Lesbók Morgunblaðsins - 08.10.1950, Blaðsíða 16

452
T-r
LESBÓK MOROUNBIÍAÐSINS
Jarðrask á Þingvöllum.
Árið 1789 voru miklir jarðskjálftar
í Árnessýslu. Víða komu sprungur í
jörð og urðu sumar tveggja faðma
breiðar. Mest jarðrask varð norðanvert
við Þingvallavatn og komu þar í hraun-
unum ótal sprungur. Grundvöllur Þing-
vallavatns sökk að norðan og dýpkaði
það þeim megin og hljóp á land, en
suðvestan grynkaði það svo, * að þar
sem áður var fjögurra faðma dýpi var
þurt á eftir. Alfaravegur forn, sem lá
fyrir enda Almannagjár, varð undir
vatni svo að hann tók af, en síðan hafa
menn farið Kárastaðastíg niður í gjána.
Þá hrundu og margir klettar í Almanna
gjá og víðar. Sveinn Pálsson segir, að
alt land milli Almannagjár og Hrafna-
gjár hafi sigið rúma alin, og sáust
merki þess á klettum í báðum gjánum
þegar Sveinn kom þangað 1792. Sökum
skemda og breytinga þeirra, sem urðu,
varð jarðskjalfti þessi meðfram tilefni
þess, að Alþingi var flutt frá Þingvöll-
um og breyttist I yfirrjett i Reykjavík.
(Þorv. Thoroddsen).
Kaldadalsvegur
Jón Magnússon vestanpóstur kom
fyrst til sögunnar hjer f Borgsu'firði
1877. Það vor var byrjað á þvi að ryðja
veg um Kaldadal og tók Jón að sjer
að vera verkstjóri. Stóð það verk tvö
eða þrjú sumur. Jón gekk að þessu
verki bæði með forsjá og kappi. Sjálfur
var hann heljarmenni að burðum og
hlífði sjer hvergi. Varð því flest ondan
að láta, þar sem hann gekk að. Hafði
hann mörg trje til þess að velta með
þeim stórbjörgum, sem víða lágu þvert
yfir veginn og lestamenn höfðu krækt
fjuir öld eftir öld. (Kristleifur á
Kroppi).
Slegið i myrkri
Víðast var unnið kappsamlega um
sláttinn, oftast farið til verka klukkan
sex og hætt klukkan 10 á kvöldin.
Sums staðar var siður, einkum I eyum,
að láta birtuna ráða kvöldhættum, eftir
að átján vikur voru af sumri. Til er
sú saga um kappsbónda einn í Flat
eyarhreppi, að hann var að slá að
kvöldi dags ásamt Vinnumanni sínum,
sem Valdi hjet. Helt bóndi lengi til
fram eftir kvöldinu, og mjög tekið að
ÍSLENSKIR HESTAR — Hesturinn er ekki lengur þarfasti þjónn íslendinga.
Þegar svo er komið, sem nú er, að jafnvel Skagfirðingar og Skaftfellingar
eru hættir að fara ríðandi til mannamóta, þá sjer maður að hverju fer. Jepp-
arnir eru að útrýma reiðhestunum og traktorar útrýma dráttarhestum. Þetta
hefir skeð með svo skjótri svipan, að manni verður á að spyrja hvort ekki sje
eitthvað bogið við þetta. Er þetta framför eða afturför á þeim krepputima, sem
nú w? Ekki þarf að kosta erlendum gjaldeyri til hestanna, en handa bílum og
traktorum verður að kaupa bensín, og bensínkaup fslendinga eru orðin ískyggi-
lega mikil. Væri það ekki hagkvæmara fyrir bændur og þjóðarbúskapinn, að
beita hestum eingöngu fyrir hinar smærri vinnuvjelar, jarðræktarvjelar og hey-
skaparvjelar? Eða erum vjer á rjettrl leið, að kasta fyrir ætternisstapa þörf-
ustu þjónunum, sem íslendingar hafa átt síðan land bygðist? (Ljósm. Ó. K. M.)
dimma, en Valdi hamaðist sem mest
hann máttl. Segir þá bóndi: „Mikil er
sjónin þín, Valdi, að sjá til að slá í
þessu myrkri." En Valdi svarar: „Held-
urðu maður að jeg sje með nakinn voð-
ann i þessu myrkri? Jeg er löngu bú-
inn að slá fram úr.“ — Annar bóndi
var gefinn fyrir að halda lengi til á
kvöldin Hafði hann lagt steinbrýni sitt
á þúfu og var að leita að þvi myrkr-
inu. Einn af piltum hans spyr þá að
hverju hann sje að leita, og segir bóndi
honum það. „Hjerna mun það vera,“
segir þá maðurinn og rjettir honum
kriuunga i dimmunni, sem hann hafði
fundið fyrir fótum sjer. (Barðstrend-
ingabók),
Engan drepur það
Friðbert Guðmundsson í Hraunskoti
i Súgandafirði var maður fluggáfaður,
bráðfyndinn í svörum og skemtilegur,
allmikill drykkjumaður, og þó helst á
yngri árum. Súgfirðingar voru einu
sinni sem oftar í hákarlalegu. Var Frið-
bert þar með, svo og Guðmundur Jó-
hannesson (á Langhól) en eigi vitum
vjer hver formaður var. Höfðu þeir sel
í beitu, sem rommi hafði verið helt í
(rommsel). Þegar kom til hafs, langaði
Friðbert í vín. Náði hann þá rommi úr
selnum og drakk, en mælti síðan „Ekki
er það gott, en engan drepur það.
Smakka þú nú, Guðmundur Jóhann-
esson.“ Er síðan haft fyrir orðták: Ekki
er það gott, en engan drepur það. (Frá
ystu nesjum).
Knapinn á hestbaki er kóngur
Enginr. veit hve mikinn þátt góð-
hestar hafa átt í því að halda við
manndómi þjóðarinnar þegar illa
horfði. Skagfirðingar hafa jafnan ver-
ið taldir mestu hestamenn landsins, og
Sveinn læknir Pálsson lýsir þeim svo
um 1800: — Skagfirðingar eru vanari
ferðalögum en öll önnur landsins börn.
Og í stað þess að fólk í sumum sveit-
um ferðast aldrei og er að kalla má
mannfælið og hefur einhvern heim-
óttarsyip, þá eru Skagfirðingar manna
frjálslyi.dastir, fljótir til og opinskáir
í viðmóti.-----Það er ekki óvenjuleg*
hjer i sýslu að sjá ótíndar vinnukonur
betur til fara en húsfreyur 1 öðnun
hjeruðum. (Ferðabók).