Lesbók Morgunblaðsins - 12.11.1950, Qupperneq 11

F LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
væri skipaður og yrði verksvið
hans að sjá um að kláðanum væri
útrýmt. Felst landshöfðingi á þetta
og skipaði Jón ritara í það embætti
1875.
Árið eftir risu upp mikil mála-
ferli út af því, að Jón hafði tví-
vegis dæmt Halldór Kr. Friðriks-
son yfirkennara í sekt fyrir það, að
hann hefði ekki viljað hlýðnast
fyrirskipunum sínum um böðun.
Átti Halldór jafnan nokkrar kind-
ur og þóttist einfær um að lækna
þær. ef þær skyldi fá kláða, en mun
nú hafa talið þær heilbrigðar. Taldi
hann og vafasamt að Jón hefði
nokkuð dómsvald, er leyfði honum
að sekta menn. Skaut hann því
sektardómunum til landsyfirrjett-
ar, en hann ónýtti sektardómana
og taldi að Jón hefði ekki neitt
dómsvald.
Þetta varð til þess, að landshöfð-
ingi gaf út nýtt erindisbrjef handa
Jóni, og var honum þar veitt fullt
dómsvald í öllum þeim málum, er
snertu kláðaffeekningar. Að þessu
erindisbrjefi fengnu dæmdi Jón í
þriðja sinn sektir á hendur Hall-
dóri Kr. Friðrikssyni fyrir þrjósku.
Hann skaut dóminum enn til yfir-
rjettar. Og yfirrjettur ógilti enn
dóm Jóns á þeim forsendum, að
það lægi fyrir utan valdsvið lands-
höfðingja að selja lögreglustjóra
slíkt vald í hendur.
Nú var Jóni farið að renna í skap,
bæði við Halldór og assessorana í
yfirrjettinum. En ekki var hann á
því að gefast upp. Og nú útvegaði
landshöfðingi honum konunglega
umboðsskrá (dags. 26. sept. 1876).
Var honum þar með veitt dómara-
vald og fógetavald í öllum lögreglu
-málum varðandi fjárkláðann, hvar
á landinu sem væri og hvenær sem
væri meðan sú umboðsskrá væri í
gildi.
Með þetta vald í höndum kvað
Jón upp nýan sektardóm á hendur
Halldóri. En eins og fyr skaut Hall-
W~ 527,
dór þeim dómi til yfirrjettarins.
Og enn einu sinni ónýtti yfirrjett-
ur dóm Jóns og taldi að umboðs-
skráin, sem veitti honum dómsvald
færi í bág við stjórnarskrána, því
að þar væri um þá breytingu að
ræða á skipan dómsvaldsins, er
skv. 42. gr. stjórnarskrárinnar yrði
ekki ákveðin nema með lögum.
Þannig lauk þessum málum. En
geymt er ekki gleymt. Og Jón rit-
ari hafði ekki gleymt því hvernig
Halldór og yfirdómararnir höfðu
sett fyrir hann fótinn í þessu máli.
Það kom nú fram þegar leið að
bæarstjómarkosningunum.
EINS og áður er sagt var kosningin
auglýst viku fyrir jól með hálfs
mánaðar fyrirvara. Er svo að sjá
að alt hafi verið kyrt á ýfirborð-
inu fram yfir hátíð, éndá voru þá
ekki dagblöðin til þess að flytja
áróður inn á heimilin. Hjer voru þá
aðeins tvö vikublöð, „ísafold“ und-
ir ritstj. Gríms Thomsen og „Þjóð
-ólfur“ undir ritstjórn Matth. Joc-
humssonar. „ísafold“ ljet ekki svo
lítið að minnast á kosningarnar,
hvorki að þær stæði fyrir dyrum,
nje hver úrslit þeirra hefði orðið.
En 30. desember birti „Þjóðólfur“
stutta áskorun til bæarmanna um
að neyta kosningarjettar síns, og
sagði á þessa leið:
— Hver sá borgari, sem á kosn-
ingarjett, er skyldur til að mæta, ef
hann getur mætt — skyldur til þess
bæði sjálfs sín vegna og meðbræðra
sinna, en eiga ekki alt sitt undir
hverjum sem vill. í annan stað ber
bæði skylda og nauðsyn til, að þeir,
sem kjörfund sækja, athugi sem
best atkvæði sín og kjósi ekki eftir
annara ráðum, heldur af eigin sann
-færingu. — Síðan bendir blaðið á
að fjármál bæarins og hin nýu
lóðagjaldalög ætti að vera þau mál,
er kosningarnar snerist um.
Annað lögðu blöðin ekki til kosn-
inganna þá. Til þeirra er og ekki
annan fróðleik að sækja um það
hver hiti var í þessum kosningum,
en að „Þjóðólfur“ segir að þeim
loknum: „Hefur ekki að sögn nokk-
ur fundur verið sóttur með jafn
miklu kappi sem bessi “
Hvenær Jón ritari hófst handa
verður nú ekki sjeð, en sjálfsagt
hefur hann farið á stúfana upp úr
jólum og þreifað fyrir sjer meðal
kjósenda. Og að morgni gamlárs-
dags voru víðsvegar á götuhornum
í btenum birt ávörp til kjósenda,
þar sem þeir voru varaðir við því
að kjósa Halldór Kr. Friðriksson í
bæarstjórn. Viðvaranir þessar voru
skrifaðar og höfðu verið festar upp
um nóttina eða í býtið um morgun^
inn. En þegar er bæarfógeti vissí
um þetta, sendi ha:m lögregluþjón-
ana til þess ,að rífa öll þessi ávörp
niður.* ''■' i’
Þá um daginn stefndi Jón bænd-
um og tómthúsmönnum á fund og
var þar samþykt að skora á bæar-
menn að kjósa þessa menn í bæj-
arstjórn:
Guðmund Þórðarson á Hóli
Egil Egilsson kaupmann
Jón Jónsson ritara
Jón Þórðarson í Hákoti og
Pjetur bónda Gíslason í Ána-
naustum.
Jón ritari var ritari á fundinum
og þegar að honum loknum Ijet
hann festa þessa áskorun upp á
götuhornum og „vonaði að Theo-
dór.... mundi lofa auglýsingun-
um að sitja, því fremur sem hann
hefur látið nafnlaust brjef með
auðþekktri hönd og innihaldandi
áskorun um áð kjósa Halldór, sitja
óhreyft á veitingahúsi því, þar sem
höfðingjar bæjarins hafa amtsleyfi
til að vera við toddý og bjór-
drykkju alla nóttina."
JÓN HELGASON biskup, sem vel
mátti muna þessar kosningar, hef-
ur sagt svo frá þeim:
— Undir árslok urðu hjer táls-