Lesbók Morgunblaðsins - 01.03.1953, Blaðsíða 10

LESBÓR MORGUNBLAÐSINS
na
hug hans í vorn garð, sem fram
heiur komið í vinsamlegum og höfð
-inglegum viðtökum góðra gesta
frá íslandi, og með mörgum öðr-
um hætti, enda var hann í viður-
kenningar skyni fyrir þann góðhug
sinn hjörinn heiðursfélagi í Þjóð-
ræknisfélagi íslendinga í Vestur-
heimi fyrir nokkrum árum,
og cr einn af mjög fáum erlendum
mönimm, sem sá sómi hefur verið
sýndur.
Ýn.sir íslendingar hafa í liðinni
tíð kennt við Ríkisháskólann, með-
al þcirra íslenzkir lögfræðingar og
læknar búsettir í Grand Forks, þar
sem háskólinn er í sveit settur, eins
og kunnugt er. Sveinbjörn John-
son, sem síðar verður getið, flutti
t. d. á lögfræðingsárum sínum þar
í borg fyrirlestra um stjórnfræði
og lögfræði í lagaskólanum á árun-
um 1913—1921, og Guðmundur
Thorgrimsen læknir í Grand Forks
hefur á síðari árum flutt fyrir-
lestra við læknaskólann.
Þessir íslendingar hafa verið
fastakennarar í Ríkisháskólanum í
seinni tíð: Bjöm Björnsson blaða-
maður, er kenndi þar blaða-
mennsku um skeið; Thomas Thor-
leifson (nú látinn), er um allmörg
ár var kennari í verslunarfræði;
ekkja hans, Margrét Thorleifson,
sem kennir í leikfimisdeild
kvenna; og loks dr. Richard Beck,
sem verið hefur prófessor í Norður-
landamálum og bókmenntum og
forseti þeirrar háskóladeildar sam-
flevtt síðan haustið 1929-
Átti norrænudeild háskólans 60
ára afmæli í fyrra haust, og var
starfs hennar þá getið í íslenzkum
blöðum beggja megin hafsins;
verður saga hennar því eigi rakin
hér á ný. Samt skal það endur-
tekið, að jafnframt því að mest
áherzla er lögð á kennslu í norskri
tungu og norskum bókmenntum,
vegna þess, að allur þorri nemend-
anna er af norskum ættum, er ís-
lenzka einnig kennd þar og fyrir-
lestrar fluttir um íslenzkar bók-
menntir samhliða bókmenntum
hinna Norðurlandaþjóðanna. Og á
liðnum 60 árum síðan deildin hóf
starfsemi sína, er það hreint ekki
orðinn lítill hópur námsfólks af ís-
lenzkum ættum, sem lagt hefur þar
einhverja stund á tungu feðra
sinna. Jafnhliða norskunni er ís-
lenzka einnig kennd í Bréfaskóla
háskólans; mun hann vera eini há-
skóli í Bandaríkjunum, sem slíka
fræðslu veitir, og hafa eigi allfáir
fært sér hana í nyt, meðal þeirra
ýmsir, sem ekki eru af íslenzkum
stofni.
Ríkisháskólinn á allstórt íslenzkt
bókasafn, einkum frá 19. öldinni og
fram á þá 20., en takmörkuð fjár-
ráð hafa torveldað kaup nýrra ís-
lenzkra rita stórum meir en æski-
legt hefði verið. Skylt er að geta
þess, að það voru íslenzkir háskóla-
stúdentar, sem áttu frumkvæðið
að stofnun hins íslenzka bókasafns
laust eftir aldamótin.
Frá því á allra fyrstu árum Ríkis-
háskólans hefur ungt fólk af ís-
lenzkum stofni stundað þar nám,
enda er meginbyggð íslendinga í
Pembinahéraði í Norður-Dakota
tiltölulega stutta vegalengd frá
Grand Forks. Framan af árum voru
íslenzkir nemendur svo fjölmennir
í háskólanum, að þeir höfðu með
sér Stúdentafélag, og gekkst það
fyrir stofnun íslenzka bókasafns-
ins, eins og fyrr er vikið að. Enn
er í háskólanum nokkur hópur
íslenzk-ættaðra stúdenta, eins og
verið hefur jafnan síðan hann hóf
starf sitt, þó að þeir dreifist nú
meir en áður var, því að margt
námsfólk úr íslenzku byggðinni
sækir, að vonum, Landbúnaðar-
háskóla ríkisins í Fargo, Norður-
Dakota. Hitt má fullyrða, að ekki
fjarri 300 stúdentar af íslenzkum
ættum hafi stundað nám í Ríkis-
háskólanum, og hafa þeir yfirleitt
getið sér hinn bezta orðstír og orð-
ið ættjörð sinni og ættþjóð til
sóma.
Einari Páli Jónssyni skáldi og
ritstjóra Lögbergs fórust meðal
annars þannig orð í ritstjórnar-
grein um 60 ára afmæli Norður-
landamála- og bókmenntadeildar
háskólans: „Ríkisháskólinn í North
Dakota kemur mjög við þróunar-
sögu íslendinga vestan hafs og hef-
ur brautskráð ýmsa okkar lærð-
ustu og beztu menn, er sett hafa
varanlega svip á félagsmúlastarf-
semi okkar; við eigum því á-
minnstri menntastofnun djúpa
þakkarskuld að gjalda og þá ekki
hvað sízt vegna ræktarsemi hennar
við menningarverðmæti hins nor-
ræna anda, og fer þá að vonum,
að blóðið rennur til skyldunnar.“
Þetta er vel mælt og drengilega,
og jafnframt réttilega, því að eins
og löngu er vitað, eru í hópi þeirra
íslendinga, sem nám hafa stundað
í Ríkisháskólanum í Norður-Da-
kota, margir þeir landar vorir, sem
hæst hafa borið merki íslenzks
manndóms vestan hafs og þá jafn-
framt varpað ljóma á þjóðstofn
sinn. Má þar fyrstan telja hinn
lang víðkunnasta þeirra allra, dr.
Vilhjálm Stefónsson, hinn heims-
fræga landkönnuð og rithöfund;
því næst þá mikilsvirtu og kunnu
lögfræðinga, prófessor Sveinbjörn
Johnson, fyrrum dómsmálaráð-
herra og hæstaréttardómara í
Norður-Dakota, Guðmund Gríms-
son, núverandi hæstaréttardómara
þar í ríkinu, Hjálmar A. Bergman,
fyrrum yfirréttardómara í Mani-
toba, Níels (Nels) Johnson, fyrrv.
dómsmálaráðherra í Norður-Da-
kota, Barða Skúlason, lögfræðing
og ræðismann íslands í Portland
í Oregonríki, og úr flokki kennara
og menntamanna, dr. Albert F.
Árnason, fræðslumálastjóra æðri
skóla í Norður-Dakota- Þrjá hinna
fyrstnefndu, þá dr. Stefánsson,