Lesbók Morgunblaðsins - 31.12.1950, Blaðsíða 4
616
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
ástundunarsemi, þangað til prest-
urinn kæmi næst.“
Endurskoðun Sálmabókarinnar
var eitt þeirra mála, sem síra Gunn
-ar Ijet mjög til sín taka. Haustið
1872 birti „Norðanfari“ grein eftir
hann um hina nýu Sálmabók, er
gefin var út árinu áður. Finnur
hann margt að bókinni, en honum
lætur ekki'að skrifa neikvæðar að-
finslur, heldur er hann í þessu máli
sem öðrum ráðhollur og tillögu
góður. Vill hann að Sálmabókin
verði enn endurskoðuð og segir að
nokkrir menn haij tekið saman
endurskoðunarregtur og birtir ell-
efu þeirra í grein þessari. Má vafa-
laust telja að tveir þessara „nokk-
urra manna,“ hafi verið þeir vi»-
irnir síra Björn í Laufási og síra
Gunnar, þá á Svalbarði.
Síra Björn var eins og kunnugt
er skipaður í hina nýu sálmabókar-
nefnd. Átti hann ríkan þátt í end-
urskoðun nýrrar Sálmabókar, er út
kom 1886. Eru í henni margir sálm-
ar eftir hann, frumortir og þýddir
og hafa sumir þeirra náð miklum
vinsældum.
Síra Gunnar hefur lagt meira
til þessara mála en mjer hefur tek-
ist að grafast fyrir, samkvæmt um-
mælum síra Björns og Þórhalls
biskups sonar hans. Þórhallur bisk-
up segir í Kirkjublaðinu 1891 þetta:
,,Nafn síra Gunnars finst eigi í
vorri nýu og góðu Sálmabók. En
ætti að segja sögu hennar frá upp-
hafi, stæði nafn hans þar fremst
og fyrst.“
Tveir ágætir sálmar eru eftir
síra Gunnar í Sálmabókarviðbæt-
inum 1933. Má fastlega gera ráð
fyrir, að þeir verði báðir teknir
í hina nýu útgáfu Sálmabókarinn-
ar, sem enn er í undirbúningi.
Þeir, sem lesið hafa sálminn
dýrlega, „Krýp jeg nú að krossi
þínum, Kristur Jesú, drottinn
minn,“ fá um það nokkurt hugboð
hvers hefði mátt vænta af síra
Gunnari sem sálmaskáldi, ef hon-
um hefði orðið langs lífs auð-
ið. Síðasta vers sálmsins er á þessa
leið:
„Undir þínym kæra krossi,
Kristur Jesú, held jeg mig,
uns jeg hef með kserleikskossi
kærleik bundið fast við þig.
Hjartað þjer jeg helga mitt,
hjartað fyr mjer gafstu þitt,
hjartað mitt skal heita gjalda
hjartans þökk um aldir alda.“
—oOo—
EKKERT, sem eftir síra Gunnar
Gunnarsson liggur, lýsir honum
betur en erindi hans til Þingvalla-
•ijjfcndarins 1873, og birt var í „Norð-
«nfara“, undir yfirskriftinni „Þjóð-
hátíð“. Síra Sigtryggur á Núpi hef-
ur sagt mjer, að hann muni enn,
hvílíka hrifningu grein þessi vakti,
er hún kom út meðal almennings.
íslendingar keptu að nýum á-
fanga í baráttu sinni fyrir sjálf-
stæði landsins, í tíð síra Guhnars.
Hann fylgdist með í þeirri bar-
áttu af brennandi áhuga, og hafði
góðar aðstæður til þess, einkum
námsárin í Reykjavík. Síra Arn-
ljótur á Bægisá sat þá á þingi, og
síra Þorsteinn á Hálsi var um tíma
þingmaður Suður-Þingeyinga. Um
hann er það sagt að „frelsi þjóðar
hans hafi verið síðasta hugsun
hans og áhyggja, jafnvel á bana-
beðnum.“ Síra Gunnar var tíður
gestur á heimili Jóns ritstjóra Guð-
mundssonar og þá, með mörgum
öðrum ungum mentamönnum, í
brennipunkti pólitískra umræðna.
Mjer vinst ekki tími til að rekja
hjer að nokkru ráði innihald hinn-
ar gagnmerku greinar síra Gunn-
ars.
Hann gengur þess ekki dulinn, að
þjóðin á það fyrst og fremst undir
sjálfri sjer, hvort hún verður aftur
frjáls og fullvalda eða ekki. Það
er undir því komið, öllu öðru frem-
ur, að hún „læri að treysta Guði
og sjálfri sjer.“ Efling trúrækni og
almennrar fræðslu er höfuðnauð-
syn hennar.
Mikil aðdáun kemur fram í rit-
gerðinni á Jóni Sigurðssyni. Vill
hann að leitað sje til „Jóns vors“,
eins og hann kveður að orði og
hann fenginn til að semja „sögu
íslands fyrir umliðna þúsund ára
öld.“
Ritgerðin er með öllu ádeilulaus.
En í henni gætir mikils sársauka og
jafnvel gremju vegna vesturfara-
faraldurs, sem þá var sem óðast að
grípa um sig. Hyggur síra Gunnar, f
að það helst muni geta orðið til að
, glepja þjóðhátíð, þjóðerni og þjóð
heilu og höldnu.“ Hann er mjög
mótfallinn þessum landflótta. „ís-
land er,“ segir hann, „mitt land, þar
sem jeg vil helst lifa og deya.“ Hins
vegar viðurkennir hann, að þjóð-
inni er vorkunn, „meira en vork-
unn. Göfug þjóð vill ekki kúgast
láta.“ Og bregðist sú von, að kon-
ungur færi íslendingum stjórnar-
bót á þjóðhátíðinni (1874), býst
hann ekki við, „að þjóðin uni þá
hjer framar kyr.“ Og hann getur
fyrir sitt leyti ekki hugsað til að
verða viðskila við hana. Hann ger-
ir með öðrum orðum ráð fyrir að
fyr muni þjóðin flýja sitt ástkæra
land en að búa í því áfram við
ófrelsi. — Jeg er efins í, að það
komi annars staðar berar í ljós í
stiórnmálasögu íslendinga, hvílík
alvara hefur fylgt frelsisbaráttu
þeirra. Er oss, sem nú lifum, holt
að minnast þess.
Fjórar tillögur koma fram í rit-
gerð síra Gunnars, og eru þær þess-
ar:
Að Jón Sigurðsson sje fenginn
til að semja sögu íslands. „Vel-
komin sje oss íslands sagan hans á
þjóðhátíðinni....“ segir hann. „Við
hönd Jóns Sigurðssonar viljum við
ferðast fram um allar aldir sögu
vorrar, og láta foringja vorn leiða
oss til sögulegra sanninda vorra.“
Þá leggur hann það til,