Lesbók Morgunblaðsins - 22.03.1953, Síða 5

LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
TW 161
Mannkynssagari hefir
mótast af veðráttu
En á hinn bóginn liefur það líka
úrsiitaþýðingu að skilja aístöðu
minni hlutans, hinna sænskumæl-
andi manna, er á sínum tíma björg-
uðu því að Finnland er nú eitt af
Norðurlöndunum, og að þeir vöktu
á sínum tíma hina finnsku þjóð-
erniskennd, svo sem með ljóðum
Runebergs, er gerði báðum þjóð-
fiokkum jafn hátt undir höfði. Það
var erfitt fyrir þjóðmenning Finna
að brjóta af sér hin sænsku menn-
ingar yiirráð, og eítir sigurinn hex-
ur hinn sænsk-íinnski hluti þjóð-
arinnar fengið að kenna á því.
Ilann verður nú að berjast fyrir
menningararfi sínum eins og Finn-
arnir urðu að gera áður. Þessir
sænskumælandi menn standa þó
Finnum nær en Svíum. En fyrir
hin Norðurlöndin eru þeir brúin
sem liggur milli þeirra og Finn-
lands og það þarf finnski hluti
þjóðarinnar einnig að skilja.
Ef sænsk-íinnar cru beittir ó-
í'ctli, þá bitnar það á öllum Norð-
urlöndum og veikir þau bönd, cr
vér viljum gjarna að tengi oss við
allt Finnland. Milli stríðanna hall-
aðist Finnland ekki svo mjög að
norrænni steínu, en atburðir seinni
ára hafa breytt þessu. En þó verður
að taka þar meira tillit en nú er
gert til sænsk-finnanna. Það er
slúlyrði íyrir því að Finnland telj-
ist til Norðurlanda, að þar sé talað-
ar tvær tungur, cins og verið hefur.
Alveg eins og islenzku handritin
eiga lxeima á lslandi og iivergi ann-
ars staðar, svo eiga sænsk-íinnar
heima í Finnlandi, þar sem for-
feður þeirra liafa um þúsund ár
stundað iandbúnað og sjósókn. í
staðinn lyrir deiiur, verður nú að
koma samheldni um hagsmuni
sameiginlegs föðurlands, er vel
gétur rúmað báða þjóðflokka. En
auðvitað getur Norðurlandaráðið
ekki slett sér fram i þetta. Þetta er
innanrikismál, aiveg eins og Suður-
slésvíkurmálið er i Danmork. Ln
AÐ UNDANFÖRNU hafa ýmsir tekið
sér fyrir hendur að skýra mannkyns-
söguna frá hagfræðilegu sjónarmiði.
En þctta er ekki nóg. Að vísu byggist
þjóðmenning hvers lands mjög á við-
skiflalífinu, co hornsteinar viðskiita-
lífsins eru þó iíffræðilegs eðhs.
Veðrátta og jarðeðli hafa ráðið því
hvar maðurinn getur fengið lífsnauð-
synjar sínar, hvar hráefna er að leita
handa iðnaði og hvar iðnfyrirtæki
geta þrifizt. Og veðráttan ræður mestu
um dugnað og framtakssemi manna.
Breytingar á veðráttu valda þjóðflutn-
ingum, en af slíkum flutningum slafa
eigi aðeins strið, heldur verður blönd-
un þjóða til þess að skapa nýar hug-
myndir, nauðsynlegar fyrir framþró-
un mannkynsins.
Heilsufar og drepsóttir hafa og haft
mikil áhrif og ráðið öriögum heilla
þjóða.
Jörðinni má skifta í belti eftir veð-
urfari. Yzt og syðst eru lieimskaulin.
Þá koma tempruðu beltin. En á milli
þeirra og hitabeltisins eru allar
stærstu eyðimerkurnar. Gróður er að-
eins í tempruðu beltunum og hitabelt-
inu. Tempruðu beltin hafa það fram
yfir hitabeltið, að þar er mjög breyti-
leg veðrátta. Og Ellsworth Huntington
hefir sýnt fram á, að hin breytilega
veðrátta á drýgstan þáttinn í að efla
hjá mönnum kjark og uthafnaþrá.
Vér vitum cnn svo litið um fyrsta
vaxtarskeið mannkynsins að vér verð'-
uin aðeins að gizka á hver abrif veðr-
attan liafi haft a það. En það er varla
með réttum skilningi má skapa
norræna samúð, andlegan bakhjarl
íyrir þjóðlegan rétt og jaínrétti,
svo að mcnningarbaráttan beri
ávöxt og stefnt sé að því marki,
sem sameinar Norðurlönd og Vest-
ur-Evrópu. Þetta takmark er sam-
eiginlegur skilningur á göígi
mannsins, einstaklings rétti og
retti og frelsi þjoðanna.
neinn efi á því, að mannkynið hefir
verið uppi áður en ísaldir hófust. Og
þegar landísinn tók að eyðast, þá hefir
vindabelti legið yfir þvera Afríku og
þá hefir Sahara eyðimörkin verið
frjóvsamt land. En þaðan, og líklega
einnig frá Suður-Asíu, hafa komið þeir
menn, er námu Evrópu. Og það, hefir
líklega verið um 20.000 árum fyrir
Krist.
En jafnhliða því sem ísbrúnin færð-
ist norður á bóginn, svo breyttust
veðráttubeltin. Sahara lenti smám sam-
an i þurviðrisbelti. Enn í dag finnast
krókódílar og vatnafiskar í vinjum
í Sahara. Þá hefir dagað þar uppi.
Þeir eru afkomendur þeirra stofna,
sem áttu heima um alla Sahara þegar
hún var í mestum blóma. Og þegar
þurkarnir fóru að leggja Sahara í
eyði, þá hafa mennirnir flúið þaðan
í stórhópum, bæði suður og norður
á bóginn.
2.
Næst lá svo aðal gróðrarbelti jarð-
arinnar um Miðjarðarhafslöndin, yfir
Mesopotamíu og austur til Turkestan.
En þetta olli líka miklum þjóðflutn-
ingum. Skógarnir færðust lengra og
lengra norður á bóginn, og veiðidýrin,
sem lifðu á grassléttum, hörfuðu und-
an honum lengra og lcngra norður á
bóginn. Mennirnir eltu veiðidýrin.
Seinast, komust þeir i sjálfheldu milli
skógarins og sævar og það varð orsök-
in til þess að þeir settust að við Eystra-
salt og lifðu þar nú mest á berjum og
skeífiski. Aðrir steinaldarmenn á Spáni
og Norður-Afríku, lögðu leið sina aust-
ur með Miðjarðarhafi og hafa sentii-
lega mæzt í vestanverðri Asíu.
Þegar skógarnir jukust svo mjög og
veiðidýrum fækkaði, neyddust menn
til þess að ieita sér annars bjargræð-
is. Þeir fóru þá að lifa á ávöxtum jarð-
ar ekki síður en veiðiskap, hnetum,
berjum og sjálfsánum korntegundum.
Þetta hafa þeir gert nauðugir. En
þetta var þó upphaf að mikilli fram-
för, því að næsta skrefið var að sjálf-
sögðu ræktun matjurta, og með því
hefst landbúnaður. Þetta hefir líklega