Lesbók Morgunblaðsins - 15.10.1950, Blaðsíða 13

LESBÖK MORGUNBEAÐSINS m
Re.vkjavík um þær mundir er húsin fengust vátrygð.
■legast að Reykjavík kæmist í bruna
bótafjelag dönsku kaupstaðanna,
;,af því að þetta fjelag er óhultara
en önnur útlend fjelög og skaða-
bætur vissari hjá því og í pólitísku
tilliti álít jeg þetta mjög hentugt,
því það gæti verið traust pólitískt
band milli íslands og Danmerkur
ef Reykjavík yrði tekin upp í bruna
-bótafjelag dönsku kaupstaðanna.“
Jón Guðmundsson vildi líka, að
reynt væri til þrautar með vátrygg
ingu hjá þessu f jelagi, ekki með til-
liti til þess að það hlekkjaði betur
saman ísland og Danmörk, heldur
vegna þess að íslendingum væri
um megn að stofna sitt eigið bruna-
bótafjelag eins og þá var ástatt.
Hann gat þess og að hjer væri
menn, sem hefðu veðsett hús sín,
en til þess að lánardrotnar þeirra
hefðu fulltrygt veð fyrir láni sínu,
hefðu þessir húeeigendur orðið að
útvega sjer brunabótaábyrgð í Eng
-landi eða Þýskalandi með afar-
kostum. Þessir menn mundu ekki
geta orðið stofnendur að nýu bruna
bótafjelagi, og svo væri ýmsir, sem
kærðu sig ekkert um að vera í slík-
um fjelagsskap. Þess vegna væri
engar líkur til að hægt væri að
koma því á fót.
Sumir þingmenn drógu það í efa
að Reykvíkingar kærðu sig nokk-
uð um það að þingið færi enn að
hamra á þessu máli við dönsku
stjórnina. En daginn eftir var lögð
fram í þinginu áskorun, undirrituð
af 53 húseigendum í Reykjavík, um
það að þingið reyndi að fá frv. frá
1863 staðfest. Varð það svo úr að
þingið samþykti að senda konungi
baenarskrá um þetta og voru þeir
forgöngumenn þess Halldór Kr.
Friðriksson og Jón Guðmundsson.
Má og enn geta þess að bæjarstjórn
hafði mælst til þess að þessi leið
væri farin, því að það væri „lífs-
nauðsyn fyrir Reykjavík að kom-
ast í eitthvert trygt brunabótafje-
lag“ eins og Halldór Kr. Friðriks-
son sagði.
Danska stjórnin daufheyrðist
við málaleitan þingsins og bar því
við að hún gæti ekkert gert vegna
mótspyrnu landþingsins danska.
Teygðist því úr þessari „lífsnauð-
syn“ og urðu Reykvíkingar enn að
búa við það um 10 ára skeið að hús
þeirra væri óvátrygð.
Eftir langa mæSu kemur
nýtt frnnivarp.
Málið lá þó ekki alveg niðri. —
Bæjarstjórn og bæjarfógeti, sem þá
var Árni Thorsteinsen voru við ög
við að ýta undir dönsku stjórnina.
Bar þetta þann árangur, að 1872
hafði stjórn brunabótafjeíags'
dönsku kaupstaðanna samþykt at5
taka Reykjavík í fjelag við sig.'Ár-
ið eftir er svo lagt fyrir Aiþingi
stjórnarfrumvarp að.tilskipan flm
vátryggingar húsa í Reykjavík. Þar
var gert ráð fyrir því að danska
fjelagið ábyrgðist % hluta af virð-'
ingarverði húsa, en bærinn skyldi
sjálfur taka að sjer ábyrgð á %
hluta.
Bæjarstjórnin var ekki ánægð
með þetta. Hún vildi að danska
fjelagið tæki að sjer alla ábyrgð-
ina. En ef það fengist ekki, þá taldi
hún sig til neydda að ganga að
þessu, þó með því skilyrði, að hún
mætti endurtryggja sinn- þriðja-
hluta. Hafði danska fjelagið ekk-
ert á móti því. Var frumvarpið svo
samþykt og gekk í gildi 1. október
þjóðhátíðarárið 1874. Þá fyrst, eftir
rúmlega 40 ára baráttu tekst það,
að fá hús í Reykjavík vátrygð.
Samkvæmt tilskipuninni voru
allir húseigendur í Reykjavík skyld
aðir að tryggja hús sín, en toríbæ-
ina þurfti ekki að vátryggja frem-
ur en menn vildu.
Þetta sama ár var gefin út reglu-
gerð um ábyrgð Reykjavíkurbæjar r.
og var hún staðfest 10. nóvember.
Er þar ákveðið að öllum vátryggð-
um húsum skuli skift tiLábyrgðar .
í 5 flokka eftir brunahættu,. sam--.
kvæmt þeim reglum, sem giltu í
danska fjelaginu. Er nógu .gaman,
að sjá hvernig flokkunin van
1. Kirkjur og líkhús. ’ ■ - - - - ;
2. íbúðarhús.
3. Brauðgerðarhús, járnsmiðjur,
og myllur, sem knúðar erU
áfram af hestum, og verk-
smiðjur.
4. Ölgerðarhús, ediksgerðarhús,
maltsuðuhús, brennivínsgefð-
arhús, leikhús og skemtistað--