Lesbók Morgunblaðsins - 15.06.1952, Qupperneq 10

318
Saga Væringjanna fornu var
lengi eftirlætisrannsókn Sigíúsar
Blöndals, og eftir hann liggur mik-
ið rit um hana óprentað. Þarna
mættust tvenn menningarsvið, sem
honum voru hugstæð, hin gríska
menning býsantísku keisaranna og
forfeður okkar og frændur, sem
sóttu Miklagarð. Hann ferðaðist
þangað og til Grikklands 1937 til
að kynna sér viðíangsefni og nið-
urstöður fornfræðinga um Vær-
ingjatímana og leiða augum þau
lönd, sem hann hafði dáð frá
bernsku.
Safn býsantískra bókmennta í
útgáfum 19. aldar eignaðist Sigfús
svo gott, að það þolir samanburð
við eign bestu vísindasafna á Norð-
urlöndum af þess kyns ritum. Einn-
ig átti hann fræðirit á nýgrísku,
rússnesku og nokkrum Vestur-
landatungum um þessi eíni.
Latneskar og grískar bókmennt-
ir voru námsefni hans til háskóla-
prófs í æsku og síðan ævilangt.
Bókasafn hans á þeim sviðum var
auðugt og prýðilegt. Háskólasafnið
er þar orðið vel sett með bóka-
kostinn frá þeim Einari Benedikts-
syni.
En fyrir utan þessi svið var Sig-
fús Blöndal sá tungumálamaður og
fjölfræðingur, að hann lét sig fátt
mannlegt engu skipta, eins og
Jakob Benediktsson lýsti í Skírni í
eftirmælum um hann. Hann hafði
eignast og nytjað valdar bækur úr
fleiri þjóðlöndum og um fleiri
menningargreinar en r.okkur ís-
lenskur samaldri hans, og er þá
allmikið sagt. Hann vissi gildi
þeirra. rita vegna þess, að hann
hafði lesið og gert þær hluta úr
sjálfum sér.
Þá fer betur að skiljast, hver
hugur fylgdi, þegar hann óskaði
bókunum heim og óskaði þeim sér-
staklega til háskólabókasafns. Og
framsýni hans um þörf háskólans
fyrir bækurnar styrktist af því, að
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
síðan 1901 hafði .hann verið-bóka-
vöcður að starfi og markmiðum,
unnið að því og lengstum í ábirgð-
arstöðu, að skrá og skipuleggja í
hendur framtíðar eitt af bestu og
fremstu vísindasöfnum Norður-
landa, konunglega safnið í Höfn.
Sigfúsi var stundum áhyggju-
efni, ef íslendingar misstu af
flestu því, sem höfuðborg konungs-
ríkisins hafði veitt menntamönn-
um, án þess að jafnhæf söfn og
menntalindir spryttu upp í Reykja-
vík. Þær áhyggjur lifa eftir hann
dauðan og eggja eigi síst okkur
bókaverðina, eftirmenn hans. En
bækurnar, sem hann valdi og nú
eru hér, sem hann kaus, eiga enn
hlut í verki, ef me.nn cru hæfir
til að nota sér þær.
3. Vort land er í dögun
af annari öld ....
í sambandi við það, sem að
framan segir, og frá sjónarmiði
bókavarðar eru orð Einars í Vær-
ingjum tilkynning um auknar
þarfir og vaxandi störf við hag-
nýta aðdrætti m. a. að bókasöfn-
um og náttúrufræðisöfnum lands-
ins. Þessi „önnur öld“ byggir lífs-
vonir þjóðarinnar á kjarngóðri
mennt og arðsamri tækni, og hvor-
ugur þáttur þroskans má án hins
vera.
Fyrstu 40 ár sín miðaði háskól-
inn í Reykjavík flest við það að
ala upp sömu embættisstéttir sem
verið höfðu. Til þess var guðfræði-
deild, læknadeild og lagadeild, en
hin 4., heimspekideildin, veitti eigi
réttindi (nema í kennarastöður
tvær við menntaskólana undanfar-
in 20 ár). En síðasta áratuginn fór
háskólinn að útskrifa menn með
viðskiptafræðilegu eða hagfræði-
legu prófi úr lagadeild, verkfræði-
legu úr nýstofnaðri verkfræði-
deild, þótt þar só ætlast til fram-
haldsnáms erlendis, og B.-A.-próf-
um úr heimspekideild, sem veita
nú kenr.araréttindi nær því sem
kandídatspróf þaðan veita.
Með því að stúdentafjöldi mun
verða kappnógur til að sækja þess-
ar tegundir náms senn hvað líður,
leiðir af því, að þorri kennara í
miðskólum og upp þaðan og fjöl-
mennt úrval verslunarstéttar og
tæknimenntaðs fólks verður há-
skólagengið lið, eflaust einnig
margir skipstjórar, garðyrkjumenn
og bændur.
Af því leiðir aftur, að í stað
fárra sérsviða verður háskóli okk-
ar brátt þannig, eins og megin-
háskólar frændþjóðanna, að honum
verður fátt mannlegt óviðkomandi
og allstór tæknisvið verða innan
landamæra hans.
Mér er nógu kunnugt, að hér
eftir verður verksvið Háskólabóka-
safns víðfeðmara en landsbóka-
safns, sem getur einbeitt sér meir
að húmanískum efnum og hlut-
verki þjóðbókasafnsins. Þar með
er ekki sagt, að safn háskólans
hafi nándar nærri fé og vinnukraft
til að þenja sig svo viða sem nýu
þarfirnar krefja þessi árin. En
aldrei hefur mér liðið úr minni,
hvað bókavörðum í stórsöfnum
Norðurlanda (eins og t. d. dr. Sig-
fúsi Blöndal) sýndist óumflýjan-
leg þessi útþensla háskóla og safns,
hvenær sem brugðið var upp fyrir
þeim rissmyndum af íslenzkri ný-
sköpun, segjum viðhorfinu 1946.
Það viðhorf helst enn og skýrist. í
fleiri löndum álfunnar eru þessi
viðhorf einnig nærri eins ný og
hér, og brátt knýa þarfirnar fast-
ar á.
Þetta er eins og menn vita or-
sök þess, að háskólinn hpfur undir
forustu Alexanders rektors færst í
fang eins mikil verkefni og hann
orkar í bili (og rúmlega það).
. Yngsta aukningin, B.-A.-prófin,
skýrir þetta nægilega. Próf eru eða
verða veitt í íslensku, dönsku,
sænsku, norsku, ensku, þýsku,