Lesbók Morgunblaðsins - 10.09.1950, Blaðsíða 8

420
LESBÓK MORG JNBLAÐSINS
fá dýrin þar að ganga óáreitt. Og
jafnh’'3a l -a friðast svo einnig
alJur sá j?. jargróði, sem er á bess-
u:n sværun.
NÁM rRÖF UR var það sem
fyrst freistaði hvítra manna að
flvtjast tii Rhodesíu. Er þar mikið
’m allskonar góðmálma og aðra
málma Gullnán: irnar í Suður-
Rhodesiu og koparnámurnar í
Noiáur-Rxiudesíu gefa mestan arð.
Kolanámur eru þarna miklar, en
fapstar þeirra hafa enn verið starf-
ræktar að neinu ráði. Þó er kola-
framleiðslan um 2 miljónir smá-
lesta á ári
Landb’’naður hefur smám sam-
au íisrs., í aukana á seinni árum,
er.da eru landkostir þar góðir. Þar
ar mikil nautgriparækt, sauðfjár-
ekt og strutarækt. Af jarðargróða
a:4 nefr ,naís, bómull, sykurreyr
c: tobak, sem heistu útflutnmgs-
jrur. Tóbaksræktin ^r or-’in svo
mikrl, að úui .tningui þess er nú
.'Oinn meiri en allra málma sam-
am~gt. Og þegar áveitur eru komn-
ar, margfaldast frjóvsemi landsins.
Er því talið tfklegt að marga muni
ýsa að flytjasí þangað. En þeir,
e n það gera. ruega ekki ganga að
því gruf'landi, að þar er ekki hægt
lifa fyrirhafnarlaust. — Menn
erða að vinna baki brotnu, en þá
geta þeir líka komist þar vel af.
k V «i k
V :turinn 1706
var af ýmsum kallaður Vindskaða-
vetur eða Jarðskjálftavetur. Gengu
miklir jarðskjáli'tar í seinustu viku
vetrar, mesi um Öiíus og hrundu þar
bæir og va.ð fólk undir sums staðar og
beið bana. Þá var prestur í Arnarbæli
sjera Hannes Erlmgsson. Hann gerði
út skip í Þorlákshöfn og voru þar á
2 vjnnumenn hans og hjáleigumenn
GARÐSKAGAVITI. Fyrsti viti hjer á
landi var Reykjanesvitinn. Þ.egar hann
var kominn kom hugur í sjómenn og
útgerðarmenn að fá t'leiri vita og sjó-
merki, einkum hjer við Faxaflóa. Og
árið 1884 var hlaðin siglingavarða á
Garðskaga og sett i liana Ijósker (skrið
-bytta) Var auðvitað litið gaen að hessu
og gerði stjórnin ráð fyrir þvi 1895 að
verja 1500 krónum til þess að hressa
upp á vörðuna og setja í hana nýtt
ljósker. Um veturinn skipaói Útgerð-
armannafjeiagið við Faxaflóa nefnd til
að athuga þessi mál og kom hún fram
með tillögu um að vitar væri reistir
á Garðskaga og Gróttu. Tók þingið svo
vel í þetta mál, að vitarnir voru reistir
1897. Garðskagavitinn var lítiil blossa-
viti, en sigurverkið í honum var svo
ljelegt, að draga varð það upp á fjög-
urra stunda fresti. Eftir þvi sem árin
liðu braut sjór meir og meir land þarna
og var svo komið að vitinu stóð á hólma
eða skeri og ekki nema mjó steinbrú
milli hans og lands. Þegar brim var,
gekk sjór svo yfir landbrúna að þar
var ófært og varð vitavörður oft veð-
urteptur úti í vitanum. Var þá horfið
að þvi ráði að reisa þarna miklu stærri
og betri vita uppi á Iandi og var hann
smiðaður 1944. Er hann 23 metra hár
upp að ljóskeri, en ljóskerið um 2
metra liátt. Voru þá fyrst fiutt þangað
ljósatækiu úr gamla vitanum, en síðan
rafleiðsla frá Soginu kom þangað, er
hann með rafmagnsljósi og nú talinn
einn af bestu vitum landsins. (Tveir
vitar aðrir, Stórhöfðavitinn í Vest-
mannaeyjum og Reykjavikurvitinn á
Sjómannaskólanum, eru með' rafljós-
um og í ráði er að setja rafljós i fleiri
vita). Á myndinni hjer sjest Garð-
skagavitinn. Lengst til hægri er nýr
vitavarðarbústaður. Næsta hús þar við
er gamli vitavarðarbústaðurinn, nú
gripahús. Lengst til vinstri er skýli,
sem Slysavarnafjelág íslands hefur
reist fyrir björgunartæki.
(Ljósm. Mbl. Ól. K. M.)
allir 11 að tölu. Það skip fórst um
vtturinn og allir er á voru og ljetu 9
eftir sig ekkjur. En staðurinn sjálfur
í Arnarbæli var þá svo fallinn i jarð-
skjálftunum, að eigi löfðu uppi nema
tvö hús og kirkjan.
Miðavisa.
Bárður Diðriksson var fæddur 1844.
Hann bjó i Útgörðum á Slokkseyri og
var alllengi formaður á sexmannafari á
Stokkseyri. Seinustu árin var hann
háseti hjá Pálmari á Stokkseyri. Einu
sinni voru þeir Pálmar að leggja skötu-
lóð og var ljett í Bárði. Kvað hann
þa „miðavísu" þessa, sem viðfleyg varð
og margir kannast við:
Mönnum voru miðin völd,
margur helt að kæmi fjúk:
Ingólfsfjall i Aftanköld,
Einar romm í Þurárhnúk.
(Þjóðsögur Guðna Jónssonar).