Lesbók Morgunblaðsins - 15.03.1953, Blaðsíða 6

LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
146
Árnason tilkvnnti stiftsyfirvöldun-
um þetta sama dag með bréfi og
maeltist til þess að stiftamtmaður
legði fram 20 rdl. af því fé sem á
fjárlögum var ætlað til óvissra út-
gjalda, „til þess að fornmenjar þess-,
ar verði geymdar á þann hátt, sem
slíka hluti er vant að geyma er-
lendis, í lokuðum skápum með
glerhurðum fyrir, þar sem hlutirn-
ir geta sézt, en engi handleikið þá,
því við því mega þeir ekki“.
Stiftsyfirvöldin brugðust vel við
þessu og veittu umbeðna fjárhæð
upp á væntanlegt samþykki stjórn-
arinnar.
Gjöf séra Helga Sigurðssonar
kom hingað í ágúst og síðan fóru
munir að streyma til safnsins.
„Þjóðólfur“ bauðst til þess að birta
skrá um allt er safninu bærist.
Fyrsta gjöfin, sem þar er nefnd,
var frá séra Halldóri Jónssyni á
Hofi.
í næstu skrá (25. jan. 1864) eru
svo taldir 20 forngripir, sem Sig-
urður málari hefir gefið. Og í
þriðju skránni eru taldir 10 gripir,
er Jón Árnason hefir gefið safn-
inu.
Hinn 5. ágúst 1864 er skrá um
merka gripi er fundizt höfðu í
Þjórsárdal 20 árum áður og Sig-
urður Sverrisson sýslumaður sendi
safninu.
En það er fyrst 28. jan. 1865 að í
skránni um þá forngripi, sem bor-
izt hafa, fylgir hverjum grip það
númer, sem hann hefir í safninu.
Og eftir þeirri skrá að dæma eru
gripirnir þá komnir nokkuð á 5.
hundrað.
Ilver á heiðurinn af
stofnun safnsins?
Það hafa stundum verið skiftar
skoðanir um það hverjum beri
heiðurinn af því að hafa verið
frumkvöðull að stofnun safnsins.
Sigurður Guðmundsson málari
hóf fyrstur allra máls á þeirri nauð-
syn að stofna hér forngripasafn.
Átta mánuðum seinna skrifar séra
Helgi Sigurðsson hvatningargrein,
um að safnið sé stofnað og gefur
til þess 15 gripi. En Jón á Gaut-
löndum hafði fyrst, með áhuga sín-
um fyrir Baldursheims-fundinum
vakið Sigurð Guðmundsson upp
til að fara á stað með hugmynd
sína, og Jón á Gautlöndum verður
fyrstur allra manna til þess að
senda safninu gripi.
25 ára afmæli safnsins var haldið
hátíðlegt með veizlu í Hótel Alex-
andra hinn 24. febr. 1888. Segir dr.
Jón Helgason biskup að þá hafi
orðið „allmikið blaðaþras“ út af
því hvern bæri að telja stofnanda
safnsins, séra Helga Sigurðsson eða
Sigurð Guðmundsson málara.
„Endanleg niðurstaða fékkst engin,
en um það urðu menn á eitt sáttir,
að hugmyndin um stofnun safns-
ins væri í fyrstu frá Helga runnin".
Aftur á móti segir svo í „ísafold“
um hóf þetta:
„Samsætisalurinn var prýddur
með fánum og skjaldarmerkjum,
og í miðju mynd Sigurðar heitins
Guðmundssonar málara, er mest
allra vann að safninu meðan hon-
um entist aldur til..Mælt var
fyrir minni séra Helga Sigurðsson-
ar, sem aðalfrumkvöðuls að stofn-
un safnsins o. s. frv. og' Jóns Árna-
sonar, fyrrúm bókavarðar, er einn-
ig hafði átt bezta þátt í stofnun
þess, og þjónað því lengi sem um-
sjónarmaður, launalaust að kalla.
Sömuleiðis Jóns Sigurðssonar
alþm. á Gautlöndum, er hafði að
nokkru levti lagt grundvöll til
safnsins með hinum merkilega
Baldursheimsfundi“-
Það mun sannast mála, að allir
eiga þessir mætu menn heiðurinn
af því í bróðerni að hafa komið
þessari merkilegu stofnun á lagg-
irnar. Þeir geta vel notið hans all-
ir í félagi, án þess að nokkrum
þeirra sé óréttur ger. Helzt hefir
hlutur Jóns á Gautlöndum verið
fyrir borð borinn og hans sjaldn-
Draugagangur
rannsakaður
ÝMISLEGT
HEFUR KOMIÐ í LJÓS,
SEM VÍSINDIN GETA EKKI
SKÝRT

UM fjögurra ara skeið hefur ensk-
ur lögreglumaður, Ted Henty að
nafni verið að fást við rannsóknir
á draugagangi og reyna að finna
eðlilegar orsakir til hans. Á þessu
var ekki vanþörf, því að fjölda
mörg hús í Englandi eru alræmd
fyrir draugagang. Eigendur hús-
anna vilja gjarna aflétta þessari
plágu, ef unnt er, og þess vegna
hafa þeir flykkzt til Henty og beð-
ið hann að rannsaka draugagang-
inn í husum sínum. Á þessúm fjór-
um árum hefur hann verið beðinn
að rannsaka draugagang í 1000 hús-
um, og enn streyma til hans beiðnir
um hið sama.
Henty byrjaði rannsóknir sínar
með tvær hendur tómar, ef svo
mætti að orði kveða. En brátt sá
hann að það dugði ekki. Fekk hann
sér þá nokkra aðstoðarmenn og
nýustu rannsóknatæki, svo sem
stálþráð, hljóðmagnara, ljósmynda-
vélar sem taka myndir við inn-
rauða geisla og ótal rafmagnsáhöld.
Tilgangur hans var að sanna, að
ekkert yfirnáttúrlegt væri við
draugagang, allt sem menn þætt-
ust sjá og heyra hefði eðlilegax or-
sakir. Fyrst í stað virtist svo* sem
ast getið í sambandi við stofnun
safnsins, en honum ber eigi síður
að þakka en þeim Sigurði Guð-
mundssyni og séra Helga Sigurðs-
syni. Á. Ó.