Lesbók Morgunblaðsins - 31.12.1950, Blaðsíða 2

614 -
LESBOK MORGUNBLAÐSINS
þránni byr undir vængi og auðg-
uðu hugmyndalífið.
Náið samlíf við vinnandi fólk,
við skepnur og við náttúruna sjálfa
voru hinar æskilegustu aðstæður
til eðlilegs þroska.
Barnafræðslu vantaði heldur
ekki á Laufásheimilinu. Sira Gunn-
ar Gunnarsson var mentaður vel.
Hann hafði lært undir skóla hjá
föður sínum, verið fimm vetur í
Hólaskóla og tekið síðan stúdents-
próf hjá Geir biskupi Vídalín. —
Biskupsritari var hann í 21 ár.
Lagði hann þá jafnframt stund á
læknisfræði og var veitt lækninga-
leyfi. Hann var því farinn að full-
orðnast, er hann tók prestvígslu og
fekk veitingu fyrir Laufási 1828, að
föður sínum látnum. Konu sinni,
Jóhönnu Kristjönu Gunnlaugsdótt-
ur Briem, sýslumanns í Eyafirði,
kvæntist síra Gunnar fjórum ár-
urn síðar. Var hún 32 árum yngri
en hann. Frú Jóhanna Kristjana
var öllum þeim kostum búin, er
prýða mega góðá eiginkonu og
móður.
Bókakostur góður var á heimil-
inu. Notaði Gunnat sjer það eink-
um og bjó alla ævi síðan að sumu,
sem hann þá las. Þar á meðal voru
Smárit síra Jóns lærða, f Möðru-
felli. Þau fluttu góðar greinar um
trúarlærdómana, vekjandi smásög-
ur og frjettir af trúarvakningum
og kristilegu sjálfboðastarfi í ná-
lægum iöndum. En hugfangnastur
varð Gunnar af frásögum þeirra
um merka kristniboða og starf
þeirra í fjarlægum heimsálfum.
Þær las hann oftar en einu sinni.
Sú hugsun hvarflaðí oft að hon-
um, bæði þá og síðar, að hann
skyldi verða kristniboði og fórna
sjer fyrir það, er hann síðar nefndi
„aðalvelferðarmál mannkynsins“,
kristniboðið.
Árið 1851 fell systkinmn i Lauf-
ási mikið happ 1 skaut Heilsu föð*
ur þeirra hafði farið síhrakandi. En
þá rjeðist til hans aðstoðarprestur
og heimiliskennari guðfræðikandi-
dat Bjöm Halldórsson prófasts í
Sauðanesi.
Bjöm hafði oft komið i Laufás
áður. Honum fylgdi hressandi vor-
blær, sem hreif hugi ungra manna.
Hann hafði víða farið og kunni frá
mörgu að segja. Á sama stóð hvaða
efni hann snerti, þá varð það lífi
gætt. Hann sagði bræðrunum frá
frelsishreyfingum og byltingum úti
í löndum og frá þjóðfundinum, sem
haldinn hafði verið í Reykjavík þá
um sumarið. Konungsfulltrúi hafði
risið öndverður gegn rjettlátum
kröfum íslendinga um aukið sjálf-
stæði og skotið skollaeyrum við.
En þá stóð upp úr sæti sínu Jón
Sigurðsson. Fóru þingmenn allir að
dæmi hans og tóku undir einum
rómi, er hann mælti: „Vjer mót-
mælum allir!“ Þá svall þeim móð-
ur, Tryggva og Eggert er þeir
heyrðu þetta. Þá tók að dreyma
stóra drauma um sigursæla bar-
áttu undir forystu Jóns Sigurðs-
sonar, fyrir heill og frelsi íslands.
Gunnar var íhugull, sagði færra en
sór í hjarta sínu málstað íslands
og Guði sínum hollustu. Frjóls
þjóð skyldu íslendingar verða, en
þó umfram alt kristin þjóð. Þrett-
án ára gamall var hann þegar ráð-
inn í að verða prestur.
Gunnar var á þrettánda ári, þeg-
ar Björn Halldórsson kom í Laufás
og naut kenslu hans fjóra næstu
vetur. Tókst þegar með þeim inni-
leg vinátta, er holst æ síðan meðan
báðir lifðu.
—oOo—
ARIÐ 1853 verða mikil umskifti á
Laufásheimilinu. Síra Gunnar and-
ast en við embætti tekur síra Björn
Halldórsson. Á næsta ári flytur
ekkjan með börnin að Hálsi í
l'njóskadal og giftist þá um haustið
síra Þorsteini Pálssyní, er mist
hafði hina fyrri konu sína ári áður.
Hann ótti fjórar dætur á lífi eftir
fyrra hjónaband.
Síra Þorsteinn hafði numið hjá
prestum skólalærdóm allan, en var
að öðru leyti sjálfmentaður m: ður.
Hann var sjer úti um nýar ba kur
og helt lærdómi áfram eins len; i og
hann lifði. Búsýslumaður var hann
mikill, Ijet smíða timburkirkju og
byggja upp öll hús prestsetursins.
Hann var orðlagður krafta og
glímumaður og reit bók um þá
íþrótt. í veikindum á heimilinu tók
hann að lesa lækningarit, „því að
þá fann hann það átakanl 3ga,
hversu bágstaddir landsmenn \ oru
með læknishjálp. Varð hann brátt
mjög heppinn og nafnkunnur la kn-
ir, svo menn sóttu til hans úr öll-
um sýslum landsins, og er ólrætt
að fullyrða, að enginn einn maður
á íslandi hefur orðið fleiri mcnn-
um að liði með lækningum sírum
á jafn stuttum tíma sem hann
varð,“ segir 1 Prestaævum Sighvat-
ar Borgfirðings. Síra Þorsteinn var
bjargvættur, sem menn leituðu til
í allskonar vandamálum. Kenni-
maður var hann góður og ága tur
barnafræðari. Hann var því alt í
senn, prestur, bóndi, kemiari og
læknir, og heimili hans hið ákjós-
anlegasta fyrir unga menn, er vildu
frama sig.
Um haustið 1855 fer Gurnar
Gunnarsson suður til Reykjaví cur
og byrjar nám í latinuskólanum þá
sextán ára gamall. Námið sóltist
honum seint sökum vanheilsu. Út-
skrifaðist hann eigi þaðan fyr en
1863. Því næst var liann tvö ár á
preslaskólanum, útskx-ifaðist þa 5an
sumarið 1865 og vígðist strax á eft-
ir 27. ágúst til að verða aðstoc ar-
prestur lijá Halldóri prófasti í
Sauðanesi, föður síra Björns viaar
síns í Laufási. En Halldór próf ist-
ur átti Þóru hálfsystur síra Gunn-
ars, samfeðra.
Dvölin að Hálsi varð öriagmk
fyrir þá bræður, Tryggva og Gunn-