Lesbók Morgunblaðsins - 03.09.1950, Qupperneq 1
Vilhjálmur Stefánsson:
NORÐURHJARI
,.EF FRIÐJA lieimsstyrjöldin skellur á, þá verður Norðurheimskautið
miðdepill þeirra átaka“, sagði Henrv H. Arnold liershöt'ðingi einu sinni
Ástæðurnar til þessa taldi hann þær, að flugskilyrði sje betri i kuldabelt-
inu heldur en i norðanverðu Atlanlshafi eða norðanverðu Kyrrahafi og
að stysta flugleið milli stórveldanna Bandarikjanna og Sovjetrikjanna
lægi um norðurhvel jarðar. Nú er það einnig vitað, að bæði þessi stór-
veldi eiga mikla kafbátaflota. að kafbátar geta flutt kjarnasprengjur og
að þeir geta siglt undir ísnum á Norðurheimsskautinu. Út af þessu hefir
Vilhjálmur Stefánsson skrifað grein i:m það livernig stórv'eldin cru við-
búin átökum á þessum slóðum og birtist hún hjer ofurlítið stytt.
PEARY AÐMIRALL sagðist vera
viss um, að ísinn, sem er á reki
í norðurhöfum alla leið frá Ber-
ingssundi til stranda Evrópu, risti
hvergi dýpra en 120 fet og hann
taldi að á sumrin væri þar ekki
um stærri ísbreiður að ræða en
svo sem 20—30 mílur að þvermáli.
Þegar litið er á þétta og ýmsar frá-
sagnir blaðanna um kafbáta, þá
sjest, að kafbátarnir fara venju-
Iega miklu dýpra heldur en rekís-
inn í norðurhöfum nær. Er þá kom-
ið að því, sem spáð hefir verið, að
kafbátar geti siglt fram og aftur
undir ísnum á þessu miðjarðarhafi,
sem er umlukt löndum þessara
stórvelda. Stysta leiðin milli hinna
48 Bandaríkja og 16 Sovjetrjkja, ér
svo að segja í hánorður. Verði gerð
ar loftárásir á Chicago og Novi-
sibirsk, Detroit eða Leningrad, þá
miiníx árásarflugvjelarnar allar
koma úr nbrðri.
Þetta miðjarðarhaf er þakið rek-
ís og frarh að þéssu hefir það að-
skilið nyrsta hluta Ameriku frá
Snvj etríkjunum og Skandinaviu,
vegna þess að það var ekki fært
sldpum. En nú er þettá orðin stysta
leiðin milli þessara landa, vegna
þess að fara má þar yfir i lofti og
undir ísinn í kafbátum.
Sá greínarmunur er hjer á, að nú
telja flestir að loftleiðin sje yfir-
leitt góð, en flestir halda að það
sje ekki nema draumórar að hægt
sie að sigla á kafbátum undir ísn-
um.
TVÆR STEFNUR eru uppi um
það hverjar varnir sjeu bestar á
o j
HEIMS
f \
norðurslóðum. Önnur~ er^jffjj að *
besta vörnin gegn innrás óyioa.-s.ie f
sú að nyrstu löndin sjeuþ algjor- 1
lega í eyði. Hin er sú, axi nauðsyn- j
legt sje að nyrstu löndin sjeu njjim-:
ivi svo að þar sje nægiléguj- <niö^m-'
fjöldi til þess að láta heinial^r í j
tje matvæli, húsnæði og adrg' að-l
s(oð. Ameríkumenn hallast;að^rri 1
skoðaninni. Sovjetríkin að hiiwö.
Vjer skulum nú lí.ta á hvgiíug
ástatt er í Alaska og norðurhlula
Kanada um þessar mundir. Sje frá-
taldir þeir hermenn, sem eru í
Alaska og' kaupmenn, sem liía á
viðskiftum yið þá, eru þar nú færii
íbúar heldur en voru í fyrri heijrhs-
slyrjöldinni. í stærstu borg Alaska
íyrir norðan heimskautabaúg-eru
tæplega 500 íbúar þvítir ménn tæ
frumbyggjar. Á því lancbrvæoi
Kanada, sem er fyrir norðamlijgim
skautsbaug, eru tæplega 200-bvitir
menn og- í stærstu þorpunuiu, þar
eru samtals 200—400 íbúar.p^tir
ménn og frumbyggjar, efUr þvi
hvort taldir eru þeir, sem hafarþar
fasta búsetu eða taldir erú '^neð
þeir, sem koma til Aklavik r'éérsl-
unarerindum. í GrænlaudT ffir
ekkert stærra þorp fyrir
heimskautsbaug'.
<