Lesbók Morgunblaðsins - 29.07.1951, Blaðsíða 3

LESBÖK MORGUNBLAÐSINS
3C7
afskekkt, stöðvuöust þeir vöruflutn-
ingar, sem nægt hefðu til þess að cfJa
vöxt og viðgang borgarinnar.
Nú er Sandhöfði ekki lengur í þjóð-
braut, aðeins nokkur stór flutninga*
skip leggja leið sína suður fyrir Ame-
íiku, og fæst þeirra fara gcgnum
Magellanssund. Enda þótt mjög hafi,
dregið úr siglingum er verslun
höfuðborgar hjeraðsins enn nokkur.
Landið í kring er víðáttumikið og vel
fallið til kvikfjárræktar. Er því rnikill
útflutningur þaðan á ull og frystu
kjöti. l>að annast borgarbúar ásaini
iðnaði og dreifingu á innfluttiun af-
urðuin út um sveitina, en viðskiptin
hafa vissulega minnkað og bærinn
staðið í stað.
BORGARBRAGUR
Megnið af byggingunum eru siðan
um aldamót, hrörleg timburhús með
ryðguðu eða rauðmáluðu bárujárns-
þaki. Hefur þeim verið hróflað upp og
umgengnin kringum þau verið hin lak-
asta. Á stöku stað sjást steinsteyptar
opinberar byggingar og nokkur múr-
steinshlaðin hús.
Flestar göturnar eru malarbornar og
holóttar mjög, eða steinlagðar og ósljett
ar, en aðalgatan er steypt, og svo eru
luktarstaurarnir einnig, rjett eins og
það væri nýja Lækjargatan. En hjer
eru farartæki öll önnur. Gömlum bíl-
skrjóðum er ekið með fullum hraða,
lúðrar þeyttir i sífellu og ekki skeytt
um neinar umferðareglur, enda eru
árekstrar daglegir viðburðir.
Ríðandi menn þeysa um göturnar og
hestvögnum er ekið yfir gangstjettir
sem annað. Karlar ganga um með sölu-
vagna, brýningartæki og jafnvel vin-
tunnur á hjólum, sem þeir selja úr á
götuhornum og standa kerlingar og
krakkar i hópum kringum þá.
Þótt ibúðarhúsin sjeu yfirleitt ekki
skrautleg og lítið sje lagfært í kring-
um þau, er langt frá því að bærinn sje
óþrifalegur. Borgarstjóri, sem er kven-
maður, og áhugamenn í bæjarmálum,
liaía gert sjer far um að prýða staðinn
nteð fjölda af fallegum torgum og görð-
um, skreyttum minnisvörðum af at-
burðuin úr sögu hjeraðsins, fallega
klipptum trjám og margskonar skraut-
runnum og blómum.
TRJAGRÓÐUR SANDHOFÐA
OG REYKJAVIKUR
Það er fróðlegt að gera samanburð á
ti-játegundum Sandhöíðaborgar og
Iteykjavíkur. Hjer getur að lita mörg
hin sömu trje. Kunnuglega koma mjer
fyrir sjónir reynitrje með rauðum berj-
um, vindbarin og kalin í toppiniti silíur*
reynir og kræklótt birki, sem er ekki
hærra en birkið okkar heima. Mörg
önnur trje eru sarat stór og falleg og
heilir skógar eru hjer rjctt við bæinn
með suðurhvelsbeyki og öðrum þar-
lendum trjám. Það er athyglisvert hve
syprustrje eitt vex hjer vel i görð-
um. Það er klippt í sívala stróka eða
notað í geröi. Annars er áhugi borgar-
búa fyrir skógrækt lítill, og þessum
rúmum 30 þús., sem hafast hjer \ið er
eflaust margt annað betur gefið en um-
hirða og ræktun.
Megnið af íbúum bæjarins eru Indí-
ánar eða af Indíánakynt Er það fremur
ofrítt fólk og illa vaxið, lágt, útlima-
stutt og hjólbeinótt. Það þjáist auð-
sjáanlega af fjörefnaskorti, enda lifir
það nær eingöngu á kindakjöti og skel-
fiski. Hár þess er strítt og úfið af vindi,
kinnbeinin há og rauðir dílar í gráu
andlitinu. Þetta fólk er fremur áhuga-
laust um allar framkvæmdir, enda eru
flest meiriháttar störf unnin af fólki
með hvitt hörund.
