Lesbók Morgunblaðsins - 27.08.1950, Blaðsíða 3

LESBÖK MORG UNBLAÐSINS
399
Reykjavík og nágrenni 1865
Lýsing á klæðaburði íólks og húsakynnum
urhús, þá íæ jeg ekki sjeð að það
Niðurlag.
ÍSLENSKU liúsin eru lág, dimm
og rök og óheilnæm að öllu leyti.
Byggingarlagið er eitt hið óhent-
ugasta, sem nokkur menningaiþjóð
á við að búa. Auk þessa er þarna
mikill sóðaskapur og það hjálpar
til að stytta líf íbúanna.
Mörgum mun finnast það ein-
kennilegt að í svona norðlægu iandi
skuli ekki vera ofnar í húsum. En
þótt sumrin sjeu köld, þá eru vet-
urnir mildari en á sömu breidd-
argráðu í Svíþjóð, og er það að
þakka Golfstraumnum, sem liggur
að íslandi á þrjá vegu. íslendingar
þurfa því ekki að ganga í loðklæð-
um á vetrum, heldur eru þeir í
sömu fötunum og á sumrin.
Mikið hefir verið rætt og ritað
um húsakynni á íslandi, sjerstak-
lega hvað þau sjeu rök og óheil-
næm. Sannarlega er mikið satt í
þessu, og óþrifnaðurinn og óhrein-
indin í bæunum er óþolandi oftast
nær. En ef menn hyggjast bæta
úr þessu með því að byggja timb-
þess að gera skyldu sína. Sem bet-
ur fór var Englendingurinn eins
og lamb.
Morgunmn eftir flyktust allir
eyarskeggjar til þinghússins. Saka-
málið misti allan stórfengleik, þeg-
ar það kom upp úr kafinu, að Eng-
lendingurinn hafði ekki barið kaup
mann með marghleypuskefti, held-
ur með heyrnartóli af síma. Því
lauk svo, að Englendingurinn bað
afsökunar og’ dómarinn úrskurðaði
að hann skyldi fara frá Sars með
næsta skipi.
(Úr The American Weekly).
verði til bóta. Vegna þess að á
íslandi er ekki hægt að framleiða
húsavið, þá verður það byggingar-
efni alt of dýrt. Hitt væri betra
að kenna íslendingum hverjar end-
urbætur þeir geta gert á torfbæ
um sínum, svo að þeir verði bæði
bjartir og þurrir. Nú er bygging-
arlag þannig að ekki getur venð
bjart í bæunum. Það gera nimr
þykku moldarveggir. Þess vegtia
er svo dimt í bæunum að maður
gæti haldið að maður væri í kjall-
ara í stað þes að vera í manna-
bústað. Margt mætti óefað gera
til þess- að bæta úr þessu og þá
mundi heilsufar í landinu batna
að miklum mun. Nú er svo mikill
raki í bæunum að alt timbur fún-
ar þar á fáum árum.
Oft hefi jeg undrast það hvað
íslendingar hafa lítinn smekk fyrir
litum. Hin rauðmáluðu bændabýli
vor fara mjög snoturlega við grænt
umhverfið, en þihn á íslensku bæ-
unum eru annað hvort grá eða
tjörguð svört. Rauða málningin
sem er svo ódýr, þekkist ekki enti
á íslandi. Húsg'ögnin, eru riauða
ómerkileg. Og ef fjalagólf er ein-
hversstaðar, þá er það venjulega
þakið óhreinindum, svo að ætla
mætti að það væri moldargólf en
ekki fjalagólf. Að vísu er ástandið
miklu betra á ýmsum prestssetr-
um og’ hjá efnuðum bændum. Þar
eru þiljuð herbergi og sæmileg
húsgögn og' hreinlæti og þrifnaður
svo, að það gæti verið til fyrir-
myndar í hvaða landi sem væri
En því miður eru þetta undan-
tekningar og slíkir bæir eru á
stangli um alt landið. Víða verð-
ur þess sprglega vart að ekki er
fátækt um að kenna hve óþrifa-
lega menn ganga um. Manni verð-
ur það því á að ætla, að þrátt fyr
ir marga ágæta eiginleika, hafi Is-
lendingar þennan stóra galla að
vera sóðar.
MEÐAN jeg beið í Reykjavík
hafði jeg gott tækifæri til þess
að athuga klæðaburð manna á
virkum dögum og helgum. Enn
fremur sá jeg þar þjóðbúninginn
en hann er ekki notaður nema við
hátíðleg tækifæri, brúðkaup og
þess háttar. Það eru aðeins kon-
ur, sem enn klæðast þjóðbúningi,
Þær eru þar hinn íhaldsami hluti
þjóðarinnar.
Hversdags búningur kvenna er
mjög fábrotinn. Það er dökk prjóna
treyja, sem fellur þjett að líkam-
anum, ermar þröngar með hnept-
um líningum. Svo eru þær í vað-
málspilsi, sem er mjög skemtileg't,
því að eigi aðeins fer það vel held-
ur er það hlýtt og þægilegt. Það
er flík, sem aðrar þjóðir mætti
taka upp. Við þennan búnig nota
þær röndótta eða köflótta svuntu,
annað hvort græna eða rauða. En
ekki má gleyma því einkennileg-
asta við þennan búning, höfuðfat-
inu eða húfunni. Þetta er lítil svört
kollhúfa, fest yfir enninu á snyrti-
legan hátt, og með löngum silki-
skúf með gullhóik eða silfurhólk.
Þannig er búningurinn. Stundum
eru lim viðu pils út þanin eins og
þær væri með krínólinu undir, en
það er auðvitað leyndarmál og má
ekki minnast á það. Jeg get bætt
því við að þennan búning bera
konur af öllum stjettum og öllum
aldri, jafnt giftar konur sem ó-
giftar. Það verður því ekki dæmt