Lesbók Morgunblaðsins - 17.09.1950, Blaðsíða 6

426
LESBOK MORL.UNBLÁÐSINS
----------------------------—
Ddleiðsla er hættulegt vald
Dr. Estabrooks forseti „Department of Psychologi“ við Col*
gate háskólann í Bandaríkjunum, er þaulæfður dáleiðinga-
maður og hefir ritað margar bækur um dáleiðslu. Hann
hyggur að með dáleiðingum sje hægt að hafa áhrif á rás
viðburðanna, og dáleiðsla geti orðið mjög' mikilvæg í hern-
aði og eins mætti með henni stuðla að alheimsfriði. Hjer
er stuttur útdráttur úr grein, sem hann hefir ritað um þetta
efni.
JEG GET dáleitt mann an þess að
hann viti af því, og gegn vilja hans,
og jeg gæti fengið hann^til þess að
fremj'a föðurlandssvik. Og úr því
að jeg get gert þetta, þá geta sál-
fræðingar annara þjóða einnig gert
þetta og beitt því í þágu lands síns
í hernaði.
Skömmu eftir að Japanar rjeðust
á Pearl Harbour, kallaði hermála-
ráðuneytið mig til Washington. Það
vildi heyra álit mitt um það hvort
óvinirnir mundu geta notað dá-
leiðslu sem vopn í stríðinu. Jeg skai
á höfðann norðan við Húsavík um
kvöldið mun mönnum hafa gefið á
að líta: Þrjár langar lestir og flest-
ir hestanna undir koffortum og
töskum. Koffortin voru öll úr
krossviði lakkbornum og gljáandi,
öll brydd með brosnuðum járn-
böndum og glóði kvöldsólin á
þetta. En okkur sjálfum fanst held-
ur óvirðulegur ferðamannabragur
á okkur, að dragast með langar
lestir í taumi, og það sem verst
var, hvern hestinn bundinn í tagl-
ið á öðrum. En það þykir. Norð-
lendingum hin mesta smán og hafa
skömm á þeim ferðamönnum, er
leyfa sjer slíkt. Þetta vissi jeg vel
og átti því ekki á neinu góðu von
hjá Húsvíkingum. En það verður
að teljast okkur til afsökunar hvert
hestarusl okkur hafði verið fengið
í hendur. Ekki mátti reka hestana,
því að þá fældust þeir og ekki
þýddi að binda taumana í klyfbera-
boga, því að þá ryktu þeir í og
slitu. Við urðum því að láta Hús-
víkinga horfa upp á þessa ómenn-
ingu okkár og jafnvel það, að einn
klárinn Var með hengingaról um
hálsinn.
nú endurtaka það, sem jeg sagði
við þá:
Tvö hundruð æfðir útlendir dá-
leiðendur gætu komið upp hjer í
Bandaríkjunum alveg sjerstaklega
hættulegum flokki föðurlandssvik-
ara, sem ynnu undir dáleiðslu áhrif
um. —
Flestir munu hafa sjeð dáleiðsiu
sýningar, og undrast hvílíkt vald
einn maður getur fengið yfir öðr-
um. Sumir brosa að þessu og telja
það ekki annað en loddaraleik. En
þjer megið trúa mjer, að dáleiðsla
er hvorki loddaraleikur nje ímynd-
un.
Fáeinir æfðir dáleiðendur, sem
kæmust inn í herstjórn, gætu vald-
ið miklu meira tjóni heldur en nokk
ur kjarnorkusprengja. Þeir gæti
gert hershöfðingjana að samherjum
óvinanna. Þeir gæti orðið þess vald
andi að 50.000 manna her væri
leiddur í þá gildru, að enginn kæmi
lifandi aftur.
Dáleiðsla hefir verið kunn um
hundruð ára. Hvernig stendur þá á
því að hún skuli aldrei hafa verið
notuð í þágu hernaðar? Það er blátt
áfram vegna þess, að til skamms
tíma var talið ógerningur að dá-
leiða mann án vitundar hans, og
að ekki væri hægt að fá menn til
að gera það, er samviska þeirra
bannaði þeim. Nú hafa verið gerð-
ar nýar uppgötvanir, og síðan er
hvorugu þessu til að dreifa.
Dáleiðsla byggir á þeirri þekk-
ingu, að hugur mannsins skiftist í
vökuvitund og undirvitund. í vöku
vitundinni greinir maður alt sem
fyrir ber dags daglega, en í undir-
vitundinni leynast hinar dýpstu
hugsanir og geðshræringar. Sál-
fræðingar ætla, að í undirvitund-
inni geymist minningar alls þess
er fyrir oss kemur á lífsleiðinni.
Hún hefir yfir að ráða afli, sem
vökuvitundin veit hreint ekkert
um. Með dáleiðslu er vökuvitundin
svæfð, en kraftar undirvitundar-
innar kallaðir fram til starfa.
Það er hægt að telja dáleiddum
manni trú um alt. Það er hægt að
telja honum trú um að blýantur
sje glóandi járnfleinn, og komi
maður með blýantinn við hann, þá
finnur hann til sársauka og þar
hleypur upp blaðra. Það er einnig
hægt að auka afl manna með dá-
leiðslu. Vísindamaður í London
gerði tilraunir með fimm hermenn.
Hann ljet þá reyna sig á krafta-
mæli og greipaafl þeirra var sam-
svarandi 101 punds þunga að jafn-
aði. Svo dáleiddi hann þá og Ijet
þá reyna aftur, og sagði þeim um
leið, að þeir væri kraftajötnar. Þá
urðu greipatök þeirra þeim mun
fastari, að nú samsvöruðu þau 140
punda þunga til jafnaðar. Á sama
hátt væri hægt að gera hermenn að
blóðþyrstum berserkjum, sem engu
eirðu og ekkert ljeti sjer fyrir
brjósti brenna.
Það er hægt að láta dáleiddan