Lesbók Morgunblaðsins - 26.04.1953, Blaðsíða 6

' 228
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
en ekki beint óþægilegt. — Rödd sam-
vizkunnar ónáðar hann ekki lengur. —
Sjálfur Jaimini Rishi mundi að lík-
indum ekki geta kennt honum neitt.
Árangurslaust mundi hann biðja
hann að semja skrá yfir sínar skað-
legu venjur og reyna síðan að sigrast
á þeim einni af annarri. Hann mundi
brýna fyrir honum að nota hvern dag
til einhverra góðra og nytsamlegra at-
hafr.a (orð og hugsanir eru einnig tald-
ar athafnir samkvæmt karmaheim-
spekinni) og hindra á þann hátt illar
hugsanir í að ná tökum á sér. Hann
mundi ráðleggja honum að umgangast
aðeins sér betri menn.
Og loks gæti hann sagt honum fyrir
hin myrku forlög sín, sem hann skap-
ar sér með framferði sínu. — En árang-
urslaust!
Lífsvenjur hans eru honum of sterk-
ar og hann hefur engan innri leiðar-
vísi meir um hvernig hann geti lifað
í sátt og samræmi við hin óskráðu lög
allrar tilveru. Hann brýtur þau og
heldur áfram að brjóta þau og valda
umhverfi sínu þjáningar.
En þar sem geta heimsfræðarans
þrýtur tekur lífið sjálft við.
Hinn skilningsdaufi og vanþroskaði
maður brýtur lögmál lífshamingjunn-
ar vegna fáfræði sinnar og skammsýni.
— Afleiðing þessara afbrota hlýtur
samkvæmt þessum fræðum að hitta
hanr. sjálfan fyrr eða síðar og valda
honum hinnar sömu þjáningar og hann
olli öðrum. En þessar þjáningar, sem
óhjákvæmilega biða hans eru ekki refs-
ingar reiðrar forsjónar, heldur eitt af
töfrabrögðum framþróunarinnar. —
Aðeins vegna þessara þjáninga er hon-
um unnt að læra hið fyrsta stafróf
þess lífsskilnings, sem er lykillinn að
dyrum hamingjunnar.
En Róm var ekki reist á einum degi.
— Jafnvel eftir aldaraðir kemst hann
hægt og hægt upp á næsta stig hinnar
miklu leitar að lífshamingju. — Þján-
ingarnar hafa kennt honum að hafa
samúð með þeim, sem eiga við sams
konar aðstæður að búa og hann sjálf-
ur og þvi, sem honum er skyldast.
Enn er hans eigin persóna miðdepiil
alheimsins. — Góðvild hans er bundin
við þröngan hóp vina og vandamanna.
Fyrst kemur hann sjálfur, því næst
fjölskylda hans, þá hreppur og sýsla.
Hann eignast sinn stjórnmálaflokk,
sinn söfnuð ,sitt íþróttafélag og sína
stétt. — Allt þetta nýtur samúðar hans
vegna þess að hans eigin persóna er
hluti þess. Allt, sem stendur utan þess
hrings, sem hann kallar ég og mitt kem-
ur honum ekki við og hann er oft ill-
viljaður í garð óvina sinna og á I sífelld
um erjum við póitíska andstæðinga
sína eða þá, sem tilheyra annarri sókn
og söfnuði.
Karma hans er því bæði gott og
illt, hamingja hans hverful og í molum
en á sér þó sínar björtu hliðar.
Loks eftir langa og erfiða reynslu
lærist honum að leyndardómar lífs-
hamingjunnar er ekki að taka heldur
að gefa.
Allt, sem hann vann fyrir sjálfan sig
í eigingjörnum tilgangi, varð honum
að engu. Aðeins það, sem honum tókst
að gefa öðrum, urðu honum eigur, sem
hvorki mölur né ryð- fengu eytt. — Að
gefa er að öðlast. — Þegar hann hefur
gert sér fulla grein fyrir þessum sann-
indum breytist öll afstaða hans til um-
hverfis síns og samfélags. í stað þess
að safna peningum sjálfum sér til
handa, lærist honum að verja þeim
viturlega til styrktar öðrum mönnum og
þjóðfélagi sínu til góðs.
