Lesbók Morgunblaðsins - 15.10.1950, Blaðsíða 3

LESBÖK MORGUNBLAÐSINS
453
um, heldur um skyldur og þjón-
ustu. Við vitum fullvel, að endur-
heimt handritanna leiðir af sér
mikinn kostnað og mikið erfiði,
sem við einir erum fúsir að leggja
á okkur. Meðal annars þess vegna
fóru íslendingar ekki að óska eft-
ír handntunum fyrr en þeir höfðu
skilyrði til þess að starfa að þeim
í landinu. Við erum ekki að biðja
um pund til þess að grafa í jörðu,
heldur höfuðstól til þess að ávaxta,
og ekki aðeins fyrir okkur sjálfa,
heldur aðrar þjóðir. Við viljum um
fram 'allt láta handritin lifa. Við
erum jafnvel sannfærðir um, að
danskir fræðimenn, sem koma til
íslands og nema hina iifandi tungu,
munu í framtíðinni nota handrit-
in meira þar en nú í Kaupmanna-
höfn. í þessu máli verða allir ís-
lendingar alltaf einhuga, hversu
margt sem þeim annars ber á milli.
Óskin um skil handritanna verður
sífellt viðkvæði í öllum okkar
skiptum við Dani. ,
Og hér kemur að Jokum mjög
mikilvægt atriði til greina. Þetta
er ekki einungis mál íslenzku þjóð-
arinnar, heldur líka fjölda margra
Dana.
Reyndar er almenningur í Dan-
mörku yfirleitt hlutlaus og ókunn-
ugur málinu, eins og eðlilegt er,
og ýmsir merkir menn virðast enn
þá vera því mótfallnir, sumir af
því að þeir telja það embættis-
skyldu sína, sumir af ósjálfráðri
fastheldni og undirgefni við erfða-
venjur. En eg hef hitt slíka menn,
sem haia sagt við mig með dálitið
beizkri mæðuró: „Auðvitað eudar
þetta á þvi, að þið fáið handritin!“
Það sést líka á skrifum þessara
manna, að þeir hafa ekki nógu ein-
læga trú á málstaðnum. Þau eru
full af þurrafrosti og önuglyndi eða
svo lélegum röksemdum sem þvi að
íslenzkar bokuie.nu.Ur seu ekld is-
lenzkar, af þvj að þær hafi orðið
svo mikils virði fyrir meoningu
annarra Norðurlandaþjóða. En ef
fslendingar eiga nú að gjalda þess,
sem þeir hafa bezt geíið öðrum,
fer heimsins réttlæti að verða
undarlegt á því sviði, sem sízt
skyldi — hinna andlegu mennta!
En þess ber samt framar öllu að
minnast, að mjög margir ágætis-
menn í Danmörku, lærdómsmenn,
stjórnmálamenn, lýðháskólamenn,
blaðamenn o. s. frv., hafa lagt
okkur lið í þessu máli af svo mikl-
um áhuga og einlægni, að því verð-
ur aldrei gleymt á íslandi. Þetta
deilumál hefur, þó að undarlegt
kunni að virðast, ef til vill tengt
fleiri vináttubönd milli Dana og
íslendinga en nokkuð annað af öllu
því, sem þessum þjóðum hefur
farið á milli. Fyrir þessum dönsku
samherjum íslendinga í handrita-
málinu vakir ekkert annað en sann-
girni og réllsýni, og málflutning-
ur þeirra hefur verið að því skapi.
Mér kemur ekki til hugar, að þeir
skipti um skoðun fremur en við
sjálfir. Og getur nokkur danskur
maður trúað því, að sumir þjóð-
hollustu landar þeirra hefðu þarna
hallazt á sveif með íslendingum, ef
óskir okkar væru reistar á heimtu-
frekri ásælni og ósanngirni? Ef
íslendingar hefðu þurft nokkurra
utanaðkomandi röksemda til þess
að sannfærast um réttmæti mál-
staðar síns, hefðu undirtektir Dana
verið nægar til þess. Við gelum
þess vegna, ef til slíks þarf að
taka, haldið handritamálinu vak-
andi með þeirri vitund, að ef við
reyndum að svæfa það, værum við
ekki einungis að bregðast sjálfum
okkur, heldur mörgum af réttsýn-
ustu og víðsýnustu mönnurn
dönsku þjóðarinnar.
CW IW ^ 4/
PERSÍA hefur gert sjö ára áætlun um
víðtækar framkvæmdir þar i landi og
liefux- ráðið til sín rúniiega 3000 sjer-
fræáiiiga fm Bretlandí, Baudaxilyun-
mu og öðruin löndum til að standa
fyrir þeún. ____________________
^Jvennir tíniar
í seinasta stríði mundu Þjóð-
verjar hafa gjörsigrað Rússa og
iagt undir sig alt land þeirra aust-
ur að Úralfjöllum og Kaspíahaíi,
ef Bandaríkin hefði ekki hjálpað
Rússum. — Til dæmis um hjálp
þeirra má geta þess að þau sendu
Rússum 14.700 flugvjelar, 7000
skriðdreka og ýmiskonar hergögn
fyrir 11 þúsund miljónir dollara.
Þakkirnar fyrir þetta voru þær, að
Rússar sögðust einir hafa sigrað
Þjóðverja og hófu að styrjöld lok-
inni heiftarlegt áróðursstríð gegn
Bandaríkjunum. Og nú er svo kom-
ið, að Bandaríkin verða að senda
hergögn til lýðræðisþjóðanna í Ev-
rópu svo að þær verði ekki var-
búnar við fjandsamlegri árás af
hálfu Rússa. Hernaðar sjerfræð-
ingar benda nú á að taka beri til-
lit til þessa þegar rætt er um hern-
að'armátt Rússa. Sú hjálp, sem
Bandaríkin veittu þeim í seinasta
stríði og kom fótunum undir þá,
fer nú öll til þeirra þjóða, sem ó-
hjákvæmilega hljóta að eiga í
höggi við Rússa ef til styrjaldar
dregur. Þeir benda einnig á, að öll
þau vopn, sem notuð voru í sein-
asta stríði, sje nú orðin úrelt og
komi að litlu gagni. Það sje því
mikið vafamál hvort Rússar sje nú
nokkru sterkari hlutfallslega held-
ur en í seinasta stríði, þegar Þjóð-
verjar einir helði getað molað bá
niður með nokkrum hluta liers
síns.
-W sL Í/ -i/
Sólskin og steikjandi hiti í Washing-
ton. Stjórnarfulltrúi mætir manni úr
pólska sendiráðinu á götu. Pólverjinn
er í regnkápu og með uppspenta regn-
hlif.
— Haldið þjer að hanti fari að rigna?
spyr stjórnarfulltrúitm
— JMeí, en ;það .er nykoiiuð skey ti um
að rigning sje i Moskva, svaraði Pol-
verjian, _