Lesbók Morgunblaðsins - 01.03.1953, Blaðsíða 15

LESBOK MORGUNBLAÐSINS
123
S^IÆUGLUH

ÞAÐ VAR eitt sinn á útmánuðum, þeg-
ar hjam var yfir allt og hvergi sást
á dökkan díl, að stúlka á Syðribakka
í Kelduhverfl fór snemma morguns
fram i eldhús að taka upp eld. Þegar
hún kom í eldhúsdyrnar brá henni
mjög; þvf að óhugnanlcgan hvin og
undarlegan gauragang var að heyra í
eldhúsinu, eins og það væri fullt af
draugum. Stúlkan varð að vonum
hrædd, því að' myrkt var. Hún skeldi
aftur eldhúshurðiniTt, hljóp dauðskelfd
til baðstofu og sagði sínar farir ekki
sléttar. Var nú kveikt ijós og fóru pilt'-
ar fram í eldhús til þcss að vita hvað
gengi þar á. Og er þeir opnuðu eldhús-
ið heyrðu þeir sama dyninn og gaura-
ganginn og sáu livar griðarstór, ókenni-
lcgur fugl fleygðist úr einu horni í
annað með miklum vængjaslætti.
liftir nokkurn cltingaleik tókst þeim
að lrandsama fuglinn og kom þá i ljós
að þetta var snæugla. Skildu menn
fyrst ckkert í þvi hvernig hún
lieföi fanð að komast itm i eldhús
um nóttina, cn skýring fékkst þó á
þvi von bráðar. Eldhússtrompurinn
var víð tunna og mun snaeuglan hafa
ætlað að setjast. á hana en orðið fota-
skoi'tur og hrapað niður.
Snæuglur voru sjaldsénar á þessum
slóðurn um þær nnindir. Þó haíði ein-
staka maður séð eina og ema á ilugi
og þess vegna báru menn kennsl á
þennan gtst. Ýmislegt var taiað um
livað aetti. að gera við ugluna og varð
bað fyrst að raði að reyna að ala hana.
Var hún svo flutt út í hey og gerður
íyrir Ijaiw í bcygtálinu. fwn#
sat' hún svo nokkurn veginn róleg.
Ekki virtist hún grimm, en ef henni
þótti gengið' of nærri sér, sperti hún
upp eyrnaskúfana og smelti hátt og
einkennilega í góm. Oftast var skugg-
sýnt þama i heyskápnum, þai‘ sem hun
sat, og giórði drauga’lega í grænar og
stórar glýrnur hennar í rökkrinu.
Engan mat vildi hún þiggja, cnda
ekki hægt að bera neitt fram af því,
sem hún var vön að cta, og nýmeti
ekki til. Henni var boðið hrátt salt-
kjöt og hangikjöt og yfirleitt ailt, sem
mönnum hugkvæmdist, cn hún snerti
ekki við neinu. Og til þess að hún yrði
ckki hungurmorða, var henni sleppl.
Eftir lýsingum mun þetta hafa verið
kvenfugl, þvi að hún var öll með grá-
brúnum blettum og rákum.
Heimkynni snæuglunnar er i nyrzíu
ishafslöndum og lifir hún þar aðallega
á læmingjum. En með stuttu millibili
hrynja laemingjarnir niður úr ein-
hverri pest og verður þá bjargarskort-
ur hjá uglunum. Þess vegna leita þær
í stórhópum suður á bóginn og er sagt
að þær komi svona fjórð'a hvert ár
alla leið suðtir tiL Bandarikianna, og
íara þá stundum allt suður í Texas.
Stundum koma þær þangað anemma í
október og hverfa ekki aftur fyr eu í
april. Af þessum sckum kalla Banda-
rikjamenn snaeugluna iiökkufugl. Vet-
urinn 1949—50 kom svo mikið af snæ-
uglum suður til Bandaríkjanna, að
jafnvel biöðin i. stórborgunum. íluttu
langar gretnar um þær.
í Fuglabók Ferðafélags jslands seg-
it. evo.uro sníuglvjpf;
— ‘Stór'þreklegá vaxinn fugl, nær
hvítur tilsýndar eða án ábcrandi
dekkri lita. Vængir hlutfallslega síutt-
ir, stélið fremur langt og fleygmyndað.
Höfuðið í minna lagi. Er tr.un meiri
„dagfugl" en aðrar uglur, þao er að-
eins i mikilli snjóbirtu að vetrinum að
hún virðist háifpartinn „fara hjá sér“.
— Snæuglan á að líkindúm fullan
rétt til þess að teljast með innlendum
fuglum. Að vísu verður her.sr óvíða
vart hér á landi nema helzt á vctrurn,
og hafa það verið taidir g Tcn’lenzltir
cðá norrænir vetrargcstir. ]>að er að-
eins á Norðuriandi (aðalloga Mið-
Norðurlandi), þar sem hún cr ekki
verulcga sjaldséð. En heimkynni hcnn-
ar cru hér á iandi aðallegr í austán-
vcrðu miðHálendi landsi's, norðan
jökla. Þó cr þar alls strðar frcmur
fátt af hcnni, og’ ffer það cflaust eftir
því, hvemig rjúpunni vegnar, cn hún
mun vera aöalfæða hennnr, sérstak-
lcga á vetrum. Auk þess cr snæugian
músæta eins og’ flestar ugiur, en hún
cr iíka afleitur fuglainorðingi. Rjúp-
ur, endur, ófleygir hálfvaxnir gæsa-
ungar, aúk alis þess, sem smterra er,
vorða að fylia hit hcnnar. þegar því
cr að skifta. Snæuglunnar verður mcst
vart á sumrum á hálendinti, vestan frá
Ódáðahrauni og' austur á Fljótsdals-
öræfi, cn þeir fáu varpstnðir hcnnar,
scm cnn cru kunnir, eru í vestanvcrðu
Ódáðahrauni.
Varphættir snæuglunnar eru litt
kunnir, vcgna þess að hún er i raun-
inni hánorrænn í'ugl, sem sjaldan verp-
ur svo nærri mannabyggðum, að ut-
hugumim á háttum hennar hafi orðið
komið við að nokkuru ráði. Him verp-
ur. oít í. víði og hriskjörrum, þar sem
þau er. að finna, en einnig annars stað-
ar, t. d. hérlcndis á háum kfcttum cða
hrauimybbum, likt og emir cöa fáikar.
Eggin eru oftast taiin vera 6, en geta
verið mnn fleiri, ef nóg ernf æti í ná-
grenninu. Þau eru hvít á lit og skuni-
in litt gljáandi.
UPPGOTATJN kjarnasjnxngj unnar
þarf ekki að verða mannkyninu t;l
íalls fremur en uppgötvun. clduij;' tu-
anna (Albcrt Einstein).
★
„Jæja, þú ætlar heim. tii mannsruj
þins aftur. Hefirðu fyrirgefið homu . ‘
„Já, ég keypti mér nýan lrait c,g