Lesbók Morgunblaðsins - 29.03.1953, Blaðsíða 10

182
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
INDVERSKAR KENNINGAR
um fortilveru og endurholdgun
FRÁ FRÉTTARITARA MORGUNBLAÐSINS í INDLANDI
HVAÐ bíður okkar handan grafar og
dauða? Er það eilíf myrk nótt gleymsk
-unnar, eða önnur og ný tilvera? —
Hver er sá sem ekki hefur spurt þess-
arar spurningar og leitast við að svara
henni? — Öll trúarbrögð heimsins
kenna að líf manna sé eilíft. Kristnir
menn trúa á annað líf vegna heilagrar
ritningar. — Ekki svo að skilja að öll-
um höfundum hennar beri saman um
þetta atriði. — Salomon segir t. d.:
„Haltu leiðar þinnar, ét glaður brauð
þitt og drekktu vín þitt með glöðu
hjarta.... því það er ekkert starf, né
hugsun, né þekking, né vizka í gröf-
inni, sem bíður þín.“ — Prédikarinn
tekur í sama streng og kveðst heldur
meðfram orsök þess að hann varð
geðveikur.
Listfræðingar telja að með van
Gogh hefjist ný stefna í list, sem
enn hafi ekki verið rannsökuð til
fulls. En myndir hans hljóta að
vekja athygli allra með einföldum
björtum litum, sterkum útlínum og
fyrir það hve hiklaust er gripið á
viðfangsefninu — hugsjón hans
verður blátt áfram skiljanleg öll-
um vegna þess að henni er haldið
beint að manni. En í þeim má einn-
ig finna sálarlíf meistarans, hvern-
ig þar togast ó virðingin fyrir list-
inni og samúð hans með meðbræðr-
um sínum.
Hann hefir verið snildar málari.
Eldmóður hans, hrifnæmi og við-
kvæmni mundi nú löngu gleymt,
ef honum hefði ekki tekizt að festa
það allt með litum á léreft.
vilja vera lifandi hundur en dautt ljón!
Fyrst eftir að ísrael var hernumið af
Persum 536 f. Kr. komast þeir í kynni
við þjóð, sem þróað hafði með sér
trúna á upprisu eftir dauðann, á laun
og refsingu, og dóm á hinum efsta degi.
Saddukear t. d. sem fylgdu hinum
gamla rétttrúnaði ísraels trúðu ekki á
hina persnesku upprisukenningu. —
Fylgjendur Zorostra trúa að sál hins
látna yfirgefi líkamann að þrem nótt-
um liðnum og hverfi til annars heims
um óttubil hinnar þriðju náttar. Rétt-
látir fara til himna, ranglátir niður á
við. — Á þeim degi er Ahriman (Sat-
an) veginn og sálir hinna ranglátu eru
hreinsaðar af syndum sínum og beint
á veg eilífs þroska. Þetta er hin pers-
neska kenning, sem að vísu trúir ekki
á upprisu holdsins, heldur aðeins and-
ans — og jafnvel það getur Ahura
Mazda ekki skýrt öðru vísi en sem
kraftaverk. — Kristnir menn nú á
dögum kenna að okkar bíði eilíft líf
eftir dauðann. Hins vegar halda þeir
því fram flestir hverjir að maðurinn
byrji að vera til í fæðingunni og að
sál mannsins sé jafngömul líkamanum
og sköpuð á sama tíma. — Indverjinn
sættir sig ekki við þessa hugmynd. —
Ef mannssálin ætti sér upphaf hlyti
hún einnig að eiga sér endir að hans
dómi. Auk þess fellst hann ekki á að
sálin geti skyndilega orðið til úr engu.
Hvorki efni né andi verður skapaður
úr engu að hans áliti. f indverskri
heimspeki er því haldið fram að mað-
urinn sé ódauðlegur og það, sem er
eilíft getur ekki átt sér takmörk í tíma.
— Þess vegna trúir Indverjinn á for-
tilveru sálarinnar, sem á sér ekkert
upphaf. Hann er heldur ekki alls kost-
ar ánægður með þá hugmynd, að mað-
urinn fari annað hvort til himins eða
heljar og dveljist þar um alla eilífð:
Náttúran getur ekki staðið kyrr. Kyrr-
Gunnar Dal
staða væri sama og dauði. Vegna þess
að allt í tilverunni er á hreyfingu er
líf til. Manninum er því ómögulegt að
dvelja um alla eilífð á einhverjum á-
kveðnum stað. Lífið verður alltaf að
yngja sig upp og aðferð þess er fæð-
ing og dauði. Endurfæðingarkenningin
(reinkarnation) verður því niðurstaða
Indverjans.
★
Plato hinn gríski heimspekingur
þekkti vel þessa kenningu og vísar til
hennar, þegar hann segir: „Sálin er
eldri líkamanum. Ótal sinnum fæðist
sálin inn í þennan heim.“
En kenning Platos er þó ekki sama
og hin indverska kenning. — Plato
trúði því, að menn gætu fæðzt í ótal
gerfum manna og dýra. Sú kenning.
hefur verið nefnd kenningin um sálna-
flakk (Transmigration). Þessum tveim-
V