Lesbók Morgunblaðsins - 22.03.1953, Side 11

HT* 167
W* liESBÓK MORGUNBtAÐSINS
--- ------- -w,.
því lauffallstíðin er löngu byrjuð.
Enn er skrúð þeirra all ríkulegt, þó
að bliknun sé á blöðunum.
Og þarna bærist þú, tígulega
grön, drottning allra ássins trjáa.
Hve starsýnt verður mér á þig
þessa fáu samverumorgna. Svo lif-
andi! Svo lifandi! Það hlýtur að
búa í þér álfur eða dís, eða einhver
önnur dularfull vera. — Og efst í
ásnum stendur kirkja Brándöbiia,
byggð á bjargi, og á sjálfri ásbrún-
inni, eilítið hærra, klukknaturninn,
hár og tígulegur. Hér er gott að
vera. Hingað nær ekki hark og
skarkali stórborgarinnar. — Það er
stutt niður að Brándövíkinni- —
Hafið er blátt og kyrrt. Fagrir og
friðsælir skemmtigarðar liggja upp
frá henni. Fáklædd börnin leika
sér og hlaupa fram og aftur. Flest
tala þau finnsku, sænskan er á
undanhaldi. Er ég var hér síðast
voru sænskumælandi Finnar (Finn
-Svíar) í verulegum meiri hluta á
Brándö. Nú er þessu snúið við.
í nokkrum teygum drekk ég í
mig unað þessara fögru haust-
stunda, sem hraðfleygar halda á
braut fyrir nepju og næðingi kom-
anda vetrar, er þurrkar út á svip-
stundu síðustu merki Hðins sum-
ars. Fuglasöngurinn hljóðnar, og
síðustu laufin falla af trjánum. Þau
hvirflast eftir héluðum vegum, og
brátt sér enginn þeirra stað.
HRINGFERÐIN SKAMMA
Það er þriðjudagur 23. október.
Haustrigning er á og þoka í lofti.
Ég er staddur á langferðabílstöð-
inni miklu í Helsingfors þaðan sem
stórir áætlunarbílar aka út um allt
sunnanvert Finnland. Einn bíllinn
er að leggja af stað til Ekenás í
Nýlandi, þar sem ég á að flytja
fyrsta erindi mitt um ísland á veg-
um Norræna félagsins (Pohjola-
Norden) í Finnlandi. Ég stíg upp í
bílinn með pjönkur mínar. —
Rík eftirvænting býr í huga mín-
um um það, hvernig ferðalagið
muni heppnast. Eftir tvo tíma nem-
ur bíllinn staðar í Ekenás, þar sem
ungur, rösklegur kennari tekur á
móti mér. — Ekenás er fremur lít-
ill bær, fjögra alda gamall, stofn-
aður af Gustaf Vasa. Hann stendur
á tungu eða odda, sem gengur út í
Finnska flóa. Skerjagarður er til
beggja handa, alsettur eyum, sem
ekki verður tölu á komið- Höfn er
þarna góð og lengst af íslaus. íbúar
hfa einkum á iðnaði, svo sem al-
gengt er í bæum Finnlands. í bæn-
um er annar af tveim kennaraskól-
um Finn-Svía. Hinn er í Nýkarla-
bæ í Austurbotnum. — Gamall
menntaskóli er í bænum, og sóttu
hann m. a. Elias Lönnrot, höfundur
Kalevalakvæðanna og Aleksis Kivi,
faðir finn-finnskra bókmennta. —
Það má heita, að bærinn sé finn-
sænskur, er þar örfátt Finn-Finna,
og er hann sagður sænskasti bær í
landinu. Náttúrufagurt er þarna og
er Ekenás ferðamannabær all-
mikill.
Ég tala um kvöldið í kennara-
skólanum fyrir fullu húsi og hlaut
hinar hlýustu viðtökur sem annars
staðar í Finnlandi.
Snemma næsta dags varð ég að
halda ferð minni áfram, svo að ég
fekk minna að sjá af bænum en ég
hefði óskað. Ég fer með járnbraut-
arlest til Hangö. Fremur skammt
er á milli, og tekur ferðin ekki
langan tíma. — Bærinn Hangö
stendur á syðsta odda Finnlands og
telur um sjö þúsund íbúa. Eins og
nafnið ber með sér, var hér áður
um ey að ræða, en öll strönd
landsins hefur hækkað að mun á
seinni öldum, og er nú víða þurrt
land þar sem áður var sjór. —
Hangö er mikil verslunarborg,
bæði hvað út- og innflutning snert-
ir. Hún liggur vel við siglingum
og er þar ísminnsta höfn landsins.
— Hangö er einn af þeim bæum
Finnlands, sem verst urðu úti í
stríðinu. Varð hann fyrir mjög
hörðum loftárásum Rússa í „vetr-
arstríðinu“ og skemmdist mikið,
þó að nú sjái ekki lengur miklar
minjar þess, nema á skóginum um-
hverfis bæinn, sem er stórskemmd-
ur, og þó mest af því, að Rússar
hjuggu hann mjög, meðan þeir
höfðu þar aðsetur, frá því við frið-
arsamningana 1940 og þar til stríð-
ið brauzt aftur út milli Finna og
Rússa rúmu ári síðar, og var þá
bærinn fyrir loftárásum að nýu.
Á höfninni er margt skipa og ber
þar allt vott um líf og framkvæmd-
ir- Margt nýrra og glæsilegra húsa
er í bænum, og eru þar minnis-
stæðust ráðhúsið og heilsuverndar-
stöðin. Hvortveggja byggingin er
bænum til mikils sóma.
Ég flyt erindi mitt í gömlu og
rúmgóðu menntaskólahúsi og var
þarna allmikil hátíð. Hljómsveit
spilaði og kórar sungu. í bænum
hitti ég G. Bergquist, íslenzkan
konsúl, er var mér í öllu vel sem
aðrir Hangöbúar.
Daginn eftir aka tveir stjórnend-
ur Pohjola-Norden mér í einkabíl
á næsta áfangastað, sem er Lárk-
kullaskólinn í Karishéraði. Lárk-
kulla þýðir Lævirkjahæð. Þar hef-
ur finnsk-sænska kirkjan komið
sér upp merkilegri stofnun, sem
um margt minnir á Sigtuna í Sví-
þjóð. Lindvall skólastjóri frá Eke-
nás, faðir núverandi biskups Finn-
Svía, átti hér fyrrum sumarbústað,
er brann. Á rústum hans er skólinn
reistur. Lindvall gróðursetti þarna
á sínum tíma nokkur lævirkjatré,
og af þeim dregur hæðin nafn. —
Skólinn tók til starfa 22. okt. 1950.
Hann er eign finn-sænsku kirkj-
unnar, og er byggður fyrir sam-
skotafé. Er verulegur hluti þess
kominn frá Finnum í Ameríku, auk
þess sem Svíar veittu málinu lið.
Forstöðumaður skólans er H. Went-
zel, ungur prestur, en formaður
skólanefndar er finn-sænski bisk-