A TILRAUNABtl HJERADSINS
Senor Mario Habit, formaður tilrauna
stöðvarinnar, ekur með mig um
nágrennið og sýnir mjer staðinn. Við
heimsækjum gróðrarstöðina hans Her-
manns Mutschke Ross. Hann er ensk-
þýsk-chileanskur, mjög viðfeldinn ná-
ungi, fullur áhuga fyrir íslandi og sam-
anburði á gróðri þess og Eldlands. Við
skoðum stöð hans, blómagarðinn, trje
og runna, jeg bragða á stórum berj-
um, sem fjelagar mínir kalla Kalefate
og segja að þjóðsagan segi að sá, sem
borði þessi ber, komi aftur til Punta
Arenas.
Siðan er ekið út á tilraunabú staðar-
ins og gengið i fjósið. Þar eru 30 svart-
skjöldóttar kýr af Holstein kyni, stór-
ar og stæðilegar. Fjósið er þrifalegt og
vel byggt. Úti á akri standa sterklegir
hestar og kollótt, ullarmikið fje. Senor
Habit segir, að megnið af kindunum,
sem fyrst voru fluttar inn, hafi drepist,
og svo haf) það gengið i mörg ár, þar
til sjerstaþur harðgerður stofn vald-
ist úr, sem hafði mótstöðuafl gegn hin-
um erfiðu lífsskilyrðum.
Senor Habit vekur athygli mína á
stórum súrheysturni, þeim eina í hjer-
aðinu. Hann er hreykinn yfir þessari
nýjung. Hjer eiga þeir við sömu erfið-
leika að etja og við heima við hey-
þurkun. Þeir eru allan daginn að
breiða og taka saman, og eru í stöð-
ugrl baráttu við vind og regn, Annars
þurka þeir hcyið inni á tilöðugólfi, A
tilraunabúinu standa tveir menn og
snúa heyinu öllum stunduin þangað til
það þornar, en siðan er því komið upp
í sæti. Nokkrir tilraunareitir eru á
stöðinni. Grastegundir, smári og aðrar
belgjurtir eru að mestu leyti aðfluttar
og þær sömu, sem við notum heima.
Senor Habit hefur reynt að rækta alfa
alfa og fengið það til þess að vaxa svo-
lítið yfir sumarið.
Ekki eru öll nytjagrös aðflutt. Er
fróðlegt að sjá, hvort við getum ekki
notað eitthvað af þeim innlendu teg-
undum heima. Hafra og bygg rækta
þeir hjer. En sumarið er eins og hjá
okkur, ekki nægilega gott, til þess að
kornið nái verulegum þroska.
FERÐIN TIL RIO SECO
Buenos dias! Það er barið að dyr-
um og Senor Schults býðst til þess að
aka með mig austur með strönd Mageil
anssundsins. Á leiðinni förum við í
gegnum stóra fjárhópa, sem verið er
að reka til slátrunar. Þvílíkar kindur
og þvílíkur fjöldi. Smalarnir eru ríð-
andi, klæddir stórum skikkjum, með
svarta, barðastóra hatta á spánska vísu
og eru vigamannlegir mjög. Við stað-
næmumst í skógarjaðri, og þar er jeg
skilinn eftir með dökkutn dvergvöxn-
um karli það sem eftir er dagsins.
Skógurinn er mestmegnis úr suður-
hvelsbeyki, einkennilegum, gömlum
trjám, hálfrotnum og alþökktum snýkju
plöntuin. Fræ er ekkert, en við tinum
ber af runnum og lyngi. Jeg réika um
skóginn og rekst á nokkrar afar falleg-
ar blómplöntur og nokkrar belgjurtir
með þroskuðu fræi.
Á leiðinni heim förum við meðfram
sjónum, framhjá sláturhúsinu, þar sem
þúsundir máva sitja og gæða sjer á inn-
yflum sauðkindanna. Himininn er heið-
ur og blár og sjórinn rauðuí- af kinda-
blóði. í fjarska standa tveiir menn á
ströndinni og bogra yfir eihhverju. Við
komum nær og sjáum að þar er lik á
reki í fjöruborðinu. E£ til vill hefur
einhverjum Indíánanum orðið laus
höndin. Eða var það Spánverji sem fór
heldur ógætilega með hnífinn sinn? í
Punta Arenas eru slíkir viðburðir al-
gengir, þvi hjer er að jafnaði framið
eitt morð á mánuði liverjum.