Lesbók Morgunblaðsins - 17.09.1950, Blaðsíða 7

LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
427
mann einbeita huganum að ein-
hverju sjerstöku. Maður var dá-
leiddur í stóru gistihúsi og honum
var sagt, að þegar hann vaknaði,
yrði hann að ganga í kring um gisti
húsið og setja á sig númer allra
þeirra bíla, sem þar væru. Skömmu
eftir að hann vaknaði, bað hann um
leyfi til þess að skreppa út til þess
að ná sjer í sígarettur. Þegar hann
kom aftur, eftir svo sem stundar-
fjórðung, var hann spurður að því
hvort hann hefði sjeð nokkuð ný-
stárlegt..„Jú, jeg sá hunda vera að
fljúgast á hjerna á horninu“, sagði
hann.
Nú var hann dáleiddur aftur og
þá romsaði hann upp úr sjer lýs-
ingu á ellefu bílum, sem stóðu hjá
hótelinu. Hann sagði frá því hverr-
ar tegundar þeir væri,>>hvenær þeir
hefði verið smíðaðir, og hvaða núm
er væri á þeim. Reyndist þetta alt
rjett um níu bílana.
Setjum nú svo að maður, sem dá-
leiðandi hefir á valdi sínu, vinni í
einhverri hergagnaverksmiðju og
hafi leyniteikningar undir höndum.
Hann þarf þá alls ekki að stela
þeim, eða Ijósmynda þær. Hann
man upp á hár hvernig þær eru og
getur komið þeim á framfæri við
umboðsmenn óvinaríkis.
Það er merkilegt við dáleiðslu, að
hinn dáleiddi er nauðbeygður til að
framkvæma í vöku alt, sem dáleið-
andinn skipar honum að gera. Sem
dæmi um það verður þessi saga að
nægja:
Maður nokkur var dáleiddur og
honum var sagt, að þegar hann
vaknaði yrði hann að taka spaðaás
úr spilum þar á borði og afhenda
hann ákveðnum manni. Þegar hann
vaknaði var honum sagt frá því, að
hann hefði fengið fyrirskipan, en
ekki hver hún var. Hann veðjaði þá
einum dollar um að sjer mundi tak
ast að þrjóskast við að framkvæma
fyrirskipanina. Fáum mínútum
seinna stóð hann skyndilega á fæt-
ur og gekk að borðinu. Hann tók
spilin, en sagði um leið hvað eftir
annað: „Jeg vil það ekki“. Og eftir
litla stund lagði hann spilin aftur
á borðið, en hann tók það svo nærri
sjer að svitinn bogaði af honum.
Svo æddi hann frarn og aftur um
gólfið eins og ljón í búri, reykti
hverja sígarettuna af annari og var
hvað eftir annað kominn á fremsta
hlunn með að taka spilin. Á þessu
gekk í tvær klukkustundir og þá
var hann 'orðinn úrvinda af innri
baráttu. En hann hafði ekki hlýtt
skipaninni um það að taka spaða-
ásinn. Þá var talið að hann hefði
unnið og honum var afhentur doll-
arinn, sem lagður var að veði. Síð-
an fór maðurinn að hátta. En hann
gat ekki sofnað og hafði enga eirð
í sjer. Það var eins og hræðileg
martröð hefði komið yfir hann, og
hann sá altaf fyrir sjer spaðaásinn
og var altaf að hugsa um hann og
ekkert annað. Að lokum þoldi hann
ekki mátið — hann fór á fætur,
hljóp í dauðans ofboði þangað sem
spilin lágu og náði í spaðaásinn.
Svo fór hann með spilið til dáleið-
andans, rjetti honum það og tvo
dollara og sagði: „Jeg þoli þetta
ekki lengur, þið hafið unnið“
Þáð er augljóst af þesSh dæmi, að
í styrjöld verður hægt að fá dá-
leidda menn til þess að vinna hvers
konar skemdarverk og landráð. Það
er hægt að dáleiða menn mÖrgum
sinnum án þess að þeir hafi hug-
mynd um það sjálfir. Auðveldast
mundi þetta verða á stríðstímum,
þegar geð manna er úr jafnvægi.
Sífeldur hávaði, svefnleysi og
þreyta gera menn mjög næma fyr-
ir áhrifum dávaldsins. Og það er
mjög, sennilegt að á þennan hátt
hafi nasistar fengið Van der Lubbe
til þess að meðganga það, að hann
hefði kveikt í þinghöllinni forðum.
Og með þessum ráðum er líklegt að
Sovjetstjórnin fái sakborninga sína
til þess að bera sjálfa sig lognum
sökum. Og líklegt er að þannig hafi
verið farið með Mindzenty
kardínála.
í fyrra heimsstríðinu kom kunn-
ur dáleiðandi með einkennilegt til-
boð til flotastjórnarinnar. Hann
bauðst til þess að dáleiða þýskan
kafbátsstjóra og senda hann svo
með kafbátinn í gegn um tundur-
duflasvæði Þjóðverja og ráðast á
þýska flotann. Flotastjórninni þótti
tilraunin alt of viðsjárverð. En jeg
er ekki viss um að henni mundi nú
þykja slíkt tilboð fjarstæða.
Jeg er viss um að dáleiðsla er svo
stórhættulegt vopn í hernaði, að
einmitt þess vegna ættu menn að
kosta alls kapps um að koma í veg
fyrir styrjöld.
iW ^ ^ íW
á LjrjótnesL
ÞORSTEINN hjet maður og var Hákon
arson. Kona hans var Guðrún Pjeturs-
dóttir, systir Pjeturs hanskara. Þau
bjuggu á síðari hluta 18. aldar á Grjót
nesi á Sljettu. Þorsteinn var hægðar-
maður hinn mesti, friðsamur og guð-
rækinn. Til merkis um friðsemi hana
og góðlyndi er þetta sagt:
í Leirhöfn bjuggu hjón þau, er Jón
og Guðrún hjetu. Þau voru fátæk, en
miður vönduð, einkum konan. Eitt
haust hurfu Þorsteini á Grjótnesi tvö
Svarthöttótt lömb úr heimahögum eftir
göngur. Var lambanna víða leitað, en
fundust hvergi.
Snemma um veturinn kom Þorsteinn
að Leirhöfn og sá litinn skinnstakk
nýan í bæardyrum, er hann skoðaði
og þóttist kenna bjórana. Bóndi kom
til dyra og er þeir höfðu heilsast, segir
Þorsteinn:
„Líkir eru bjórar þessir, Jón minn,
í skinnstakknum og þeir væri af lömb-
unum mínum“.
Jón svaraði engu en þaut inn göng
til baðstofu. Þorsteinn fór í humáttina
á eftir honum. Heyrir Þorsteinn þá,
að Jón segir við konu sína:
„Nú er komið upp um lömbin hans
Þorsteins, Guðrún; hvað á- nú að
gera?"