En peningar eru það fátæklegasta,
sem hægt er að gefa. — Betra er að
gefa öðrum mönnum þekkingu og lífs-
skilning og þó bezt að gefa þeim góð-
vild og samúð. — Honum hefur skil-
izt að þetta er leiðin til lífshamingju.
Þegar hann vinnur fjrrir aðra er hann
í raun og veru að vinna fyrir sjálfan
sig. Segja má því út frá vissu sjónar-
miði, að hann sé ennþá eigingjarn. En
i þessum skilningi er rétt að vera eig-
ingjarn. Hver einstaklingur ber fyrst
og fremst ábyrgð á sínum eigin þroska.
Ef honum tekst að eignast sanna and-
lega fjársjóði, sem gera hann að betri
og hamingujsamari manni, hefur hon-
um um leið tekizt að lyfta þróun alls
mannkynsins, því hann er hluti þess.
Og þó skerfur hans kunni að vera
smár er hann þó kornið, sem að lok-
um fyllir mælinn.
Eigingirni í þessum skilningi er rétt,
því bæði fyrir einstaklinginn og mann-
kynið í heild er hún spor fram á við
til hærra og betra lífs.
Karma manns, sem öðlast hefur
þennan lífskilning verður því gott og
öll gæði lífsins taka smám saman að
berast til hans að því er virðist fyrir-
hafnarlaust. Framtíð hans er heið og
björt og hann nýtur mikillar haming.ju
bæði í þessu lífi og þó einkum í hinu
næsta eftir dauða sinn. En þetta er
ekki bezta stig karmaheimspekinnar.
í raun og veru nær karma aðeins til
hinnar lægri náttúru mannsins, en ekki
til hins innri manns (sjálfsins). Sjálfið
er máttugra karma, því það er algerlega
frjálst. Enda takmark karmaheimspek-
innar eins og allrar annarrar ind-
verskrar heimspeki, er sjálfsþekking-
in. Með fullkomnum athöfnum er hægt
að ná þessu marki. Hin æðsta tegund
karma er algjörlega óeigingjarnt starf
í þjónustu mannkynsins.
Þeir sem færir eru um að fram-
kvæma hinn fullkomna verknað verða
að vera ósnortnir af þjáningum sjálfra
sín og annarra en þó um leið fúsir
til að fórna öllu jafnvel lífinu mönn-
um til hjálpar. Líkt og móðir, sem
hjálpar börnum sínum og huggar þau,
án þess þó að verða snortin af þeirra
smáu sorgum. Þeir hafa öðlast skiln-
ing á mannlífinu og vegna reynslu
sinnar og innsæis kæra þeir sig e. t. v.
ekki um að höggva af greinar þján-
ingarinnar, heldur leitast þeir við að
skera á rætur hennar.
Þeir vita að hver maður verður að
vinna að sinni eigin sóluhjálp. — Því
eins og maðurinn sáir svo mun upp-
skorið verða.
Indlandi, jan. 1953.
Gunnar Dal.
Veðurspá
HINN frægi stjörnufræðingur, Her-
bert F. Morrison sat nótt eftir nótt
við stjörnusjána, því að hann þóttist í
þann veginn að uppgötva nýa stjörnu.
Umhverfis hann stóðu aðstoðarmenn
hans, nokkrir vísindamenn og blaða-
menn og horfðu með eftirvæntingu á
hinn mikla mann, sem starði út í geim-
inn. Allt í einu tók hann til máls og
sagði lágt.
— Nú fer hann að rigna.
— Hvers vegna hgldið þér það, pró-
fessor? spurði einn blaðamaðurinn og
var að springa af forvitni.
— Mig verkjar i likþornin, sagði pró-
fessorinn.
i
★ Þrír af forsetum Bandarikjanna dóu
á þjóðhátíðardaginn 4. júlí, John
Adams, Thomas Jefferson og James
Monroe.
t