
Bandaríkjanna 1921. Árið 1926 varð
hann forstjóri New York Phil-
harmonie Orchestra og voru hon-
um goldin hærri laun en nokkrum
öðrum manni þar, eða 80.000 doll-
arar. Því starfi helt hann fram til
ársins 1936, en skrapp þó stundum
til Evrópu á því tímabili. Hann
hafði upphaflega verið fylgjandi
Mussolini, en sneri baki við hon-
um þegar Mussolini fór askvað-
andi til Róm með fasista sína. Og
árið 1931 varð Toscanini fyrir lík-
amlegri árás í Bologna vegna þess
að hann vildi ekki leika fastista-
sönginn. Hann hafði andstygð á
Hitler og þess vegna brá hann
vana sínum og fór ekki á músik-
hátíðirnar í Bayruth, Salzburg og
Vín árið 1937. En þess í stað fór
hann til Tel Aviv og helt fyrstu
symfóníuhljómleikana þar 1 borg,
til þess að mótmæla Gyðingaof-
sóknum Þjóðverja. Þess vegna
sagði Roosevelt forseti við hann
einu sinni: „Eins og allir sannir
listamenn hefir þú lært það á lífs-
reynslunni, að sönn list getur að-
eins þrifist þar sem menn eru
frjálsir".
Árið 1937 bauð National Broad-
casting Corporation honum að ger-
ast hljómsveitarstjóri symfóníu-
hljómsveitar, er að eins ljeki fyrir
útvarp. Tók Toscanini því boði
tveimur höndum, enda var betta
fyrsta útvarps symfóníuhljómsveit-
in, sem stofnuð var í heiminum.
Mátti Toscanini sjálfur velja alla
hljómlistarmennina. Og ekki vant-
aði það að listamenn vildu kom-
ast í þessa hljómsveit. Rúmlega 700
hljómlistarmenn í Bandaríkjunum,
Evrópu og Suður-Ameríku sóxtu
um að fá að vera þar með. Fvrstú
útvarps hljómleikana helt Toscan-
ini svo á aðfangadag 1937 og síðan
altaf einu sinni í viku. Hefir það
útvarp orðið óvenju vinsælt.
Svo var það að Radio Corpora-
tion of America hugkvæmdist bað
að senda symfóníuhljómsveitina
um öll Bandaríkin til þess að halda
sjerstaka hljómleika. Voru seiidar
fyrirspumir til 20 stærstu oorg-
anna og spurst fyrir um það hvort
þær mundu vilja taka á móti hljóm
svsitinni og hvort nægileg aðsókn