Lesbók Morgunblaðsins - 22.03.1953, Síða 12

r LESBÓK MOBGUNBLAÐSINS
, upinn- Inntökuskilyrði eru þau að
; nemandi haíi verið í lýðháskóla.
( — Höfuðnámsgreinar eru kristin-
fræði, móðurmál, saga þjóðarinnar,
safnaðarstarfsemi og sjúkrahjálp.
( En á stefnuskrá skólans er það efst
að ala upp góða, kristna þjóðfélags-
þegna. — í skólanum eru haldin
•v kirkjuleg mót og fundir á þeim
tíma, er skólinn ekki starfar. Gestir
t halda fyrirlestra við skólann. 70%
; skólakostnaðar greiðir ríkið. Bóka-
\ safn á skóhnn nú þegar furðu gott.
( Hver dagur byrjar og endar með
; guðræknistund. — Fullyrða má,
að Lárkkulla er fögur bygging, í
; fögru umhverfi, með fögur mark-
L mið. — Auk innlendra nemenda
voru í Lárkkulla 2 Svíar, 1 Dani og
; 1 Norðmaður. Sagði skólastjóri, að
; gaman væri að íá einn íslending í
L hópinn.
; Skammt frá Lárkkulla stendur
; gamla kirkjan í Karis, helguð
lieilagri Katrínu frá Siena. — Er
k kirkjan frá miðri 15. öld, mjög
; vönduð grásteinskirkja með tígul-
; steinssúlum. Eru höfuðskip hennar
; þrjú. — Fyrir neðan hana rennur
Svartá og örskammt til hliðar er
einkar fallegt stöðuvatn, er heitir
Kirkjuvatnið.
Kariskirkja er talin meðal hinna
elztu og virðulegustu kirkna Finn-
lands. Þar er margt fagurra vegg-
mynda (freskó), er hafa nú nýlega
verið kallaðar fram og þykja góð
listaverk. — Skynsemistrúarmenn
höfðu málað yfir þær. í kirkjunni
er margt helgimynda úr tró frá
katólskri tíð, og þykir ein þeirra,
af Jóhannesi skírara, afburða vel
gerð, og er geymd í skrúðhúsinu.
Skjaldarmerki gamalla aðalsætta
; hanga cnn á súlum. Á veggjum sitt
; hvorum megin í hverju skipi eru
'L inálaðar myndir af postula og spá-
; manni saman. Þá eru og málaðir
rauðir hringar á veggi, og var
L stökkt vígðu vatni á þá í katólsk-
um sið. Veggir og hveliingar segja
sögu þessa gamla helgidóms, sem
Finnar eru hreyknir af. í gluggum
eru fögur glermálverk með tákn-
rænum myndum og er efnið ýmist
sótt í biblíuna eða fornar helgi-
sagnir.
Umhverfis hinn ævaforna graf-
reit er garður, hlaðinn úr steini,
og minnti hleðslan á forna grjót-
garða heima á Fróni, en hann virt-
ist mjög sokkinn í jörðu.
— ★ —
Á björtum haustdegi held cg frá
Lárkkulla með járnbarutarlest til
Ábo, og liggur leiðin yfir frjóar
lendur, ein beztu landbúnaðarhér-
uð Finnlands.
í Ábo hafði ég dvalizt 3 daga
ásamt konu minni 1938. Það er sá
bær, sem flestir íslendingar, er til
Finnlands fara, koma fyrst til, og
sá finnskra bæa er á lengsta og
merkilegasta sögu. Höfuðstaður
landsins fram á 19. öld. Háskóla-
bærinn eini til svipaðs tíma, og að
öllu leyti menningarsetur Finna
öldum saman. í Ábo átti ég vinum
og kunningjum að mæta, þar sem
voru þeir Karl-Erik Forssell prest-
ur við dómkirkjuna, Ottó próf.
Andersson, Álendingur að ætt, er
skrifað hefur margt um rímur vor-
ar og rímnalög, og er mjög lærður
söngfræðingur og tónskáld, og
Vainö Marjanen prófastur, er var
hér á prcstastcínunni 1950 ásamt
lleiri kirkjufulltrúum írá NorðUr-
löndum. Þá grciddi rithöf. Ole Tor-
vaids, cr vcrið liei'ur hcr á íslandi
og er blaðamaður við Ábo Under-
ráttelscr, götu mína. — Einn ís-
lending hitti ég í bænum, stúlku
austan af Hcraði, er var þar við
vefnaðarnám.
Ábo (á finnsku: Turku) stendui;
beggja mcgin Aurailjóts, þar scm
það fellur til sævar. Hún er mikil
verslunar- og iðnaðarborg. — Eru
vetrarsiglingar þangað miklu auð-
veldari en til Helsingíors, og höfn-
mni haldið opinm allan vetunnn,
sem stundum er því nær ógerlegt
að því er viðkemur Helsingíors.
Hún er í daglegu gufuskipasam-
bandi við Stokkhólm allan ársins
hring sem og flugsambandi. Iðnað-
ur er þarna mjög mikill og bærinn
vaxandi. Nú eru þar um 120 þús.
íbúar og er hún næst stærsta borg
landsins. Kepptu 3 borgir lengi vel
um annað sætið: Ábo, Tammerfors
og Viborg. Viborg misstu Finnar
til Rússa ásamt Suður-Kyrjálahér-
uðunum við stríðslok, og nú hefur
Ábo náð nokkru forskoti í keppn-
inni við Tammerfors- — Ábo var
öldum saman miðstöð athafnalífs
sem andlegs lífs í Finnlandi. Þar
var háskóli frá 1640. Þar sat yíir-
eða erkibiskup Finna, og er svo
enn. Og þar eru tvær merkileg-
ustu fornbyggingar landsins: dóm-
kirkjan og slotið.
Þar sem Ábo stendur var upp-
haflega markaðsstaður, krossgötur
milli Aurafljótsins og vegaslóða frá
Nýlandi og Tavastlandi. Upp eftir
ánni fluttu bátar útlenda vöru og
fisk sem seld var í skiftum við
grávöru, kjöt, korn og aðra mat-
vöru. Smám saman settust þarna
að nokkrir kaupmenn og iðnaðar-
menn. Skipum af hafinu var gott
að leita skjóls í skerjagarðinum.
Kirkja er byggð og smáþorp mynd-
ast. Á 13. öld var dómkirkja sú er
enn stendur byggð, og í kring um
liana og í skjóli hennar risu klaust-
ur, skóli og sjúkrahús. — Sænska
rikisvaldið eíldi bæinn sakir ágætr-
ar legu hans, og tók að sér að
vernda íbúana fyrir herskáum og
heiðnum Tavöstum, er sóttu suður
til strandarinnar. Meðal annars
vegna þess var slotið byggt í lok
13. aldar. Það var varnar- og árás-
arvirki gegn Tavöstum. Þar settist
sænski landstjórinn að og starfslið
hans. Áhrif Hansámanna urðu
mikil í borginni á miðöldum sem
viða annars staöar um Norðurlönd,
og geynnr Abo enn í dag ýmis or-