Lesbók Morgunblaðsins - 12.11.1950, Page 5

IV LESBÖK MORGUNBLAÐSINS
521
ORKA SOIAR
HVERINIIG Á IVfANMKYIMIÖ
AÐ HAMDSAIVIA HAMA?
þeir grófu upp líkin og lögðu mold-
ug í kisturnar, en fyrir grafarstæð-
inu vottar enn, því það var óbyrgt.
Voru íestar bjöllur neðan í kist-
unum, ein í kistu Ara, tvær í kistu
Bjarnar prests, en þrjár í kistu Jóns
biskups, og hringdust þær er kist-
urnar hræðrusk Fóru þeir til Torfa-
staða um kvöldið, en annan dag
að Laugarvatni, ijölduðu þar yfir
líkunum, þvoðu bau, og bjuggu um
sem best máttu, og í'luttu norður
til Hóla síðan.
Jökulsá er kallast Hjeraðsvötn,
var í leysingu, komust þeir yfir
um á isbrú einni, en þegar er þeir
voru yfir komnir, rak af spöng-
ina. Hvar sem þeir komu nærri
kirkjum i Hóla biskupsdæmi, var
hringt klukkum öllum, og er fyrst
sá til líkfararinnar frá Hólum, hjá
Laufskálaholti, var öllum klukk-
um hringt þar til er líkin voru í
kirkju borin, en kennimenn og all-
ur lýður gengu út yfir tröð í móti
líkunum með söngvum og harmi.
Voru þau jörðuð í Hólakirkju fyr-
ir framan kórdyr, þvert yfir frá
kapellunni, virðuglega e-ftir fyrir-
sögn Sigurðar prests, og þeir treg-
aðir mjög af mörgum norðanlands.
En sjónlitlir menn og vanfærir með
ýmsum hætti, keptust við að snerta
kistur þeirra, og þóttust fá af
heilsubót, kölluðu þá heiliga menn
og guðs píslarvotta, or var það á
djúpum rótum sett mjög lengi á
Norðurlandi síðan, og svo hatur
það hið mikla, er menri höfðu á
öllum mótstöðumönnum þeirra.
V 'V
HEIMSFRAMLEIÐSLAN af oliu er nú
hartnær þrisvar sinnum meiri heldur
en hún var 1928. Framleiðsla alumin-
íums hefur ferfaldast á sama tíma.
-----o-----
— Ofl hefi jeg hugsað um það hví-
likt saeluríki jörðm væri, ef við kæro-
um jafn vel fram við náungann eins og
við hundinn okkar. (Albert Guérard).
FRÁ sólinni stafar svo mikil orka,
að nægja mundi mannkyninu um
allar aldir, sje hægt að handsama
hana.
Á hverri einustu klukkustund
stafar svo mikil orka frá sólinni til
jarðarinnar, að jafngildi er þeirrar
orku, sem er í 210 miljónum smá-
lesta af kolum. Frá sólinni fáum
vjer meiri orku heldur en er í öllu
úraníum jarðarinnar. Á hverjum
sólarhring stafar frá sólinni meiri
orka til hitabeltisins og tempruðu
beltanna, heldur en er í öllum orku-
verum jarðar, hvort sem þau eru
rekin með kolum, olíu eða vatns-
afli, og þótt talin sje öll þau orku-
ver, sem maðurinn hefur komið
upp frá því að hann skapaðist. Öll
sú orka, sem geymd er í kolum, gasi
og steinolíu í iðrum jarðar, jafn-
gildir ekki meíru en 100 daga sól-
skini,
Hjer er um orkustöð að ræða,
sem getur fullnægt öllum þörfum
mannanna um ljós og híta svo lengi
sem jörðin er bygð. En hví er þá
þessi mikli kraftur ekki hagnýttur?
Hvaða tilraunir hafa verið gerðar
i þá átt? Og hvenær megum vjer
eiga von á því að fá sóiarorkuver ?
Margskonar tilraunir hafa verið
gerðar til þess að handsama orku
sölarinnar, og ber þá fyrst og
fremst að nefna þær tilraunir, sem
farið hafa fram í Massachusetts
Institute of Technology, undir yfir-
umsjá dr. Hovt C. Hottel. Þessar
tilraunir hafa verið með ýmsu móti.
Það hefur verið reynt að safna
hitageislum sólarinnar til að fram-
leiða gufu, framleiða rafmagn og
hita upp hús. Það heíur einnig ver-
ið reynt að komast að því á hvern
hátt grös og jurtir breyta sólarljós-
inu í sykurefni, sterkju og chlorop-
hyll.
Sem stendur eru nú reyndar
fimm aðferðir til þess að hagnýta
sólarorkuna:
Hita sólarljóssins er safnað, ann-
að hvort með holspeglum eða á
stóra fletí, sem drekka í sig hita,
og' síðan á að nota hitann til þess
að framleiða gufu.
Þá er og verið að reyna að finna
upp sjerstök tæki, sem taka við
sólarljósinu og breyta því í raf-
magn.
Og að lokum er reynt á efnafræð-
islegan hátt að breyta sólargeislun-
um í rafmagn.
Lengst hefur mannkymð fengist
við það að safna sólargeislunum
með holspeglum. Frá þeim tíma,
er menn uppgötvuðu það, að hægt
er að kveikja í brjefum með því að
láta sóíargeisla falla á þau í gegn-
um brennigler, hafa menn broiið
heilann um það, hvernig hægt værí
að nota þennan hita í stórum stíl.
Og þegar menn höfðu kynst gufu-
aflinu, fóru þeir að hugsa um að
nota sólarhitann til þess að fram-
leiða gufu. Nú eru menn farnir að
nota stóra holspegla til þessa, og
speglarnir eru betri eftir þvi sem
þeir eru stærri. Endurkasti hitans
frá þeim er beint á örmjóa pípu-
vafninga og er vatn í pipunum, En
á þessu eru þó mörg vandkvæði.
Dr. Charles G. Abbot við Smith-